Сочинения. Том 4

8.8.17. διὸ δὴ τὸ τῶν στηθῶν καὶ τοῦ πνεύµονος ἔξω µεθιὲν τὸ πνεῦµα πάλιν ὑπὸ τοῦ περὶ τὸ σῶµα ἀέρος εἴσω διὰ µανῶν τῶν σαρκῶν δυοµένου καὶ περιελαυνοµένου γίγνεται πλῆρες· αὖθις δ’ ἀποτρεπό µενος ὁ ἀὴρ καὶ διὰ τοῦ σώµατος ἔξω ἰὼν ἔσω τὴν ἀναπνοὴν περιωθεῖ κατὰ τὴν τοῦ στόµατος καὶ τὴν τῶν µυκτήρων δίοδον.”

8.8.18. Tὴν τοῦ τροχοῦ περιαγωγὴν οὐχ ἁπλῆν δεῖ νοεῖν, ἀλλ’ ἐξ ἐναντίων κινήσεων συγκειµένην, ὅταν µὲν ἐπὶ τὸ δέρµα τὸ ἔµφυτον ὁρµήσῃ θερµόν, ὠθουµένου τε καὶ περιελαυνοµένου τοῦ ἐκτὸς ἀέρος εἰς τὸ σῶµα διὰ τοῦ στόµατος, ὅταν δ’ αὖ πάλιν ὁρµήσῃ διὰ τοῦ στόµατος ἔξω φέρεσθαι, περιωθουµένου τοῦ περιέ χοντος ἡµᾶς ἀέρος εἰς τὸ σῶµα διὰ τοῦ δέρµατος, ὡς ἐνέργειαν µὲν εἶναι [διὰ] τῆς φύσεως ἡµῶν τὴν ἐκπνοὴν καὶ διαπνοήν, πάθος δὲ τὴν εἰσπνοήν, οὐ µόνον τὴν διὰ τοῦ στόµατος, ἀλλὰ καὶ τὴν διὰ τοῦ δέρµατος.

8.8.19. ἐν οὐδετέρᾳ δ’ αὐτῶν ὁ Πλάτων προσχρῆται τῇ προαιρέσει καίτοι φανερῶς ἐν ἡµῖν ὄντος καὶ τοῦ θᾶττον καὶ βραδύτερον ἔλαττόν τε καὶ πλέον καὶ πυκνότερον εἰσπνεῦσαί τε καὶ ἐκπνεῦσαι.

8.8.20. ἔτι γοῦν ὁ λόγος τοῦ Πλάτωνος ἐλέγχεται καὶ ὅτι µετὰ τὴν συστολὴν τῶν ἀρτηριῶν ἐχρῆν εὐθέως εἰσπνοὴν γίγνεσθαι, µετὰ δὲ τὴν ἐκπνοὴν εὐθέως διαστολὴν τῶν ἀρτηριῶν.

8.8.21. φαίνεται δ’ οὐχ οὕτω συµβαῖνον, ἀλλ’ ἐὰν θελήσωµεν ἐπισχεῖν πλέονι χρόνῳ τὴν ἀναπνοήν, εὐθέως αἱ ἀρτηρίαι µετὰ τῆς καρδίας κινοῦνται.

