14.39.34.3: ‘omnes, qui culinis praeerant, simulacrum attentatum securibus in exigua frusta aptosque foculo stipites redegerunt’ ~ Исайя (44, 14–17): ‘succidit cedros, tulit ilicem, et quercum, quae steterat inter ligna saltus; plantavit pinum, quam pluvia nutrivit: et facta est hominibus in focum; sumpsit ex eis, et calefactus est; et succendit et coxit panes; de reliquo autem operatus est deum et adoravit; fecit sculptile, et curvatus est ante illud. Medium ejus combussit igni, et de medio ejus carnes comedit; coxit pulmentum, et saturatus est, et calefactus est, et dixit: Vah! calefactus sum, vidi focum; reliquum autem ejus deum fecit et sculptile sibi; curvatur ante illud, et adorat illud, et obsecrat, dicens: Libera me, quia deus meus es tu!’ (Он рубит себе кедры, берет сосну и дуб, которые выберет между деревьями в лесу, садит ясень, а дождь возращает его. И это служит человеку топливом, и часть из этого употребляет он на то, чтобы ему было тепло, и разводит огонь, и печет хлеб. И из того же делает бога и поклоняется ему, делает идола и повергается перед ним. Часть дерева сжигает в огне, другою частью варит мясо в пищу, жарит жаркое и ест досыта, а также греется и говорит: ‘хорошо, я согрелся; почувствовал огонь’. А из остатков от того делает бога, идола своего, поклоняется ему, повергается перед ним и молится ему, и говорит: ‘спаси меня, ибо ты бог мой’).
14.39.35.2: ‘tantus autem Karentinis… terror incesserat, ut’ ←
BM (1,8,5): ‘Etruscis… tantus terror subito incessit, ut…’ (‘Этруски и Тарквиний на правом фланге уже начали теснить римлян, как вдруг их охватил такой ужас, что’ они обратились в бегство).14.39.36.3: ‘si quis incautis viae excessibus aberraverit’ ←
BM (IX, 9, 2): ‘rudem religionis populum... eiusque sacrilegis sensibus sanctitatis disciplinamcrebros excessus uiae (был вынужден ‘часто сходить со своей дороги’, поскольку опустившиеся сумерки не позволяли своевременно определить, враг или соратник это идёт навстречу).14.39.37.1: ‘quo deditionem suam concinniorem efficerent’ ←
BM (II, 1,5): см. комм. к 11.7.17.4.14.39.37.4: ‘plus spei in unius Absalonis praesidio quam metus in hostium multitudine reponentes’ ←
BM (V, 1, 1f): см. комм. к 10.1.4.3.14.39.37.5: ‘centuriaverant’ ←
BM (III, 2, 8): см. комм. к 1.8.16.4.14.39.39.9: ‘supra primam pedum partem consistent’ ←
BM (IX, 2, ext. 2): ‘prima pedum parte’ (увидев, что пленные римляне устали… Ганнибал велел отрубить им ‘пальцы на ногах’ и [в таком виде] оставить [умирать на месте]).14.39.40.3: ‘maxima cum totius urbis exanimatione’ ←
BM (III, 8, ext. 6): ‘maxima cum exanimatione totius exercitus’ (его мышцы оцепели от холода… а конечности онемели, и, ‘к ужасу всего войска’, его отвезли в город).14.39.47.2: ‘compluribus debilitate corporis resolutis’ ←
BM (I, 7, 4): см. комм. к 14.32.2.3.14.39.47.3: ‘a quibusdam etiam detractae religionis supplicia varia membrorum strage graviter exigebantur’ ←
BM (I, 1, 17): см. комм. к 9.4.38.2.14.39.48.1: ‘inter religiosam astantium admirationem’ ←
BM (I, 8, 2): см. комм. к 11.12.2.6.14.39.48.3: ‘ancipitis argumenti iudicio’ ←
BM (VIII, 1, abs. 5): см. комм. к 14.54.20.1.14.40.1.2: ‘maxima claritatis increments’ ←
BM (VI, 5, 5): см. комм. к 4.1.9.4.14.40.2.2: ‘nautis partim lapidum, partim telorum nimbo obrutis’ ←
BM (III, 2, 23): ‘undique ruentibus telis’ (‘со всех сторон летели копья’, яростно наседали враги, чтобы захватить тебя).14.40.4.2 (1): ‘vehementi remorum impulsu concitatis navigiis’ ←
BM (III, 2, 10): см. комм. к 10.9.3.7.14.40.4.2 (2): ‘neglecti regalis consilii poenas exitio pependerunt’ ←
BM (I, 7, 4): см. комм. к 14.23.10.1.14.40.4.4: ‘similem pugnae eventum habuit’ ←
BM (III, 2, 1): см. комм. к 11.12.2.4.14.40.5.2: ‘nee iam inferendis ictibus sed vitandis vacarent’ ←
BM (II, 3, 2): см. комм. к 1.4.1.6.14.40.5.3: ‘ab imminenti exitio’ ←
BM (VI, 7, 2): см. комм. к 6.7.16.2.14.40.6.1: ‘armatus concessit solusque tot hostes… mira animi corporisque virtute sustinuit’ ←
BM (III, 2, 1): см. комм. к 9.4.7.6–6.14.40.6.3: ‘telaque in se congesta’ ←
KKP (VIII, 14.38): ‘undique et in pedites et in ipsum Porum tela congesta sunt’ (со всех сторон полетели стрелы в пехотинцев и в самого Пора).14.40.7.1 (1): ‘hebetatis nervis’ ←
BM (II, 6, 1): см. комм. к 6.8.6.2; ← BM (VII, 2, 3): см. комм. к 10.18.19.4.14.40.7.1 (2): ‘tam gravem lapidis ictum capite excepit’ ←
BM (1,8, ext. 2): см. комм. к 14.32.2.4.14.40.11.3: ‘facto irruptionis gradu’ ←
BM (I, 8, 6): см. комм. к 14.39.17.3.14.41.5.1: ‘neutram necessariis defensionis usibus aptare possit’ ←
BM (VIII, 7, ext. 5): ‘dexteram suam necessariis usibus aptabat’ (чтобы Карнеад не умер от голода, ‘для приёма необходимой ему пищи она позволяла ему пользоваться её собственной десницей’).14.41.6.2 (1): ‘hunc vocis iactum’ ←
BM (I, 5, 8; I, 5, 9): см. комм. к 2.6.12.4.