Андрей Тихомиров

Кельтеминар фар?анги ибтидоии ?индуаврупои

Ин фар?анг бо ?африети экспедитсияи бостоншиносии Хоразм та?ти ро?барии бостоншиноси шурави С.П. Толстов дар сол?ои 1939-1940 ва 1950 муайян карда шуд. 18 мавзеи истодани даврони неолити ва бирин?и кушода шуд. Мавзеи му?имтарини ин фар?анг ?анбас-Калаи no 4 мебошад, ки дар 1,5 км ?анубтар аз ?алъа ?ойгир аст. Дар ин ?о бо?имонда?ои манзили калони замини (24 х 17 метри мураббаъ) пайдо шудаанд, ки аз сутун?ои чуби ва балка?о сохта шуда, бо боми канории конуси пушонида шудаанд. Хонаи исти?омати, ки та?рибан 100 нафарро дар бар мегирифт, макони зисти ?амоати матриархалии авлоди буд, ки аъзои он бо шикор ва мо?идори маш?ул буданд. Дар маркази манзил як очаи калони "му?аддас" маркази динии хона, дар канори он оча?ои зиеди рузгор ?ойгир буданд. Асбоб?ои микролитоиди кремнийи, ки аз руи намуд ба асбоб?ои неолитии Урал ва Сибир наздик мебошанд, ма?сулоти устухон, керамикаи мудаввар, бо штамп ва штрих?о оро дода шудаанд е бо ранги сурх ранг карда шудаанд. Аз ?ама бештар зарф?ои ладьевиди хос мебошанд. Аз ?аво?ирот-овезон ва ?аво?ирот аз садаф?о. Ин тава??уфго? ба 3 ибтидои ?азорсолаи 2 то милод тааллу? дорад. ?алъа ба асри 4 то милод асри 1 Мелоди тааллу? дорад, яъне ба замони дертар. ?аламрави ?алъаро девори баланди хишти хом бо 2 ?атор бойница?о бо чоркун?а (185 х 16 метри мураббаъ) и?ота мекунад. Кучаи рост, ки аз дарвоза о?оз меефт, ша?ракро ба 2 ?исм та?сим мекард; ?ар кадоми он?о як ма?аллаи исти?оматии яклухт буданд, ки дар он гуру?и хешовандони ало?аманд зиндаги мекарданд. Дар охири куча маъбади ?амоати хонаи оташ ?ойгир буд. Дар ша?р дона?ои ?алладона ва устухон?ои ?айвонот пайдо шудаанд, ки аз маш?улияти а?оли бо кишоварзи ва чорводори ша?одат меди?анд; тири бирин?ии секафи, керамика, ?айкалча?ои терракота, ороишоти бирин?и, буриши.

Ма?алла?ои фар?анги келтеминари аз якчанд хона?ои калони замини иборат буданд, ки дар на?ша овал буданд, ки аз сутун?ои чуби ва балка?о сохта шуда буданд; боми шакли конуси бо камыш пушонида шуда буд. Дар маркази хона як очаи калон бо оташи хомушнашаванда ?ойгир буд, ки на?ши маъбади ?амоати матриархалии авлодро и?ро мекард. Хона?ои зиеди рузгор дар канори манзил ?ойгир буданд. Маш?улияти асосии келтеминар?о мо?идори ва шикор, баъдтар чорводори буд. Инвентаризатсияи кремнийи он?оро скребк?о, реза?о, сурохи?о, скобел?о, сар?ои якхелаи тире дар бар мегирад. ?амчунин, сар?ои устухони силиндрии тире ва асбоб?ои устухони бо замима?ои кремний истифода мешуданд. Керамика бе доираи гандумбози сохта мешуд. Зарф?ои мудаввар ва бо ороиши штампшуда ва штрихи оро дода шудаанд, ки ба шакли ?ал?а ?ойгир шудаанд. Дар байни зарф?ои керамики зарф?ои ладьевиди тава??у?и махсус доранд. Аз ороиш?о ма?тоб?ои аз раковина?ои шакли силиндри ва овеза?ои санг ва раковина хос мебошанд. Таъсири ин фар?анги бостоншиноси аз Узбой то Ку??ои Балхон ва то ку??ои Урал дароз мешуд.

Дар шумораи таърихи: Аланд-Аркаим: мероси ?адимаи Урали ?ануби. Вазорати фар?анг, робита?ои ?амъияти Ва хори?ии вилояти Оренбург, фонди Хайриявии Аркаим, муаллифони матн: Т.С. Малютина, Г. Б. Зданович, акс?о, расм?о, на?ша?о: аз бойгонии Мамнуъго?и Аркаим, инчунин Т. С. Малютина, Г. Б. Зданович, Д. Г. Зданович, Е. А. Анферова, Му?аррир Д. Г. Зданович, Оренбург, 2013, са?. 18-19, навишта Шудааст: "?ар Як Ша?раки Муста?камшуда, Ба назар Мерасад, аз ?ониби сокинони Он ?амчун" Маркази афсонавии ?а?он "Барраси Карда Мешуд. Ин ша?рак ?амчун дар ну?таи ме?вари амудии кай?они ?ойгиршуда тасаввур карда мешуд ва фазои атрофро ?амо?анг мекард. Хусусият?ои татби?и ин идея аз хусусияти манзараи ?ойгиршуда вобаста буданд. Дар ма?ал?о лав?а?ои гил ва зарф?ои на тан?о бо ороиш, балки бо аломат?ои изи хатти навтаъсис низ пайдо шудаанд. Ба доираи ?адимият?ои аркаими як ?атор бозефт?ои а?иби пластикаи хурди сангини зооморфи ва антропоморфи дохил мешаванд, ки са?ифаи нав дар таърихи санъати ?адимаи Авруосие мебошанд. Тасаввуроти одамони даврони бирин?и дар бораи мо?ияти инсон дар маросими дафни аркаим хеле равшан ифода ефтааст. Инсон дар ин ?о на тан?о мав?уди ?исмони ва ру?они аст, балки ба назар мерасад, ки у низ якчанд ?он дошт. Ла?заи марзи дар та?дири пас аз марги ру? (?он?о) вайроншавии бофта?ои мулоими бадан буд (пан? сол, мувофи?и Авеста). Пас аз ин, моддаи мусбати ру? ба Кишвари Ниегон кучонида шуд (он дар ?ануб буд), ва дар ?абр тан?о як "?они ?абр" – и торик бо?и монд, ки бо устухон?о ало?аманд буд. Пас аз ин, одамон ба ?абри ?абр ворид мешуданд (э?тимол, занон ин корро мекарданд), устухон?ои мурдагонро ?атман вайрон мекарданд, баъзе чиз?оро мегирифтанд (шояд тан?о баъзе "?он?ои холи"-и чиз?оро мегирифтанд). Дар оянда дар ?абристон?о маросими хотирави баргузор нашуд".