Сочинения. Том 4

8.5.9. ἐπὶ πλεῖστον γὰρ ὁ ἀνὴρ οὗτος ἐξείργασται τά τε περὶ γενέσεως τῶν χυµῶν καὶ διαφορᾶς καὶ δυνάµεως ὅστις τε καθ’ ἥντινα χώραν ἢ ὥραν ἢ ἡλικίαν ἢ σώµατος ἕξιν ἐπικρατεῖ.

8.5.10. οὐ µὴν ἀναγκαῖον ἦν Πλάτωνι ταῦθ’ ὁµοίως ῾Ιπποκράτει διέρχεσθαι πάντα καθάπερ οὐδ’ ῾Ιπποκράτει ζητεῖν διὰ τί λευκὸς µὲν ὁ τοῦ φλέγµατος χυµός, ἐρυθρὸς δ’ ὁ τοῦ αἵµατος ἢ ξανθὸς ὁ τῆς πικρᾶς χολῆς ἢ µέλας ὁ τῆς ὀξείας.

8.5.11. ἀφορµὰς µὲν γὰρ αὐτὸς ἔδωκε τῆς τούτων εὑρέσεως, ὥσπερ ὅταν ἐκ τῶν τῆς γλώττης χρωµάτων διαγιγνώσκῃ τὰς ἐν τῷ σώµατι διαθέσεις µελαίνας λέγων αὐτὰς ἀπὸ ἐγκαύσεως λιγνυώδους γίγνεσθαι.

8.5.12. καθάπερ γὰρ ἐκτὸς ἡ λιγνὺς κατά τε τοὺς λύχνους καὶ τὰς δᾷδας καὶ ἄλλα πολλὰ τῶν λιπαρῶν γεννᾶσθαι πέφυκεν, οὕτω καὶ κατὰ τὰ σώµατα τῶν ζῴων πολλάκις ὑπεροπτωµένων τῶν χυµῶν καὶ µάλιστα τῶν λιπαρῶν γεννᾶταί τι παραπλήσιον λιγνύϊ.

8.5.13. τὸ µὲν δὴ λευκὸν φαίνεσθαι τὸ φλέγµα, διότι κατὰ τὴν γένεσιν αὐτοῦ µικραὶ πολλαὶ ποµφόλυγες ἐναπολαµβάνονται, λέγειν ῾Ιπποκράτης οὐκ ἐτόλµησεν, ὡς µείζονος ἤδη φυσιολογίας ἢ κατὰ τέχνην ἰατρικήν, ἀλλ’ ὅ γε Πλάτων καὶ τοῦτ’ εἶπε καὶ περὶ τῆς τοῦ αἵµατος χρόας ἐν ταὐτῷ βιβλίῳ διῆλθεν, ἃ νῦν ἐµοὶ γράφειν οὐκ ἀναγκαῖον· ἄµεινον γὰρ ὡς ἀξιοῦσιν ἔνιοι τῶν φίλων ἐξηγήσεις ἑτέρωθι ποιήσασθαί µε τῶν ἰατρικῶς ἐν τῷ Τιµαίῳ γεγραµµένων.

8.5.14. εἰς µὲν γὰρ τἆλλα πολλοῖς ὑποµνήµατα γέγραπται καί τισί γ’ αὐτῶν µακρότερον τοῦ προσήκοντος, εἰς ταῦτα δ’ ὀλίγοι τε καὶ οὐδ’ οὗτοι καλῶς ἔγραψαν.

8.5.15. ἀρκεῖ τοιγαροῦν ἔν γε τῷ παρόντι τό γε τοσοῦτον εἰπεῖν, ὡς τοὺς τέτταρας χυµοὺς ὁ Πλάτων αἰτιᾶται τῶν πλείστων νοσηµάτων ὡσαύτως ῾Ιπποκράτει καὶ καθ’ ἕκαστόν γ’ αὐτῶν ἔγραψεν ἐπὶ τῇ τελευτῇ τοῦ βιβλίου.

