Сочинения. Том 4

9.2.12. Προγυµνάσας οὖν ἡµᾶς ἐπὶ πόλεως ὁ Πλάτων καὶ δείξας ὅτι ἄλλο µέν τι τὸ ἄρχον, ἄλλο δέ τι τὸ προπολεµοῦν καὶ τρίτον ἄλλο τὸ δηµιουργικὸν ἔθνος ἐν αὐτῇ, µεταβὰς τοὐντεῦθεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν καὶ κατ’ αὐτὴν ἐπιδείκνυσιν ἓν µέν τι µέρος εἶναι τὸ ἄρχον, ὅταν εὖ ἔχῃ, ἕτερον δὲ τὸ ὑπηρετοῦν <ἐν> αὐτῇ, καθάπερ ἐν ταῖς πόλεσιν ὑπηρετεῖ τὸ στρατιωτικόν, τρίτον δὲ τὸ λοιπόν, ὃ τοῦ τρέφεσθαι τὸ σῶµα χάριν οἱ δηµιουργοῦντες ἡµᾶς προσέθεσαν, κἂν οἱ ἀγύµναστοι τοῦ διακρίνειν ἀπ’ ἀλλήλων τὰς ὁµοιότητας ἓν εἶναι νοµίζωσιν, οὐ τρία τὰ εἰρηµένα µόρια τῆς ψυχῆς.

9.2.13. ὅπως οὖν χρὴ γυµνάζεσθαι περὶ τὴν διάκρισιν αὐτῶν, ἐδίδαξεν ὁ Πλάτων ἐπί τε τῆς πόλεως διὰ πάσης σχεδόν τι τῆς Πολιτείας ἐπί τε τῆς ψυχῆς τὸ µὲν κυριώτατον, <τὸ> τῆς διανοίας, <διακρίνας> ἐν τῷ τετάρτῳ βιβλίῳ, τὸ δὲ ἑπόµενον αὐτῇ κατὰ τὰ ἄλλα.

9.2.14. καιρὸς οὖν ἤδη καὶ τῶν εἰρηµένων αὐτῷ κατὰ τὸν Φαῖδρον ἀκοῦσαι. “—ἡ ἀπάτη πότερον ἐν πολὺ διαφέρουσι γίγνεται µᾶλλον ἢ ὀλίγον;— ἐν τοῖς ὀλίγον. —ἀλλὰ µὴν κατὰ <σµικρὸν µετα>βαίνων µᾶλλον λήσεις ἐλθὼν ἐπὶ τὸ ἐναντίον ἢ κατὰ µέγα.

9.2.15. —πῶς δ’ οὔ;— δεῖ ἄρα τὸν µέλλοντα ἀπατήσειν µὲν ἄλλον, αὐτὸν δὲ µὴ ἀπατηθήσεσθαι τὴν ὁµοιότητα τῶν ὄντων καὶ ἀνοµοιότητα ἀκριβῶς διιδεῖν. —ἀνάγκη µὲν οὖν.— ἦ οὖν οἷός τ’ ἔσται ἀλήθειαν ἀγνοῶν ἑκάστου τὴν τοῦ ἀγνοουµένου ὁµοιότητα µικράν τε καὶ µεγάλην ἐν τοῖς ἄλλοις διαγιγνώσκειν; —ἀδύνατον.— οὐκοῦν τοῖς παρὰ τὰ ὄντα δοξάζουσι καὶ ἀπα-τωµένοις δῆλον ὡς τὸ πάθος τοῦτο δι’ ὁµοιοτήτων τινῶν εἰσερρύη.

9.2.16. —γίγνεται γοῦν οὕτω.— ἔστιν οὖν ὅπως τεχνικῶς ἔσται µεταβιβάζειν κατὰ σµικρὸν διὰ τῶν ὁµοιοτήτων ἀπὸ τοῦ ὄντος ἑκάστοτε ἐπὶ τοὐναντίον ἀπάγων ἢ αὐτὸς τοῦτο διαφεύγειν ὁ µὴ ἐγνωρικὼς ὅ ἐστιν ἕκαστον τῶν ὄντων; —οὐ µή ποτε.— λόγων ἄρα τέχνην, ὦ ἑταῖρε, ὁ τὴν ἀλήθειαν µὴ εἰδώς, δόξας δὲ τεθηρευκὼς γελοίαν τινά, ὡς ἔοικε, καὶ ἄτεχνον παρέξεται.”

9.2.17. Ὅτι δ’ ὡς ῾Ιπποκράτης ἔλεγε τινὰ µέν ἐστι ῥᾷστα γνωσθῆναι, τινὰ δ’ οὐκ ἔστι, τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῶν ῥᾴστων ποιητέον, ἃ καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ὡµολόγηται διὰ τὴν ἐνάργειαν.

9.2.18. οὕτω καὶ ὁ Πλάτων ἐγίγνωσκεν· µάθοις δ’ ἂν ἐκ τῆσδε τῆς ῥήσεως αὐτοῦ· “—ἆρ’ οὖν οὐ παντὶ δῆλον τό γε τοιόνδε, ὡς περὶ µὲν ἔνια τῶν τοιούτων ὁµονοητικῶς ἔχοµεν, περὶ δ’ ἔνια στασιαστικῶς;— δοκῶ µὲν ὃ λέγεις µανθάνειν, ἔτι δ’ εἰπὲ σαφέστερον. —ὅταν τις ὄνοµα εἴπῃ σιδήρου ἢ ἀργύρου, ἆρ’ οὐ τὸ αὐτὸ πάντες διε[νε]νοήθηµεν;— καὶ µάλα.

