La Princeto Tradukita ad Ido da Fernando Tejón

Lore lu dicis gravamaniere a me:

– Ne importas adube olu iros, me habitas loko tre mikra.

E kun melankolioza voco lu dicis:

– Rekte adavane onu ne povas irar tre fore...

10

Chapitro V

Singladie me lernis ulo nova pri la planeto di la princeto, pri ilua foriro e pri la voyajo ipsa. To savigesis a me pokope, hazarde, per dedukto. Tale, la triesma dio, me konocis la dramo di la baobabi.

Ton me konocis danke la mutonyuno, nam la princeto kaptita da grava dubito questionis subite a me:

— Ka vere la mutonyuni manjas arbusti?

— Yes, certe lo esas verajo.

— Ha! Me esas tre kontenta!

Me ne komprenis pro quo tante importis a lu ka la mutonyuni manjas arbusti. Lu pluse dicis:

— Lore, ka la mutonyuni anke manjas baobabi?

Me komprenigis a lu ke baobabi ne esas arbusti ma enorma arbori tante granda kam kirko, e

mem elefanto-trupo ne esus kapabla manjar komplete un baobabo.

La ideo pri elefanti ridigis la princeto:

— Onu mustus pozar singla elefanto sur altra.

E lu saje remarkis:

— Ma ante esar granda, la baobabi esas mikra...

— Evidente! Ma pro quo vu deziras ke vua mutonyuni manjez la mikra baobabi?

Lu respondis a me:

— Nu! Kompreneble! – quale se lu parolis pri evidentajo. Me devis tre multe esforcar por komprenar la problemo.

To quo eventis esis ke en la planeto di la princeto kreskis bona e mala herbi. Do de bona semini kreskis bona herbi e de mala semini kreskis mala herbi. Ma la semini ne esas videbla. Oli dormas sekrete subterigita til ke ula kapricoze decidas vekigar e lore olu longigas su por aparar timide a la suno kom sendanjera e charmiva sproso. Se olu esas sproso di rafano o di roziero lore onu povas permisar oli kreskar senrestrikte, ma se onu timas ke olu esas sproso di mala herbo lore olu mustas extirpesar maxim rapide. En la planeto di la princeto existis terorigiva semini... di baobabi. La sulo di la planeto esis plena ek oli. E se onu permisas kreskar la baobabi lore esas extreme desfacila laboro extirpar oli e fine ta arbori tote invadas la planeto e truizas olua internaji per olia radiki. Se la planeto esas tre mikra e la baobabi nombroza lore la arbori krevigas olu.

11

— To bezonas diciplino – dicis a me plu tarde la princeto-. Kande onu finas la matinala tualetado singladiala onu mustas sorgar pri la extirpo de la jus naskinta baobabi, olquin onu devas dicernar de la mikra rozieri qui tre multe similesas kam la mikra baobabi... Olu esas facila laboro, tamen tedanta.

Ula dio lu konsilis a me ke me devus krear bela desegnuro por explikar to a la pueri di mea

planeto.

— Se li uladie voyajos, ta desegnuro posible esos utila por li – lu dicis a me -. Ulafoye onu povas ajornar la labori facenda, ma pri la baobabi lo okazus katastrofo. Me konocas planeto habitita da ociero ilqua ne extirpis tri arbusti...

12

Segun la indiki de la princeto me desegnis la planeto. Esas jenanta por me adoptar etikala

posturo, ma la danjero de la baobabi esas poke konocata, e la riski por ti qui perdesos en asteroido esas tante multa ke ecepte me oblivias mea rezervemeso e me dicas a li:

— Pueri, atencez la baobabi!

Por avertar mea amiki pri ta nekonocata danjero olqua de multa tempo ante nun guatas li,

same kam me, me sorgoze laboris por krear ta desegnuro. La leciono lernebla de olu meritas atenco.

Posible vi questionos: “Pro quo ne esas en ta libro altra desegnuri tante bela kam la desegnuro de la baobabi?” La respondo ya esas simpla: me intencis desegnar oli ma me ne sucesis. Kande me desegnis la baobabi, me impulsesis da la urjanteso.

13

Chapitro VI

Ho princeto! Pokope me komprenis la kauzo de vua melankolio. Longatempe vua unika distrakto esis observar la dolceso di la sunokusho. Ton me savis en la matino di la quaresma dio, kande vu dicis a me:

— La sunokushi tre multe plezas me.

— Ma onu devas vartar...

— Quon vartar?

— Vartar la sunokushesko.

Unesme vu surprizesis, ma pose vu ridis pri vu ipsa e vu dicis a me:

— Me sempre pensas ke me esas heme!

Evidente kande esas diomezo en Usa, vespereskas en Francia, ton omni savas. Suficus voyajar

a Francia en un minuto por observar sunokusho. Desfortunoze Francia esas tro fora lando. Ma en vua mikra planeto suficis movar vua stulo ula pazi por observar krepuskulo tante freque kam vu deziras lo...

— Dum un dio me observis la kusho di la suno quaradek e tri foyi!

Poka tempo pose vu dicis:

— Ka vu savas... Kande onu vere esas trista, observar la sunokusho esas tante agreabla...

— Lore, erste dio, en qua vu observis quaradek e tri sunokushi, ka vu esis tre trista?

La princeto respondis nulo.

14

Chapitro VII

Ye la kinesma dio, itere danke la mutonyuno, altra sekreto de la vivo di la princeto revelesis a me. Abrupte, sen ula introdukto, kom rezultajo de problemo silence meditita longatempe, lu questionis a me:

— Se mutonyuno manjas arbusti, anke olu manjas flori, ka no?

— Mutonyuno manjas omno quon olu trovas.

— Kad anke flori qui havas dorni?

— Yes, anke la flori qui havas dorni.

— Do, por quo la dorni esas utila?