Кытылга кыыс ытыыра

Галина Нельбисова кэпсээнньит бы?ыытынан хас да уратылаах. Бастакытынан, тыла-??? хомо?ой, ?ч?гэй диэбитим (оннук буолбата?ына, кэпсээнньит да дэниэ суохтаах этэ). Икки?инэн, били??и дьиэ кэргэн тематыгар суруйар, кини ону ???н-талатын хойуннара, н????ттэн н???? на?аа т??э сатаабат: ?ч?гэй геройдара ки?и бы?ыытынан туох эмэ итэ?эстээх, м?лт?х геройдара ?т?? ?р?ттээх, итэ?эстэрин к?нн?р?нэр кыахтаах буолаллар. Инньэ гынан аа?ааччы к??ппэтэх, таайа охсубат т?гэннэрин арыйар: сюжет хайдах сайдан и?эрин кэтэ?э, сэргэ?элии олоро?ун. ?с???нэн, кини геройдарын ис туруктарын, кинилэр ?йд?р?н-санааларын, дуу?аларын психологическай хамсаа?ынын сатаан биэрэр.

Бу кэпсээннэр т?м?ллэн, биир сутурук буолан, кинигэнэн та?ыстахтарына аа?ааччыны хайаан да кэрэхсэтиэхтэрэ диэн эрэнэбин.

Семен Руфов,

саха народнай суруйааччыта

Эйиэхэ, Тапталинабар…

Инна урут эдэр сылдьан дьыл кэмиттэн саамай ордороро саас этэ. Халлаан дьыбара тахсан, к?нэ улам-улам сылыйан, салгына ураты чэбдигирэн истэ?ин аайы кини с?рэ?э эмиэ сылаа?ынан, сырдыгынан туолара. Олоххо а?аардас кэрэ к??т??лээх саас эрэ кэлиэхтээх курдуга. Устудьуоннуу сылдьан сааскы нуурал киэ?элэргэ дь??гэлэриниин буолары-буолбаты кэпсэтэ-кэпсэтэ, к?лэ-??рэ куорат устун хаамсаллара, ??к?? киэ?элэриттэн арыт ??рэн-к?т?н, соро?ор хомойон, ыта?ан-со?о?он тар?а?аллара. Билигин ол бэйэлэрэ бары тус-туспа дьыл?аланан, ыал ийэлэрэ, эбэлэрэ буолан, этэргэ дылы, ыйаахтара ыйбытынан ыраа?ынан-чуга?ынан тэлэ?ийэн олороллор. Ыал буолбакка со?отох саа?ыран эрээччилэр эмиэ бааллар. Инна саамай чугас дь??гэтэ Ася эмиэ кэмигэр оло?ун о?остубакка, билигин ончу да олус «?йд?н?н», холкутугар т??эн олорунан кэбистэ. Бэйэтэ биир хостоох, толору хааччыллыылаах дьиэлээх, ?сс? бу бэртээхэй даачалаах. Биэс-алта сыллаа?ыта айыл?а анаан о?орбутун курдук кэрэ миэстэ?э турар, дьо?ус эрээри, ?ч?гэйкээн дьиэлээх даачаны атыыласпыта. Тыаттан убайдара, бырааттара мустаннар дьиэ силигин ситэрэн, са?аттан олбуордаан биэрбиттэрэ.

Инна ?гэ?инэн, к???н буолла да, дь??гэтигэр Ася?а анаан-минээн хас да к?н сынньана, мас дьиэ салгыныгар астына утуйа кэлэр. Олох ??р??т?н, хомолтотун барытын амсайан дуу эбэтэр саа?ыран дуу, кини аны к?????? кэми олус с?б?л??р. Ара?ас к?м?с ???нэн сууламмыт к??????, и?иллээбит курдук уу чуумпу ойуур устун аргыый хаамар кэрэтигэр умсугуйар буолбута ыраатта. Ася дьиэтин хойуутук ??мм?т хаты?, тиит мас тулалыыр буолан, тэлгэ?э та?ыттан ырааппакка к?????? к?ст?? ураты кэрэтинэн дуо?уйуохха с?п. Онон бу к?ннэргэ дь??гэлиилэр, о?охторун быргыччы оттон баран ??ттээх чэй и?э-и?э, к?????? арда?ы и?иллииллэр, ара?ас сэбирдэхтэр тэлээрэн т??эллэрин одуула?аллар. Соторутаа?ыта а?ай силигилээн ситэн, к???р?н, чэлгийэн турбут, оттон билигин хагдарыйан тохтор сэбирдэхтэр ордук курус санаалары са?ар курдуктар. Олох барахсан ??рдэрэ-к?т?тэрэ, эрэйдээн-му?наан да?аны эрийэрэ-мускуйара элбэх буолла?а. Олох муудара?а ??рэтэрин курдук, сарсын эмиэ к?н ??н??, б?г???? хомолто хайаан да ??р??нэн солбуллуо диэн эрэнэр эрэ наада.

Инналаах Ася, уруккуларын, эдэр эрдэ?инээ?илэрин, курдук, ыллаан да ылаллар, ыта?а да сы?аллар. Биллэн турар, ытаа?ын-со?оо?ун Иннаттан тахсар. Ася ис санаатын мээнэ ы?а-то?о сылдьыбат, барытын бэйэтигэр тута сылдьар майгылаах. Ол эрээри а?ыныгас с?рэхтээх, ?р?? к?м?л???, ?йд?? сатыыр исти?, эрэллээх до?ор. Дь??гэлэрэ онон ту?анан бары кы?ал?аларын илдьэ киниэхэ кэлбиттэрин билбэккэ да хаалаллар. Ася, хас биирдиилэрин бол?ойон истэн, уоскутааччы, у?ун киэ? санааны угааччы буолан и?эр. Арыт: «Санаа?ытын кыраттан т??эрэ?ит, олохтон табыллыыны эрэ к??тэ?ит, атаахтыыгыт», – диэн м???тэлээн да биэриэн с?п. Кини да?аны санаата-оноото оонньуура, араас кы?ал?аланан ылара ханна барыай. Халы? аймах, бииргэ т?р??б?ттэрин о?олорун ту?угар кылаабынай кы?аллааччы эмиэ кини. Бэйэтэ о?ото да суо?ун и?ин, уонча о?олоох ийэ курдук т?б?г?рэр. Бу к?ннэргэ киэ?э хойукка диэри олорон наскы, ?т?л?к баайталыыр. Кы?ын устудьуон балтыларыгар, бырааттарыгар т??этээри. Эдьиийдэрин и?ирэх сы?ыанын биир эмит о?о ?йд??н, кырдьар, кыаммат саа?ыгар сылаастык сы?ыанна?ан, ??ттээх итии чэй кутан биэрэрэ дуу, суо?а дуу.