9.2.19. —τί δ’, ὅταν δικαίου ἢ ἀγαθοῦ; οὐκ ἄλλος ἄλλῃ φέρεται καὶ ἀµφισβητοῦµεν ἀλλήλοις τε καὶ ἡµῖν αὐτοῖς;— πάνυ µὲν οὖν. —ἐν µὲν ἄρα τοῖς συµφωνοῦµεν, ἐν δὲ τοῖς οὔ.ρακτῆρα ἑκατέρου τοῦ εἴδους, ἐν ᾧ τε ἀνάγκη τὸ πλῆθος πλανᾶσθαι καὶ ἐν ᾧ µή.— καλὸν γοῦν, ὦ Σώκρατες, εἶδος εἴη ἂν κατανενοηκὼς ὁ τοῦτο λαβών.

9.2.21. —ἔπειτά γε οἶµαι πρὸς ἑκάστῳ γιγνόµενον µὴ λανθάνειν, ἀλλ’ ὀξέως αἰσθάνεσθαι περὶ οὗ ἂν µέλλῃ ἐρεῖν, ποτέρου ὂν τοῦ γένους τυγχάνει.

9.2.22. —τί µήν;— τί οὖν; τὸν ἔρωτα πότερον φῶµεν εἶναι τῶν ἀµφισβητησίµων ἢ τῶν µή; —<τῶν> ἀµφισβητησίµων δήπου· ἢ οἴει ἄν σοι συγχωρῆσαι εἰπεῖν ἃ δὴ εἶπες περὶ αὐτοῦ, ὡς βλάβη τέ ἐστι τῷ ἐρωµένῳ καὶ ἐρῶντι καὶ αὖθις ὡς µέγιστον τῶν ἀγαθῶν τυγχάνει;— ἄριστα λέγεις.”

9.2.23. αὕτη µὲν ἡ ῥῆσις ἐν τῷ Φαίδρῳ γέγραπται διδάσκοντος αὐτοῦ µηδεµίαν ἀµφισβήτησιν ἔχειν τὰ τοῖς φυσικοῖς κριτηρίοις ἐναργῶς ὑποπίπτοντα, ἐν οἷς δ’ ἤτοι µηδ’ ὅλως ὑποπίπτει τοῖς κριτηρίοις τούτοις ἢ ἀµυδρῶς ὑποπίπτει, τὴν ἀµφισβήτησιν γίγνεσθαι· καὶ χρὴ γεγυµνάσθαι κατὰ ταῦτα διακρίνοντα τὰς τῶν πραγµάτων ὁµοιότητας.

9.2.24. ἔνια γὰρ οὕτως ἔχει πρὸς ἄλληλα κατὰ τὰς τῶν ἐν αὐτοῖς ὁµοιότητας ἢ τὴν παραλλαγήν, ὡς κατά τι µὲν ὑπάρχειν ὅµοια, κατά τι δ’ ἀνόµοια. καὶ χρὴ τῶν τοιούτων διαγνωστικὸν τὸν τεχνίτην εἶναι, ὡς ἀκριβῶς τε ἅµα καὶ ταχέως δύνασθαι γνωρίζειν εἰ ὅµοιά ἐστιν ἀλλήλοις ἢ ἀνόµοια.

9.2.25. Ὅπερ οὖν ἀεὶ καὶ λέγοντός µου καὶ γράφοντος ἀκούεις, ἀκούσῃ πάντως καὶ νῦν· ἡ καθόλου µέθοδος χωρὶς τοῦ γυµνασθῆναι κατὰ πολλὰ τῶν ἐν µέρει τεχνίτην ἀγαθὸν οὐχ οἵα τέ ἐστιν ἐργάσασθαι.

9.2.26. καὶ τοῦτ’ ἐπὶ πασῶν ἔνεστί σοι θεάσασθαι τῶν τοιούτων· ἐπ’ ἐνίων γε µὴν οὕτως ἰσχυρὰν δύναµιν ἔχον, ὡς τὴν µὲν καθόλου µέθοδον ἐνιαυτῷ µόνῳ δύνασθαι τελεώτατα µαθεῖν, τὴν δ’ ἄσκησιν, εἰ µὴ δι’ ὅλου τοῦ βίου γένοιτο, κολούειν εἰς τὰ τῆς τέχνης ἔργα.

9.2.27. καὶ φαίνεταί γε σαφῶς οὖσα τοιαύτη τέχνη λογιστική τε καὶ ῥητορικὴ καὶ ἡ διὰ τῶν ὀργάνων ἐνεργοῦσα µουσική. τοσαύτης µὲν οὖν ἀσκήσεως ἀποδεικτικὴ µέθοδος οὐ δεῖται, χρῄζει µὴν οὐκ ὀλίγης καὶ αὕτη. γυµνάζεσθαι γοῦν χρὴ γυµνασίαν καθ’ ἑκάστην ἄσκησιν τέχνης ἐν ὕλαις ὧν εἰς τὰς χρησίµους τῷ βίῳ πράξεις δεόµεθα.

9.2.28. κἂν γὰρ ὅτι µάλιστα τὴν φύσιν ἀρίστην τις ἔχων εἰς ὁτιοῦν ἔργον ἀµελήσῃ τῆς ἀσκήσεως, οὐδενὸς τῶν ἀπολειποµένων µὲν τῇ φύσει, πλεονεκτούντων δὲ τῇ κατὰ τὴν ἄσκησιν ἐπιµελείᾳ βελτίων ἐστί.