8.5.16. παραθήσοµαι δέ σοι τὰς ἀρχὰς τῶν ῥήσεων ἀναµνήσεως ἕνεκα.

8.5.17. Περὶ µὲν οὖν τῆς ἐν ταῖς [σ]χολαῖς διαφορᾶς ἀρκέσει παραγράψαι ταῦτα· “ὅσον µὲν οὖν ἂν παλαιότατον ὂν τῆς σαρκὸς τακῇ, δύσπεπτον γιγνόµενον µελαίνει µὲν ὑπὸ παλαιᾶς συγκαύσεως, διὰ δὲ τὸ πάντῃ διαβε βρῶσθαι πικρὸν ὂν παντὶ χαλεπὸν προσπίπτει τοῦ σώµατος ὅσον ἂν µήπω διεφθαρµένον ᾖ.

8.5.18. καὶ τοτὲ µὲν ἀντὶ τῆς πικρότητος ὀξύτητα ἔσχε τὸ µέλαν σῶµα ἀπολεπτυνθέντος µᾶλλον τοῦ πικροῦ, τοτὲ δ’ ἡ πικρότης αὖ βαφεῖσα αἵµατι χρῶµα ἔσχεν ἐρυθρότερον, τοῦ δὲ µέλανος τούτῳ συγκεραννυµένου χλοῶδες· ἔτι δὲ συµµίγνυται ξανθὸν χρῶµα µετὰ τῆς πικρότητος, ὅταν νέα συντακῇ σὰρξ ὑπὸ τοῦ περὶ τὴν φλόγα πυρός.

8.5.19. καὶ τὸ µὲν κοινὸν ὄνοµα πᾶσι τούτοις ἤ τινες ἰατρῶν που χολὴν ἐπωνόµασαν ἢ καί τις ὢν δυνατὸς εἰς πολλὰ καὶ ἀνόµοια βλέπειν, ὁρᾶν δ’ ἐν αὐτοῖς ἓν γένος ἐνὸν ἄξιον ἐπωνυµίας πᾶσι· τὰ δ’ ἄλλα ὅσα χολῆς εἴδη λέγεται κατὰ τὴν χρόαν λόγον ἔσχεν αὐτῶν ἕκαστον ἴδιον.”

8.5.20. ταῦτα µὲν οὖν τῷ Πλάτωνι γέγραπται περὶ τῆς τῶν χολῶν διαφορᾶς, πάσας αὐτὰς γίγνεσθαι βουλοµένῳ, καθάπερ ὁ ῾Ιπποκράτης εἶπε, διὰ θερµασίας ὑπερβολήν.

8.5.21. περὶ δὲ τῶν νοσηµάτων ὅσα διὰ χολὴν γίγνεται, τὸν λόγον ποιούµενος ὁ Πλάτων ὧδέ πως ἄρχεται· “ὅσα δὲ φλεγµαίνειν λέγεται τοῦ σώµατος ἀπὸ τοῦ καίεσθαί τε καὶ φλέγεσθαι, διὰ χολὴν γέγονε πάντα.”

8.5.22. καὶ µὴν καὶ περὶ φλέγµατος ὧδέ πως ἤρξατο· “φλέγµα δ’ ὀξὺ καὶ ἁλµυρὸν πηγὴ πάντων νοσηµάτων ὅσα γίγνεται καταρ<ρ>οϊκά”.

8.5.23. καὶ περὶ µελαίνης χολῆς ἄλλα τέ τινα λέγει καὶ ταῦτα· “ἰχὼρ δ’ ὁ µὲν αἵµατος ὀρὸς πρᾷος, ὁ δὲ µελαίνης χολῆς ὀξείας τε ἄγριος.”

8.5.24. Oὐ µόνος δὲ Πλάτων, ἀλλὰ καὶ ᾿Αριστοτέλης καὶ Θεόφραστος οἵ τε ἄλλοι µαθηταὶ Πλάτωνός τε καὶ ᾿Αριστοτέλους [οἳ] τὸν περὶ τῶν χυµῶν λόγον ἐζήλωσαν ῾Ιπποκράτους, ὥσπερ γε καὶ τῶν παλαιῶν ἰατρῶν οἱ δοκιµώτατοι, Διοκλῆς, Πλειστόνικος, Μνησίθεος, Πραξαγόρας, Φυλότιµος, ῾Ηρόφιλος.

