Тутэйшыя

У с х о д н і в у ч о н ы. (да Янкі). Очэнь кстаці, что вы, господзін белорус, здесь. Необходзімо почэрпнуць от вас сведенія касацельно церрыторыяльных данных обласці, іменуемой вашым племенем — Белорусь.

Я н к а. О, наша тэрыторыя, Пане вучоны, вельмі вялікая — і вокам не дастаць! Уся Менская Брахалка, на якой вы, як бачу, гэтай тэрыторыі шукаеце, ды яшчэ далей.

3 а х о д н і в у ч о н ы. А чы не можэце, П а н. е бялорусін, поінформоваць венцэй шчэгулово о тэм вашым «далей»?

Я н к а. З гэтага нічога не выйдзе, Пане вучоны. Бо абхапіць гэтае «далей» закораткі вашы пяты.

У с х о д н і в у ч о н ы. Так, так! (Запісваючы ў нататнік.) Пры опросе аборыгенов Северо-Западного края о процяжэни занімаемой імі церрыторыі выяснялось, что таковая включает в себе всю обласць Мінской Брэхалкі да ешчо далей… На вопрос, как далеко распространяется оное «далей», мой собеседнік із племен! бело-руссов об'ясніл на местном обшчэрусском говорэ, что для посціжэнія сего «далей» у наукі вообшчэ і в частносці ў западной наукі короткі пяткі.

З а х о д н і в у ч о н ы. Так, так! (Запісваючы ў нататнік уперамежку з Усходнім вучоным.) Падчас баданя тубыльцув, осядлых на Всходніх Крэсах польскіх, о розмярах замешкалэго пшзз ніх тэрыторыуму зостало высветлёным, іж данэ тэрыторыум вхланя в себе цалкем провінцыен Мінскей Брэхалкі і ешчэ далей… На запытане, як сень далеко распостшэня овэ «далей», муй інформатор походзонцы од бялорусінув ожэкл в огульнопольскім мейсцовым нажэчу, іж для осёнгненця онэго «далей» наука наогул, а в шчэгульносці наука Всходня посяда за крутке пенты.

У с х о д н і в у ч о н ы. (скончыўшы пісаць). Благодару покорно!

З а х о д н і в у ч о н ы. (скончыўшы пісаць). Дзенькуеш упшэйме!

Абодва раскланьваюцца і выходзяць — кожны ў праціўны бок, з якога прыйшоў быў.

З'ява VIII

Мікіта, Янка, Аленка, Гарошка.

А л е н к а. На гэтых дык няма ніякага ўпынку! Шныраць і шныраць, як свінні ў чужым агародзе.

М і к і т а. Мудрыя людзі — гэтыя вучоныя. Я заўсёды схіляю перад імі сваю, меджду протчым, галаву.

Я н к а. Асабліва перад гэтымі вы павінны як найніжэй схіляць.

М і к і т а. Чаму так?

Я н к а. Бо вы ад гэткіх вучоных чэрпаеце сабе ўдзяткадайны клёк для падтрымання сваіх рэгістратарскіх кар'ераў у тутэйшым краі.

А л е н к а. Ці не час ужо, дзядзька настаўнік, пакінуць гамонку ды йсці ў заезд, а то, чаго добрага, Шая замкне браму?

Я н к а. Ой, час, час! (Да Гарошкі.) А ці вы, дзядзька, пакупкі свае зрабілі?

Г а р о ш к а. Дзе там! Дарма толькі вытаптаў з паў-Менску — як у шабас, усе крамы пазачыняны. Паеду без табакі.

А л е н к а. (жартаўліва). Якое няшчасце! Гэта ж як у таткі пачнецца вялікі табачны пост, дык задасць ён усім нам табакі!

Г а р о ш к а. (дабрадушна). Табакі не табакі, а перцу калі-небудзь дастанеш ты ў мяне за свой доўгі язык.

Я н к а. Хаця не пабецеся стары з малой за табаку, Мушу хутчэй вас адгэтуль весці. (Да Мікіты, адвітваючыся.) Бывайце здаровы, пане рэгістратар! Жычу вам у новай аратарскай профэсіі дастукацца асэсарскай рангі.

М і к і т а. I вам таго самага, П а н. е беларус, у вашай, меджду протчым, беларускай профэсіі.

Янка, Аленка i Гарошка выходзяць. Па хвілі ўваходзіць Спічыні.

З'ява IX

Спiчынi, Мiкiта.

С п і ч ы н і. Даруйце, мусье Зносілов, што змусіў вас крыху на сябе чакаць. Але апошнія дні так многа маю лекцыяў па аратарству, што папасці ўсюды ў свой час няма аніякай змогі.

M i к i т а. Я вельмі рад, што ўсё ж такі вам, гэр профэсар, удалося ка мне папасці. Бо выступаць, меджду протчым, з трыбуны без практычнай лекцыі неяк ні сёе ні тое.

С п і ч ы н і. Цяпер ужо будзеце магчы выступаць хоць i заўтра. Можам пачынаць, мусье рэгістратар!

М i к i т а. Меджду протчым, я гатоў, мусье профэсар!

С п i ч ы н i. Узлазьце на трыбуну, мусье рэгістратар. Мікіта становіцца на лаўцы. Так! Так! Цяпер зрабеце позу. Крыху не так — прасцей фігуру і вышэй галаву, вочы — удаль. Левую руку абапрыце на левы клуб. Так! Так! Правая рука застаецца свабоднай — гэта, каб у патрэбных момантах вашай араторыі можна было, заціснуўшы кулак, патрасаць ею над аўдыторыяй. Цяпер, калі зрабілі сабе аратарскую паставу, пачынайце прамову. Спачатку кажаце ціхім-ціхім голасам, пасля штораз — мацней, а пад канец бухаеце грамабойным голасам і, разумеецца, на чым свет патрасаеце кулакамі. Ну, цяпер пачынайце араторыю на тэму: «Пролетарыят і буржуазія».