Санатыма дуу, ааспыты…

Кини барахсан бэркэ мунаарда. Кимнээх сылдьар баайыларай, бу лгэр ардахха хаан кэлэ охсубут буоллахтарай диэн иигэр тргэн бэйэлээхтик ырыта, санаатын ыырын лаппа ырааынан анаара оуста. Дьннэрин да крбтэ буоллар, атыырыах чинчилээх ээ, быыыта. Тоо эрэ таастара-саптара бииги эргин дьонтон атын бэйэлээх. Бу лгэр хомуур, быйа саана хайдах буолбут эр кии итинник мааны бинсээктэнэн баран блэк устун хаамтаай? Ити аамсыйбыт киилэрэ хамыаардыы балачча улахан бартыбыаллаахха дылы. р тарааммыт хойуу баттаа сбгэр да сиккиэргэ омуннаахтык ркйэрин Морууса бэркэ атыыраата. Итинник кп тлээх тб бу эргин баарын… дьэ, чахчы мунаарда ээ. Оттон икки атына лаппа эдэр кэринээхтэр эрээри, сс ааа баран эттэххэ, букатын оолор быыылаах. Тутталлара-хапталлара оннук. Атыллыыллара атылыы эрээри, тооо курдук рдк бэйэлэригэр субу саардыы эт туппут буолан, тобуктара хайдах эрэ ууктааынан токунаар курдукка дылылар. Кыанар эрэттэр быыылаах эрээри, эбээ барахсан элбэи билбит харахтара чахчы олус эдэрдэрин эрдэттэн бэлиэтии крдлэр. Бэйи эрэ, буолбутун да иин, дьикти айаннаах уолаттар эбит. Эмиэ дьоус бартыбыалга маарынныыр, туох хаппыт диэн ааттааа буолла, кыра чымадаанныыны туппуттар. Бу эргин итинник мал атыыламмытын кии истибэт. Баара буоллар, биирдэ эмэ кст эбитэ буолуо.

Дьэ, диэ. Этиэх иннинэ, крх бэтэрээ ттгэр кими-тугу билбэтээ баарай. Оттон бу сырыыга Морууса баабыска аата-суола «алдьанарыгар» тиийдэ, саата суох барда. Били дьону хаамалларыттан-сиимэллэриттэн таайаары кр сатаата да – мэлийдэ. Эмээхсин биир ксн онтуттан лаппа мунаарда, хайаларын да бу диэн билбэтэ. Инньэ гынан киэ хардыылаах эрэттэри сыыры тэн ыраатыахтарыгар диэри батыыннары одуулаата. Онон Аппырыыс оонньор тохтоло суох тугу эрэ кэпсиирин, бэйэтин мучумааныгар буолан, дьллээн истибэтэ дааны.

Ити икки ардыгар эмискэ, хантан да кэлбитэ биллибэккэ, рдлэринэн АН-2 барахсан бу ктн тигинэтэн кэлэн, били Тарыыса баар сирин диэки намтаан барда. Тыаа, бидигирээн-бидигирээн баран, тргэн лгэрдик хам баран, соотохто мэлис гынна.

– Бай, доор, тугун тиэтэйбитэй, килиэп да кэлиэн иннинэ кэлэр дьарапалаан буолла ээ. Тарыыса табаарыс, тиэргэн тойоно Тарааап Бтрс, баччааа диэри тарбыыр лэтин бтэрбэтэх муа буоллаа дуу. Тугун бэрдэй, саатар кини биллиэх эбит, – диэн Аппырыыс мунаарбыттыы халлаанын мыаата.

– Оонньор, блн ол-бу куаан тахсыбыта ииллибэтээ. Кэлиэхтээх кэлэн тстэ ини. Хата, бэрт эбит диэххин, ардахха хаайтарбыттары ити аата бгн таыыылар, – диэн, баар балаыанньаны бэркэ быаарбыттыы туттан, Морууса ойон турда.

