Иччи. Сибиэн. Абааы

– Оттон оронугар, тэллэин анныгар укта сытыах этэ, – диир уараабыт Тимофей. Уол эрэйдээх кэлээйигэр куттала эбиллэн, биир да тылы сатаан саарбат буола сытара. Салалас этэ. Били ааас эппит туалаабатаа. Тыас-уус, айдаан кыс устата биигини салгытан, олус куттаммат буолбуппут. Тн хойут хараарар буолан, сырдык этэ. Оннук сыттахпытына эмискэ уолбут тапчаана дьиэ ортотун диэки сыарыс гынна. Уол бииги диэки кэлтэччи сыппыта буолуо. Сыгынньаын, били сыттанан баран ыксары тута сыппыт ыстаанын кытта муостаа ткнйдэ. Крххэ срдээх, кии клх да хомойуох да ксттэ. Бииги клэн тоо бардыбыт. Сыгынньах уол таас рдгэр балбаах курдук сытарыттан, туран нхт сатыырыттан клбппт буолуохтаах. Бахчаар торбуйах ыстаанын туппутунан оронон тахсан, ыарахан уа ороо бииги атахпытыгар кэлэн сытта.

Сарсыарда атаым тааын суол ааныттан хомуйан нэиилэ булан таныбытым. Сааскы уун рблгэ тараспыппыт. Саас буолан кн уаан, тн сырдаан барбыта. рблтэн кэлбиппит – бииэхэ уларыйыылар буолбуттар. Били кэлээй уол кыайан тулуйан олорбокко кн хаалбыт. Ханна олорон рэнэрин ыйыталаспатахпыт. Оскуолаа биирдэ крн ааспытым, саа хара билиис ыстааннаммыт этэ. Ол саас буолан, халлаан итийбитинэн да быаарыллар буолуохтаах. Ол оннугар с кии дьукаахтанан кннээбиппит. Аны санаатахха, эмээхсиннээх кыыс ыыран киллэрбит буолуохтаахтар. Егор Васильевич Пахомов диэн орто саастаах, кэргэниттэн арахпыт, биир иккис кылааска рэнэр уолу батыыннара сылдьар саас ортолоох кии этэ. р тгрк сирэйдээх, сар курдук тгрк хараынан, туман быыынан кррд, кыыл кылдьыылааынан крднэ кии сык гынар киитэ. Ону-маны кэпсии сатаабыт, нууччалыы ону-маны балкыйан саарар, пляскалаан барар, таара дьиэтигэр лчктээбитим диир, клэ-рэ сылдьар, кырдьык-сымыйа икки ардынан тыллаах кии. Маннык кии дьукаахтаспытыттан рбппт. Кини ийэтэ эмээхсин хаас диэкилэргэ холбоспута. Уола Гоша аатын атаар утуйар, эмиэ элбэх саалаах оо. Сергей биикки быыы батыа, Тимофей биллэриккэ, Дьгрдээх уа ороо аны уларыйбакка сытар буолбуппут.

Тээс Дьгр киириэиттэн биигини муокастыыр абааы туунан олус сыныйан ыйыталаспыта. Абааы мэлииппэттэн куттанар, куотар диэн кытаанах йд. Бииги с буолан абааы кэллэр эрэ Дьгр мэлииппэтинэн рллэрэ буолуо дии саныырбыт. Аны улахан кии кэллэинэ, ол абааы кэлбэккэ, бииги сымыйанан кэпсиир аатырыахпыт диэн куттанарбыт, тргэн соустук бэйэтин биллэрэригэр баарарбыт.

И. Трофимов

Кириэстээх блэгэ

Дьааык киээ

Бу тбэлтэни бэрт рдтэ Хара Хаппытыан диэн сн ааспыт, тэйэн т-та тыллаар буолбут оонньор кэпсээбитэ. Оонньор сорох ардыгар й-санаата дьэкэрэн кэлэн, ханнык да эдэр киитэээр тобуллаас, ону ааан муударай буолан ылыталыыра. Онон кэпсээнэ сс бырыыан сымыйа диэн сапсыйан кэбиэр кыах суох, кыларыйан турар кырдьык да буоллаына кл.

Хаппытыан аыс саастааар (рблссйэ иннинэ) дьонноро хас да ыал буолан дьукаахтаан Саар рэин трдгэр баар Балааннаах диэн сиргэ олорбуттар. Биирдэ икки-с биэрэстэлээх сиргэ ыаллаа сытар Хаха диэн алааска ханнык эрэ оонньор лбтгэр анарааы оолору (оччотооуга биирдии балааа иккилии-ст ыал дьукаах олороро) Балааннаахха аалтаабыттар. Инньэ гынан биир кыракый балаан иигэр уонтан быдан тахса оо мустубут. Улахан дьон бары кэриэтэ тааралаабыт оонньору «атаара» Хахаа барбыттар. Итиччэ элбэх оо мустан баран, кр клттэн ылбыттар. «Чыычый, кэбии, бгн дьааык киээ» диэн сэрэтэ сатыыр эдьиийдэрин ким да истибэтэх.

Харааа сасыа оонньооун гэннээн турбут. Оччотооу оолор барахсаттар хайдах-туох оонньоон бутукаайдаммыттарын ким да билбэт (Хаппытыан оонньор ону сиилии кыайан кэпсиир кыаа суох). Ол гынан баран оонньуулара бэрт суаллык, кутталлаахтык тмктэммит курдук.

Бэллэй Мэхээс диэн уол саспыт оолору крд сылдьан, анныгар ким эмэ саспыта буолуо диэн, аан таыгар ыйанан турар уун суппун сону харбыалаан крбт. Сон кэннигэр ким да суоун билэн баран, тоо эрэ, ыйанан турар сон сиээр аллараттан илиитин уган крбт. Арай сиэх иигэр туох эрэ ууктаах сылдьар . Мэхээс бигээн крбтэ, быах эбит. Уол илиитин салгыы р анньан испитэ, аны, илии тиийэн кэлбит. Быата, быаы туппут илии сон сиээр саан турар («сытар» диир табыгаа суох) эбит. Уол куттанан сарылаабытынан сону арыйа баттаабыта, сон иигэр кии барыйан турар буолан хаалбыт. Иэрийэ-иэрийэ ытыыр, ууоа хамсыар диэри л куттаммыт уолу ким да улаханнык аахайбатах. «Кураанах сонтон куттанар куттас куобах, ырыган торбос…» диэн кл-элэк оостубуттар, ыстаалаыы-сырбаалаыы буолбут.

Хаппытыан крдр уочарата тиийэн кэлбит. Кып-кыараас дьадаы балааа кии саар сирэ бэрт кэмчи да буоллар, оччотооу оолор кии йбэтэх-ахтыбатах сирин бары булан сааллара. Хаппытыан крдн балааскайдана сылдьыбыт. Хас да оону булбут. Тннк анныгар турар трэккэй талах олоппоу арыйа баттаан биир саан олорор оону булан ылбыт. «Таыс. Булулунну» диэбитигэр, анарааыта «саарыма» диирдии тарбаын уоугар чугаатан рбт, клэн хараа чаылыныыр . Хаппытыан борууй муннукка саан олорор оо лаглаай буола иилистибит кугас сахсаар баттаын, саллаар тбтн, иннигэр лэскэйэн кстр уй курдук иин сыныйан крн баран соуйан, хаыытаан тоо ыстаммыт. Атын «оо» кэлэн саан олорор эбит. Оонньуу онон тмктэммит.