Песьня пра зубра

Хай хіжаком не раўня, ўсіх іх наш зубар люцейшы,Але людзей не кране, як яго не зачэпяць:Толькі няспынна глядзіць, рух найменшы цікуе,Пільна на варце стаіць і сябе, і сямейкі.Створаў сьмялейшых няма ў гушчарох нашых родных.Бачыш часьценька — пасецца спакойна, а вочыСочаць усё, касавурацца ўправа і ўлева.Ты аж замёр, зьвералоўца, ты шчэз між кустамі,Дзе там! Ён бачыць! Міргнеш — і прыкмеціць адразу!Шоргат слабенькі, няўзнак трэсьне сучок пад нагою, —Вушы свае нашатырыць, уміг страпянецца!Калі не зазьзяе твой меч і ня бліскае дзіда,Сьмела мінай у яго на ваччу — не зачэпіць,Толькі ўтаропіцца тупа й стаіць нярухома,

Вокам праводзіць цябе, аж пакуль не схаваўся.Розна бывала… Здаралася зь ім сутыкнуцца:Спыніць хаду, гляне скоса — і болей нічога.Але як собіць на самку зь цялём напароцца,Ледзь зварухнешся, ухопіш за зброю з гарачкі, —Ўвомірг разьярыцца й бор агалосіць рыканьнем,Знакам шалёнага гневу: як сьмееш трывожыць!Ды як адбой ты заб'еш і прабуеш уцёкаў,Выйдзеш зь бяды непамяты, ўздагон ён ня рыне!Люба сачыць зубранят: скачуць, малечча, дурэюць,Маці й падлеткаў сваёй жвавай гульнёю лякаюць.Зубар — ён кемлівы зьвер, хай сабе вось і цяляты:Зь першага кроку ва ўсім маці яны пераймаюць,Бегаюць сьледам, заўжды пасьвяцца побач старэйшых,

Скачуць праз выкратні, пні, дробныя рожкі прабуюць,Як напаткаюць зьвера, згледзяць карча ў бураломе,І — у гульні й барацьбе — целы з маленства гартуюць.Бо ж і спачыну, як трэ, хіба ніколі ня знаюць.Хай волат наш трывалкі, намаганьняў вялікіхЗьверу каштуе пыніць сваё ймкненьне да руху.Ўсьцешна глядзець, як ляціць ён у бегу імклівымРэдкім узьлесьсем або балацянай сьцяжынай,Зь месца ірве, як падкінены нечаю прашчай,І у імгненьне, ўсё цела назад павярнуўшы,Ловіць нагамі памёт, што яшчэ ў паветры,Ды зазьбівае яго, каб сьлядоў не пакінуць.Але нічым не зраўнаць гэтак частыя ў статкуБойкі быкоў за саміцаў у гульнях бяскроўных.

Сьвята Вэнэры спраўляюць зубры ў лістападзеКожнае восені, часта вясельлі трываюцьТыдзень ці больш. І у часе такой насалодыЧуецца толькі, як скрозь, заклікальна й пяшчотнаПушча рыкае, а ў подыху кволым паветраЛістам трапёткім шасьцяць векавыя дубровы…Хто гэта бачыў і чуў — будзе сьветчыць напэўна:Музыка нашых лясоў саладзей, чымся лера,З поклічам ейным ня ў лік нат грымотныя трубы,Хорам жа-ж гукаў лясных строга й стройна кіруеГолас нястрымнай крыві, мне за ўсё наймілейшы!Як доўга зубар жыве, не скажу, бо ня знаю,Хто ж вядзе ўлік даўгавечнасьці гэткага зьвера?Пішуць аднак, быццам недзе, памечаны ў статку

Быў правадыр двухсотгодні, прыкметны із грывыЧорнай, як ноч, зь сівізною бялявай на чолцы.Гэткай прыкметаю нібы назвалі ўвесь статак.Калі паданьні даўнейшыя праўдзяць дакладна,Вока згубіў у сутычцы ён, быў аднавокі.Гэта магчыма. Ці ж з правам сумлеўным — бо дужы —Бой ці адзін пачынае, а спрэчкі прычынаАж праз гады толькі робіцца яснай, хай шрамаўУладалюбы ня могуць пазбыцца да скону…Я не скажу й колькі год, няпрызнаны, у статкуЗубар той жыў, але ў гэных народных паданьняхЁсьць напаміны занадта ўжо доўгага часу:Выдумкай погалас часта вушам дагаджае.Я ж тутка права ня маю пісаць, што ня знаю:Тым, для каго я пішу, да душы толькі праўда.