8.8.22. καὶ µέντοι καὶ διαστέλλονται µὲν εἰσπνεόντων ἐνίοτε, συστέλλονται δ’ ἐκπνεόντων καὶ κατὰ µιᾶς ἀναπνοῆς χρόνον ἑπτάκις ἢ ὀκτάκις ἢ καὶ δεκάκις ἡ καρδία µετὰ τῶν ἀρτηριῶν φαίνεται διαστελλοµένη τε καὶ συστελλοµένη. ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ τῆς περιώσεως λόγος ἄτοπος· ὑπὸ γὰρ τῆς ἐκπνοῆς περιελαυνόµενον τὸν ἀέρα φέρεσθαι πάλιν ἔσω διὰ τοῦ δέρµατος οὐκ ἀναγ καῖον. ἑποµένης γὰρ τῆς ἐκπνοῆς τῇ συστολῇ τῶν ἀναπνευστικῶν ἐκείνῃ τῇ συστολῇ ἀκολουθῶν ὁ περικεχυµένος ἡµῖν ἀὴρ χώραν παρέχει τῷ ἐκπνεοµένῳ. ὅτι δὲ καὶ τἆλλα ὅσα τὴν ὁλκὴν ἀναιρῶν εἶπεν ὁ Πλάτων ἀτόπως ἐπικεχείρηται, κατὰ τὴν ἐξήγησιν αὐτῶν εἰρήσεται.

8.9.1. Νυνὶ γὰρ ἀρκεῖ µόνον δεδηλῶσθαι περὶ ὧν ὁµολογεῖ τε καὶ διαφέρεται τῷ ῾Ιπποκράτει.

8.9.2. προσθῶµεν οὖν αὐτῷ καὶ τἆλλα. φαίνεται γὰρ ἐν τῷ περὶ χρείας ἀναπνοῆς λόγῳ συνακολουθῶν ὁ Πλάτων τῷ ῾Ιπποκράτει βουλοµένῳ τὴν µὲν εἰσπνοὴν ἐµψύξεως ἕνεκα γίγνεσθαι τῆς ἐµφύτου θερµασίας, τὴν δὲ ἐκπνοὴν ἀποχύσεως καὶ διαπνοῆς τῶν λιγνυωδῶν περιττωµάτων.

8.9.3. ἐν ᾗ δὲ ταῦτα λέγει ῥήσει καὶ περὶ τοῦ φέρεσθαι τὸ ποτὸν εἰς τὸν πνεύµονα διῆλθεν ἐχούσῃ κατὰ λέξιν οὕτως·

8.9.4. “τῇ δὲ δὴ πηδήσει τῆς καρδίας ἐν τῇ τῶν δεινῶν προσδοκίᾳ καὶ τῇ τοῦ θυµοῦ ἐγέρσει προ[σ]γιγνώσκοντες ὅτι διὰ πυρὸς ἡ τοιαύτη πᾶσα ἔµελλεν οἴδησις γενέσθαι τῶν θυµουµένων, ἐπικουρίαν αὐτῇ µηχανώµενοι τὴν τοῦ πνεύµονος ἰδέαν ἐνεφύτευσαν, πρῶτον µὲν µαλακὴν καὶ ἄναιµον, εἶτα σήραγγας ἐντὸς ἔχουσαν οἷον σπόγγου κατατετρηµένας, ἵνα τὸ πνεῦµα καὶ τὸ πόµα δεχοµένη ψύχουσα ἀναπνοὴν καὶ ῥᾳστώνην ἐν τῷ καύµατι παρέχοι.”

8.9.5. εἰ µὲν οὖν ἡγεῖται Πλάτων ἅπαν τὸ πόµα καταπίνειν ἡµᾶς εἰ<ς> τὸν πνεύµονα, δίκαιός ἐστι καταγιγνώσκεσθαι προ-φανέστατον πρᾶγµα µὴ γιγνώσκων· εἰ δὲ µέρος τι τοῦ πόµατος ἡγεῖτο διὰ τῆς τραχείας ἀρτηρίας παρηθούµενον εἰς τὸν πνεύµονα καταφέρεσθαι, τῶν ἐνδεχοµένων τι λέγει παραπλησίως τοῖς ἄλλοις δογµατικοῖς, περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους ἰατροί τε καὶ φιλόσοφοι.

