Літоўская гаспадыня

Фасоля, сушаная ў струках

3 фасоляй абыходзяцца, як і з гарохам, толькі яе шаткуюць. Перад ужываннем трохі

вымочваюць у цеплаватай вадзе. На палову вядра вады сыплюць дзве лыжкі з верхам солі

і лот салетры.

Сушаны хрэн

Прамытыя і ачышчаныя карані рэжуць на тонкія лустачкі і ставяць у цеплаватую печ.

Высушаныя таўкуць, прасейваюць і захоўваюць у добра закаркаваных бутэльках. З

парашку робяць нешта падобнае на гарчыцу.

АБ ТЫМ, ЯК ГНАЦЬ СПІРТ, ЗАПРАЎЛЯЦЬ ГАРЭЛКІ І ЛІКЁРЫ, А ТАКСАМА

АБ ПРЫГАТАВАННІ РОЗНЫХ ВІН

***

АБ ГАРЭЛКАХ: як гнаць спірт,

запраўка гарэлак, аб падфарбоўванні

гарэлак; Міндалеўка, Блакітная,

Мелісаўка, Кававая, Апельсінаўка,

Малінаўка, Англічанка, Кардамонаўка,

Кмінаўка, Аераўка, Гваздзіковая,

Мятная, Анісаўка, Лімонаўка... АБ

ЛІКЁРАХ: аб запраўцы лікёраў; Лікёры

Ружавы, Ванільны, Лімонны,

Апельсінавы, Блакітны, Кававы...; Вішнёвая наліўка, малінавая, з парэчак, наліўка для

дам, дасканалая, замарожаная; Як за некалькі гадоў прыгатаваць добра вытраманую

гарэлку; Рабінаўка, Мардзвін, Хатні арак; Яблычнае віно ці англійскі сідр; Віно з агрэсту

шыпучае, падобнае на шампанскае, Віно з парэчак, Вішнёвае віно...

АБ ГАРЭЛКАХ

Як гнаць спірт

Бяруць, напрыклад, трыццаць вёдзер двойчы перагнанай гарэлкі і ўсыпаюць у яе чатыры

фунты злёгку патоўчаных чыстых вугалёў — ліпавых ці бярозавых, прапаленых без кары, а потым старанна перапаленых на жароўні, але не гашаных вадой. Тры дні яе так

трымаюць у добра закаркаванай шпунтом бочцы, мяшаючы некалькі разоў на дзень. На

чацвёрты дзень заліваюць гарэлку разам з вугалямі ў перагонны апарат на вінакурні.

Перагнаўшы яе, адліваюць толькі васемнаццаць гарцаў і гэтую колькасць яшчэ два разы

пераганяюць, кожны раз з новымі вугалямі, наступным чынам. Куб не напаўняюць

цалкам, а толькі да першага загібу, дадаюць поўны гарнец патоўчаных вугалёу і

паўшклянкі мелу. Зачыняюць яго накрыўкай, старанна аблепліваюць цестам (таксама

трубы і ўсе шчыліны). Зверху кладуць камень ці цагліну. Калі ўсё будзе падрыхтавана, падпальваюць пад катлом і падтрымліваюць маленькі і роўны агонь. Пры моцным полымі

залішне вялікі напор пары можа сарваць накрыўку і зусім пашкодзіць спірт.

Нагрэтая вадкасць ператвараецца ў пару, што асядае на накрыўцы, і па трубе паступае ў

змеявік, які астуджваецца халоднай вадой. Там зноў пераходзіць у вадкі стан і сцякае ў

бутлі па саломінах, з гэтай мэтай устаўленых у адтуліну*.

Пры перагонцы спірту трэба ад змеевіка часта адліваць ваду і заменьваць яе больш

халоднай альбо скрозь падкладваць туды кавалкілёду, бо халодная пара лягчэй

ператвараецца ў вадкасць. Акрамя таго, прывязаўшы да палкі кавалачак палатна,

неабходна мачыць яго у халоднай вадзе і ўвесь час астуджваць ім верхнюю частку куба —

ад першага загібу да гарлавіны.

Калі спірт пачне ўжо адыходзіць, адразу вялікую шклянку яго і нават трохі больш

належыць выліць, бо пяршак надае ўсяму напіткунепрыемны пах. Потым, адліваючы

чысты і добры спірт, варта мець на ўвазе, што яго льга атрымаць напалову менш, чым

было ўліта гарэлк ў перагонны куб. Рэшткі пераганяюць асобна, і з іх маюць

столькігоршага спірту, колькі яго набяжыць без непрыемнага адгоннага паху. Гэты спірт

скарыстоўваюць для розных вонкавых лекаў і як націранне. Альбо яшчэ яго асобна

дыстылююць і ўжываюць для горшай гарэлкі, фруктовых і іншых налівак.

Перагнаўшы апісаным вышэй спосабам два кубы і здабыўшы кожны раз пачатковы выхад

алкаголю, бяруць з абодвух кубаў палову першага, чыстага спірту і зноў зліваюць разам у

куб. У ім пераганяюць такім жа чынам, як і ў першы раз, з той толькі розніцай, што, адняўшы паўтары шклянкі пачатковага, дабаўляюць лепшага спірту ўжо не палову, а трохі

больш чым тры чвэрці. Такі спірт называюць перагнаным трохразова. Ён растварае ўсе

смаляныя часцінкі і больш прыдатны сталярам для лакаў і палітуры. 3 яго таксама

гатуюць усе салодкія гарэлкі і лікёры**.

Каб паспрабаваць крэпасць напітку, робяць так: насыпаюць у бляшаную лыжку порах,

наліваюць на яго спірт і запальваюць. Калі порах загарыцца, значыць, спірт не мае ў сабе

вадзяністых часцінак, якія б маглі намачыць порах. Альбо абмакваюць у спірце кавалак

тонкай трэскі, сухой лучыны, злёгку падносяць да агню. Калі не толькі спірт, але і лучына

разам з ім пачне гарэць, значыць, выхад алкаголю вельмі добры, што і павінен быць.

Адліўшы, як я ўжо гаварыла, амаль тры чвэрці самага лепшага спірту, трохразова

перагнанага, астатні збіраюць асобна ў іншыя бутэлькі, увесь час падстаўляючы новыя.

Пачатковы спірт таксама вельмі добры і прыдатны для палітуры, апельсінавай гарэлкі ці

фруктовых налівак. Кожны наступны выходзіць ужо горшы, бо ад яго будзе трохі

аддаваць адгонам і сівушным алеем. Такі спірт льга ўжываць для жароўні, воцату,

запраўкі камфарнай гарэлкі і іншых вонкавых лекаў. Пах адгону можна лёгка адчуць і

вызначыць, калі хутка і моцна расцерці некалькі кропель спірту далонямі, а потым

паднесці іх да носа.

Нарэшце, пры жаданні рэшткі спірту, сабранага з другой ці трэцяй перагонкі, яшчэ раз