Мен «Нестле» директоридан арзимиздан кечишини ялиниб сўрадим. Ўшанда нега бизни кечирганини билмайман. Кўзига жудаям аянчли ва ростгўй кўринган бўлсам керак-да. Концертдан тушган фойдани ўртоим ва шеригим Сардор билан совуриб юбордик. Энг зўр кўзойнак, кроссовкалар сотиб олиб, ўзимизни худди оммавий тадбирлар директорларидек тута бошладик. Ойимга бўлса олган ўн мингимдан минг сўмгина айтардим, орттирганим шу бўлди.
Барибир концерт чиройли ўтди. Шу саккиз юз кишилик тадбирни ўтказа олганимиз ам бир омад, деб ўйлайман. Яратганнинг ўллагани бу. Агар ўшичилар келмаганида, билмадим нима бўларди, санага ўзим чииб кетармидим…
Бизнинг ёшлигимизда бизнес илиш бир авантюра, ирт таваккалчилик эди. озир бўлажак тадбиркорларга ани, ар томонлама пухта бизнес-режа тузишни, пул билан имкониятларни чамалашни, бозор ва раобатчилар ишини талил илишни ўргатишади. У пайтда эса биз ишни олди-орамизга арамай бош-лаб юборардик. Тайинли бир режанинг ўзи бўлмасди. Худди эшкаксиз айиа ўтириб олиб, оим айси томонга олиб кетса, манзилимиз шу экан, деб кетаётган саёатчиларга ўхшардик. Пул топиш учун нима илиш кераклигини кейинро тушуна бошладим. «Соли-инфо» лойиаси ана шундай пайдо бўлди.
IV
Соли-инфо
Каримов даврида амма муарририни танийдиган, исмини биладиган ягона мустаил сайт «Узметроном» эди. Биз ар куни прокси серверлар орали кириб, Сергей Ежковнинг «Таририятга хатлар» деб тадим этадиган инсайдер янгиликларини ўирдик. Аммо мен ўшандаё бу маолаларнинг сўз эркинлигига умуман алоаси йўлиги, шунчаки ўч олиш уроли эканлигини тушунганман.
Каримовнинг абулига кирмочи бўлганларга арзирли сабаб керак эди. Шунинг учун «Узметроном» хабарларини оозга чиариб, «Матбуотда мана нималар бериляпти…» деган баона билан киришарди. «Матбуот» эса кимга буюртма тушса, ўшанинг устидан мазава адарарди. Менинг фамилиям бу сайтнинг доимий «безаги» бўлган. Сергей Александрович ўйган ар бир адамим аида маълумот берарди ва хабарни чиройли бадиий тўималар билан ориштиришни бопларди. Маолаларини ойилмаом илиб ёзарди-ю, лекин фактлари анча бўш бўларди. Гапи ишонарли чииши учун оз-моз аиат ам аралаштириб ўярди, албатта.
Мени «Парпиевнинг жияни»га чиарган ва бор ютуларимни (буни кўпро муваффаиятсизлик деган бўлардим) ариндош-уручиликка йўйган айнан шу одам бўлади.
У «Соли-инфо»га мажбурий обуна уюштирилганини оралаб маола ёзган ва тагида шундай изо олдирган эди: «Юртимизда «Соли ва божхона хабарлари» газетаси бор-ку, яна битта газетага нима ожат?» Муаллиф фаат бир масалага анилик киритишни унутганди. «СБХ» – хусусий нашр. Бу газета ам у пайтга келиб, хўжалик исобига ўтган «Правда Востока», «Хал сўзи», «Постда» ва боша барча давлат нашрлари каби мажбурий обуна исобига кун кўрарди. Республиканинг деярли 99% нашри мажбурий обуна орали таратиларди. «Соли-инфо» улардан бири эди, холос. Лекин амма «олишлар» фаат менинг бошимга ёилди. Ваоланки, мен онунни бузмагандим. олган нашрларнинг эгалари бир чеккада мулойимгина бўлиб туришди. Ўша даврда олат бундай эди: цензура кучли, сўз эркинлиги йў, газеталар ўишли эмас, еч ким сотиб олмайди. Лекин барча нашрларнинг ёпилиб кетишига ам йўл ўйиб бўлмайди. Шунинг учун давлат ўзи бош-ош бўлиб, деярли барча газеталарга обунани ташкил илиб берарди.
«Соли-инфо» ўзи андай пайдо бўлди? Парпиев бир неча марта «СБХ» газетасининг муассиси Михаил Маркович Перперга газетани тузукро чиариш, сифатли оозда, рангларини тини илиб чоп этиш кераклигини гапирган. аиатан, газетанинг оози ўта арзон, кўриниши талабга жавоб бермасди. Михаил Маркович ар сафар «хўп», деб яна ўз билганини иларди. ДС раисига ёмагани учунгина газетанинг таннархини оширишдан маъно йў, деб исоблар эди.
Перпер раиснинг айтганини илавермагач, Парпиев навбатдаги хизмат йиилишида амманинг ичида мендан: «Газета чиариш ўлингдан келадими? – деб сўради. – оози ам, босмаси ам сифатли бўлиши, фойдали маълумотлар билан бойитилиши керак.»
Албатта ўлимдан келади! Соли ўмитасида бир дунё маълумот бўлса! Бухгалтерлардан доимий саволлар келиб турар, соли инспекторлари уларнинг ар биттасига алоида ёзма жавоб беришарди. Бу жавоблар эса амма учун фойдали эди.
Аммо битта муаммо чииб олди. «СБХ»ни барча давлат ташкилотлари бухгалтерлари олишлари шарт эди. Бизнинг газета ам ўзини оплаши учун обунани йўлга ўйишимизга тўри келар экан.
– ал иламиз, – деди раис. – Асосийси, газетани яхши, фойдали, сифатли тайёрланг! ДСнинг расмий босма нашри бўлади.