8.5.25. ᾿Ερασίστρατος δὲ δῆλός ἐστι πρὸς τοὺς ἀπὸ Κῶ φιλοτιµούµενος, ὡς ἐν ἑτέροις ἐδείξαµεν, οὐκ ἀλήθειαν τιµῶν, καὶ διὰ τοῦτο δεδιὼς φθέγξασθαι θερµὸν ἢ ψυχρὸν ἢ ὑγρὸν ἢ ξηρόν τινα τῶν χυµῶν.

8.5.26. ὁ δ’ ῾Ιπποκράτης ἔν γε τῷ περὶ φύσεως ἀνθρώπου βιβλίῳ τά τ’ ἄλλα καὶ τὴν τάξιν τῆς διδασκαλίας ἄµεινον ἐποιήσατο Πλάτωνος.

8.5.27. ὅτι τε γὰρ οἱ τέσσαρες χυµοὶ κατὰ φύσιν εἰσὶν ἀπέδειξεν, οὐδ’ ἐπιχειρήσαντος τοῦτο πρᾶξαι τοῦ Πλάτωνος, ὅτι τε κατὰ τὰς ὥρας τοῦ ἔτους ἄλλος ἐν ἄλλῃ πλεονάζει.

8.5.28. παραθήσοµαι δέ σοι καὶ περὶ τούτων ὀλίγα τῶν ῥήσεων αὐτοῦ· “εἶπον δὲ ἃ ἂν φήσω τὸν ἄνθρωπον εἶναι, ἀποφανεῖν αἰεὶ ταὐτὰ ἐόντα καὶ κατὰ νόµον καὶ κατὰ φύσιν. φηµὶ δ’ εἶναι αἷµα καὶ φλέγµα καὶ χολὴν ξανθήν τε καὶ µέλαιναν.

8.5.29. τουτέων πρῶτον µὲν κατὰ τὸν νόµον τὰ ὀνόµατα διωρίσθαι φηµὶ καὶ οὐδενὶ αὐτέων τωὐτὸ ὄνοµα, ἔπειτα κατὰ φύσιν τὰς ἰδέας κεχωρίσθαι καὶ οὔτε τὸ φλέγµα οὐδὲν ἐοικέναι τῷ αἵµατι οὔτε τὸ αἷµα τῇ χολῇ οὔτε τὴν χολὴν τῷ φλέγµατι.

8.5.30. πῶς γὰρ ἂν ἐοικότα εἴη ταῦτ’ ἀλλήλοισιν, ὧν οὔτε τὰ χρώµατα ὅµοια φαίνεται προσορώµενα οὔτε τῇ χειρὶ ψαύοντι ὅµοια δοκέει εἶναι; οὔτε γὰρ θερµὰ ὁµοίως ἐστὶν οὔτε ψυχρὰ οὔτε ξηρὰ οὔτε ὑγρά.

8.5.31. ἀνάγκη τοίνυν ὅτε τοσοῦτον διήλλακται ἀλλήλων τὴν ἰδέην τε καὶ τὴν δύναµιν, µὴ ἓν αὐτὰ εἶναι, εἴπερ µὴ πῦρ τε καὶ ὕδωρ ταὐτόν ἐστι.

8.5.32. Γνοίης δ’ ἂν τοῖσδε, ὅτι οὐχ ἓν ταῦτα πάντα ἐστίν, ἀλλ’ ἕκαστον αὐτέων ἔχει δύναµίν τε καὶ φύσιν τὴν ἑωυτοῦ· εἰ γάρ τινι δίδως ἀνθρώπῳ φάρµακον ὅ τι φλέγµα ἄγει, ἐµεῖταί σοι φλέγµα, καὶ ἢν διδοῖς φάρµακον ὅ τι χολὴν ἄγει, ἐµεῖταί σοι χολήν.