Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

– Synnynmoan aigu zavodivuu Rastavas sed’mois janvar’as da sit cetirnat-satois… Minä iče käin Syndyy kuundelemah. Menimmö dorogutiesoaroil da sit yksi babka lähti meijänkel, nelläi tytöt olimmo. Babka yksi sie lähtöy meijänkel vardoicemah. “Minä, – sanou, – lähten vardoicemah“. Siizman kädeh ottau. Enne piettih stolil pyhkimii, pyhkimen. Myö nelläi sih kuhmistammokseh dorogutiesoaroil. Häi pyhkimen meile peäle cökkeäy, kattau pyhkimel: “Virkoat älgeä nimidä!“ – sanou. “Emmo virka“. Dai myö sie hycytämmö da nyrvemmö: kuulumah rubei, ylen äijäl varoi rubei kroakkamah. I kaikile kuului: varoit kroakettih. I sil vuvvel oli joga hierus pokoiniekka ymbäri järves. A kudai babka kuundeli, ga se otti nyrväi, vikse hänellegi rubei kuulumah, häi nyrväi: “Lapset, noskoa eäres“, – sanou. A sit myö pöllästyksis kodiloih matkaimo, häi provodi kaikkii meidy omih taloloih. Sit tossupäin, jälles sie sanoi: ylen äijal varoit kroakkamah, ga agu midä ei hyveä rodii… A muudu ei olluh nimidä mostu, a pokoiniekkoa oli joga hierus sil tai vei… Naverno supetti häi midä, ymbäri meis käveli ku katoi, ristudorogoil…

– A mibo se Syndy on?

– Ga muga kuuluu se Syndy, en tiije minä, mi voibi olla. Meile ozutannuhes ei, a. Ei nähty sidä… Se on nedälin, Rastavoa vaste on Synnyn päivy, toine on Vieristeä vaste. Sil välil…

Время земли Сюндю начинается с Рождества, с 7 января и потом до 14-го… Я сама ходила Сюндю слушать. Пошли на перекресток дорог да еще одна бабка пошла с нами, и четверо девушек было. Бабка там одна идет нас охранять. «Я, – говорит, – иду охранять». Сковородник с собой берет. Раньше на столах скатерти держали, скатерть. Мы вчетвером присели там на перекрестке. Она скатерть на нас набросила, накрыла скатертью: «Ничего не говорите!» – говорит. «Не скажем!» Ну, мы сидим там и толкаем друг друга: слышно стало, очень громко ворона закаркала. И всем было слышно: вороны каркали. И в том году в каждой деревне вокруг озера было по покойнику. А которая бабка слушала, та толкнула, видимо, и ей стало слышно, она толкнула: «Дети, поднимайтесь!» – говорит. А мы тогда в страхе домой помчались, она всех нас проводила по домам. Потом на следующий день, попозже там говорила: очень сильно вороны раскаркались, лишь бы чего плохого не случилось… А больше ничего такого не было, а покойники были в каждой деревне той зимой… Наверно шептала она что-то, вокруг нас ходила, когда накрывала, на перекрестке.

– А что это за Сюндю?

– Да так, слышен этот Сюндю, но я не знаю, что это может быть. Нам не показывался, а. Не видели его. Это неделя, перед Рождеством день Сюндю, а другой перед Крещением. В этом промежутке.

ФА. 3432/49а. Зап. Миронова В. П. в 1999 г. в д. Ведлозеро от Ефремовой А. Ф.

73

– Pyhäniemessä miula sanottii, Pyhäniemen puolessa sielä, kussa ollou, a Pyhä-niemessä muisseldii. No, myö vet emmä paissun ven’aksi silloin vie midä, ga hyö sanottii. Sanotaa, lähettii Syndyö kuundelemaa t’yt’ot. Lähettii Syndyö vai lienöy koirua haukuttamaa lähettii, totta, hiilet otettii. Sanotaa, hiildä otettii. Lähetää riihen…

No a se briha tied’äy, što lähetää tänäpiänä riihen tagaa koirua haukuttamaa. No, a hiän mänöy, vuota pölTät’t’ämää heid’ä riihee. A riihi oli sielä ahoksessa. No, a hyö lähetää sinne riihen tagaa buitto ku koirua haukuttamaa, sanotaa. No oligo niin, se paistii sielä, meilä roskazittii. Libo moozet heil’ä Starina on se ollun, da miula sanottii se buabuska. Sent’ää myö emmä ni kävellyn kuundelemaa. Sanottii, mändii ku sinne, hiilet poltettii, otettii yskäh ne hiiilet. Pärettä poltetaa. No dai lähettii koirua haukuttamaa riihee. Riiheh ku mändii, sielä kuunnellaa, eigo kuulu koiran haukkuo, eigo ni midä heilä hauku. A tokko vai ne kuundelijat kuullaa: “Sluusaite, hot’ ne sluusaite, a Van’ka zivovo n’et“. Kolme kerdua sanotaa, sanou. Tuldih iäre. Kyzytäh, šanotah: “Midäla t’eilä, viegoi haukku koirane, kusta, kusta päin, midä kuulu?“ “Myö, sanou, kuulima vain sen: “Sluusaite hot’ ne sluusaite, Van’ka zivovo net“. Kolme kerdua, sanou, sano, što eule zivoi Van’ka. A sidä brihua sanotaa Van’kaksi, kucuttii, butto kudama mäni pöl’kät’t’ämää. Jälgee ku händä ei roinnuh brihua koissa, hyö ku sanottii, mändii, ga riihessä on kuolii jo. No vod myö sentää emmä ni kävellyn kuundelomaa, varazima.