Оройуон кииниттэн, дьэ, сонун б кэлбитэ биллэр. Хоп-сип хонноуна эргэрэр. Оттон имиллибит-тэпсиллибит этэрбэс курдук эргэ сураы онтон-мантан тонохтоору Морууса сэээрбэт. Сааттан тоо матыай, ол иин, сорунан туран, смлт ликинээн кэлэн субу тспт пуордугар суаллык ыстанарга сананна. Дэриэбинээ тахсан иээччилэри аара да крсн, таарыччы ылахтаан ыйыталастар, кырдьык, син элбэи сомсуохтаах. Онтун барытын мунньан лааппытыгар кэлэн ыа-тоо кэпсээтэинэ, саатар Аппырыыс сэээрэр ини, доор.

Ити эрээри Морууса туугар моуок сарсыарда буолла. Тыаа суох смлт да кэлбитэ, билбэт дьоно крдрбтнэн кстбэккэ да ааспыттара… Эмээхсин санаатыттан били билбэт с киитин кхс тахсан биэрбэтэ. Кини бэйэлээх итини барытын билбэккэ-крбкк хаалбыта дьиктитин ааан, бу тгээ туох эрэ кистэлэ баар сылыгын срэинэн таайарга дылы гынна, хаамыытын эбэн биэрдэ…

– Ээ, чэ, кытаат, Морууса, арыый сэниэлээх, эдэр кии эн бардаы. Сонуннаах кэлээр, миигин быа аааайаын, туохта эмит бу эргин тл тутан аааар, – Аппырыыс лээ хаалла.

– Ама дуо, эдэрим ооккото сыттаа! Айыы-айа, бу да оонньор ол-бу буолан, – эмээхсин чуора бэрт ээ, балачча ыраахтан хаадьыны истэн, оонньуу-клэ кэриэтэ хардарсан, бэйэтин холугар бэрт сэниэлээхтик хаама турда.

Аппырыыс соотоун олорбута ыраатта. Эмээхсинэ баарына ити Моруусалыын бэркэ бодоруаахтыыр этэ. Оччолорго, бу билигин баабыска да дэннэр, Морууса баас киниттэн эдэр буоллаа. Саардыы ыал буолан, сыллата кэриэтэ трр мааны кыыс дьахтары кии бары сэээрэ крр. Оттон Аппырыыстаах, оолоро суох буолан, былыр биир уолу ииппиттэрэ, онтулара т эмэ улаатан баран, ыалдьан тннхтбтэ. Инньэ гынан эмээхсинэ эрэйдээхтиин саастарын тухары иккиэйэин эрэ, биири санаан баран, бэркэ йн-убаан быр-бааччы олорбуттара.

Сэргэстээ тэлгээлээх ыаллара табыллыбатахтара. Хантан эрэ дойдулаах барахсаттар бу эргин кэлэн олохсуйбуттара быыылааа. Трт-уус суох дьоно тулаайахтарбыт дииллэрин аанньа Аппырыыстаах хаан да ону иэн-тоон сураспат этилэр. Кннээинэн, киирэ-тахса билсэллэрэ. Дьахтар, ааах баайы, эрдэ лбтэ. Эр кии кыыын кытта бэйэтэ хаалбыта. Онтон ыла Аппырыыс кинилэргэ эээ курдук кн киирбитэ, кыалалаахтар кыттыан, бииргэ бур-бур буруо тааарбыттара. лээ сылдьар кииэхэ оттуллубут ооу да маныыр туа ини. Ол быыытынан кини, т да сааырдар, уу-хаар рн, кнс оону аатан, бэркэ дьиэиттээн абыраабыта ээ. Дьиэлээх кии кн-саас бултуур идэлэээ. Онон, кыра да буоллар, син кус-куобах сыллата кстн иэрэ. Кыстык кыалата кыттыспыт дьону ырааынан тумнара, ньир бааччы, к-дьаа олорбуттара…