8.9.6. οὐ ταὐτὸν δ’ ἐστὶν ἢ ψεῦδός τι λέγειν ἢ καταγέλαστον, ἐπεί τοι καὶ αὐτὸν ᾿Ερασίστρατον ἐδείξαµεν ἔν τε τῷ Περὶ χρείας ἀναπνοῆς καὶ σφυγµῶν χρείας τε ἅµα καὶ γενέσεως, ἔτι δὲ καταπόσεώς τε καὶ πέψεως ἐσφαλµένον· ἀλλ’ οὐ κατεγελάσαµεν αὐτοῦ διότι µὴ πᾶν τὸ ψεῦδος εὐθύς ἐστι καὶ καταγέλαστον, ἐπεί τοι καὶ περὶ φλεγµονῆς γενέσεως καὶ πυρετοῦ διαγνώσεως ἔν τε τοῖς περὶ φλεβοτοµίας λόγοις καὶ ἄλλοις τισὶ θεραπευτικοῖς λογισµοῖς ἐδείχθη ἐσφαλµένος.

8.9.7. καὶ µέντοι καὶ τῶν ἀπ’ αὐτοῦ τις ἀντιστρέψας τὸν λόγον ἡµᾶς φησι περὶ τούτων, οὐκ ᾿Ερασίστρατον, ἐσφάλθαι, οὐ µὴν οὔτε ἡµεῖς ἐκείνου καταγελάσοµεν οὔτ’ ἐκεῖνος ἡµῶν· ἀδήλων γὰρ ὄντων τῶν δογµάτων καὶ τῇ διὰ τοῦ λόγου πίστει τοῖς µὲν πιθανῶν, τοῖς δ’ ἀπιθάνων φαινοµένων ὥσπερ τὸ τοῖς δόξασιν ἀληθέσιν εἶναι συναγορεύειν ἀνεµέσητόν ἐστιν, οὕτω καὶ τὸ συγχωρεῖν ἑτέροις ἀντιλέγειν αὐτοῖς.

8.9.8. τὸ δὲ σκώπτειν καὶ καταγελᾶν ὡς ἠλίθιον ὃ δογµατικῶς ἀµφισβητεῖται, προπετές· οἷόν [ἂν] ἐστι καὶ τὸ παραρρεῖν τι τοῦ πόµατος εἰς τὸν πνεύµονα διά τε τοῦ λάρυγγος καὶ τῆς τραχείας ἀρτηρίας, οὐκ ἀθρόον οὐδὲ διὰ µέσης τῆς εὐρυχωρίας τοῦ ὀργάνου φερόµενον, ἀλλὰ περὶ τὸν χιτῶνα αὐτὸν δροσοειδὲς καταρρέον.

8.9.9. Tοῦτο µὲν οὖν εἴτ’ ἀληθὲς εἴτε ψεῦδός ἐστιν, ὀλίγον ὕστερον ἐπισκεψόµεθα. τὸν δὲ καταγέλαστον ὄντως λόγον, ὡς οὐκ εἰς τὴν γαστέρα φέροιτο διὰ τοῦ στοµάχου τὸ ποτὸν ἀλλ’ εἰς τὸν πνεύµονα διὰ τῆς ἀρτηρίας ἅπαν, οὐδαµόθι Πλάτων εἶπεν.

8.9.10. ἐν γοῦν αὐτῷ τούτῳ τῷ βιβλίῳ καθ’ ὃ τὴν προειρηµένην περὶ τοῦ πόµατος ῥῆσιν ἔγραψεν, εἰς τὴν κοιλίαν ἔφη τὸ πινόµενον ὥσπερ τὰ σιτία φέρεσθαι.

8.9.11. καὶ οὐχ ἅπαξ τοῦτ’ εἶπεν ἀλλὰ πάνυ πολλάκις, ὡς ἔνεστί σοι µαθεῖν ἐκ τῶν ῥήσεων αὐτοῦ, πρώτης µὲν τῆσδε µετὰ τέτταρας πρώτους στίχους τῆς προειρηµένης ὑπ’ αὐτοῦ ῥήσεως γεγραµµένης·