Син биир ктэр эбиппин…

Мыычаар дириник р тыынна уонна: «Чэ бэйи, мин эйиэхэ кэпсиим дааны», – дии-дии, сыттыгын дуомун кннрн баран, уот диэки хайыан, тобуга токуллан сытан аргыый кэпсээн барда.

– Мин трд-ууа суох, хабалаа ылларбыт, баай ситимигэр ииннэрэн клннээн сиэбит, бэрт дьадаы, кылгас кииттэн трммн, кыра оо эрдэхпинэ ыалга иитиллэ бэриллибитим . Бэрт диэн эрэйдээхтик скээбитим: уоннаахпар саха хотуурунан аыс былас оту оттообутум. Ол сайын этим иккитэ быстыбыта. Ону ити эн ааар тнэн быыта сиэппиттэрэ. Уон ордуга тртээхпэр трбт ийэм-аам ууохтарын, дьаа лбттэрин кэннэ, бэйэм соотоун иин хаан туппутум.

Ол ииппит дьонум оото суох, сэниэтии дьон этилэр. Чугаынан табыгастаах дьахтар суоа. Оччотооуга барыта халыымынан этэ. Инньэ гынан мин хайдах эрэ србэбин туолуохпар диэри сырыттым. Србэ биирбэр барыыбар, оччоо ыраас харахтаах-кстх этим, дьонум дьэ ойох ыл диэн хаайаллар. Арай биирдэ дьэ быа киэргэнэн, ийэм кумааынай курун курданан, аам билэлээх тнэ этэрбэин кэтэн, кн ат крдр аатынан мин дьонум ыйаахтарынан, муна-муна, Моорук нэилиэгэ Куома диэн кии кыыын кр кэллим.

Балаан дьиээ ктн тсптм, сэнэх, орто соус ыал быыылаах эбит. Арай кэтээриин ороо биир ып-ыраас хааннаах, срдээх кии иигэр киирбэх, номоон уун ньылбаа сирэйдээх, сыыйыллаас муруннаах, тп-тгргнэн саарчы крбт, сиртэн-буортан тэйбиккэ дылы кыыс оо саа сиидэс ырбаахы тигэ олорор эбит. Чэ дуу, крт, адьас срэим тэбэ тстэ: хайдах эрэ хааным-сииним итийэргэ дылы гынна, срдээхтик чэпчии, атаым сири билбэт буола рдм, омуна суох: «Дьолбун даа, кини мин ойоум, доорум буолуо буоллаа, чгэйин даа», – диэн манньыйан, уйадыйан хааллым. Хор, ол курдук, крт соотохто срэим-быарым ортотунан киллэрдим. Кии оордук муода буолар эбит этэ. Оттон бу сааым тухары чгэйи дааны, куааны дааны крбхттм ини, ол тухары биирдэ дааны ол курдук буолбатаым.

Онтон туран, мин уоран туой хараым кырыытынан одуулаа, кыаа олордохпуна, бии кыыым, Аанчыгым бокуонньук, оо, оччоо чгэй да этэ, уу долгунун курдук хааман (кх ырбаахылаах этэ) чуулааа киирэн хаалла. Ол тн хонон, сарсыытыгар дьиэбэр тннн, аыйах хонон баран, аабыныын иккиэн кэпсэтэн, халыымын сблээн, Аанчык сблр буолан, мин сааскытыгар (дьоно буолуохсуттар биир сылы уораннар эрдэ биэртэрэ) уон биэстээх кыыы сгннэрэн аалабын. Дьэ бии бэйэ-бэйэбитин олус таптастыбыт. Оордук срэхпит, санаабыт биир буолла, сорох ардыгар букатын оо курдук оонньуур этибит. Биирдэспит суоар биирдэспит тылыттан-ттэн матан тэийбэт, бииргэ сылдьар буолан хааллыбыт. Кини туох хамсыыра барыта миэхэ кнд, чгэй, срэим ортотунан киирэр этэ. Эчи Аанчыгым барахсан бэйэтэ да майгына чгэйэ, иккиэн да биирбит, хайабыт да трднэн, баайынан киэбирбэт, киэбирэ рэммэтэх буолан, тэмит да бэрдэ. Ыарахан сылдьан сайын куйаас баайы кн от мунньа туран «уутай» диирин йдбн эбээ…

Онтон биирдэ, ол сайын Аанчыгым ооостоох сырыттаына, ийэм буолуохсут сымыйанан хобулаан – оордук саха да эмээхситтэрэ кулахайдаах, дьиэктээх буолаллар эбит этэ – кии ойоун рэтэр, таыйар баайыта, рэтэн биэр диэн, Аанчыкпын сыстым. Онтон ыла Аанчыгым миигиттэн хоргуппута. Ону билигин кэмсиммитим, илиибин-атахпын кыраммытым иин, аны кэлэн Аанчыгым мин тылбын истэрэ биллибэт, – диэн баран, оонньор харбыт курдук ах барда, хараын уута иэдэин устун срэн тстэ…

– Ол кырбаатаым киээ утуйаары ороммор кэлбитим, арай Аанчыгым сык-сык ытыы сытар эбит. Эрэйдээим оото онно тугу-тугу санаабыта, т хоргуппута буолуой? Ону мин, дьлэй ку, халы тирии, билиэм дуо?! Ол тухары биир тылы эппэтээ, бтэйдии ытаабыта, оттон мин, акаары, дьон ойохторун бары сынньаллар дии, мин сыспатахпына, сии, саат да буолаа ини диэх курдук саныыр кии этим…

Дьэ онтон бэттэх Аанчыгым кн-тн дьдьэйэргэ барбыта. Саата-иэтэ аыйаан, туой санааргыыр этэ. Арай мин биирдэ тыанан быа тэн ыалтан истэхпинэ, Аанчыгым, ынах хомуйа сылдьан, дьдэ рдгэр длэ соотоун олорор эбит. Ол олорон: «Хаарыан дьоммуттан, доотторбуттан бостуой арахсаммын… Манна миигин атаастыыллар…» – дии-дии, иннигэр турар титириккэ кэпсээбит курдук, ытыы олорор эбит… Дьэ оордук чгэй дьнэ кэхтэн, иин хаана хаынаабыт от смэинин курдук стэн, хараа хатыы тахсан, быыылыын-тутуулуун, хаамардыын-сиимэрдиин уларыйан, били кыыс Аанчык бэйэтэ ханна да суох буолан, иинэн-хатан барбыта. Ол аайы соруйан кыайбыт курдук, мин дьонум буолуохсуттар кубулуппакка лэ ксн, кытаанаын лэлэтэн истилэр. Хара олоруор диэри, кыайбатар дааны, бурдук тардар, муус ктр, от мунньар, бурдук быар, бугул угар кии кини буолта. Аны санаатахха, туох да олус сылайар, илистэр эбит. Туой хотуолуур, тн аанньа утуйбат буолта. Мин хайдах сытан хаалбакка сылдьыбытын бэркииибин. Кии да ииирдээх буолар эбит этэ. Оттон ийэм ктр: «Бачча эдэр эрээри айгыстан оолор, ар дьаалы хотун, оттон кии эрэ хат буолар баайыта», – диирэ. Мин дааны, акаары, испэр: «Олус да айгыстар ээ», – дии саныырым.