Белы конь

А тут заставаліся яшчэ справы празаічныя, не завершаныя, не зашпіленыя на апошні гузік.

– А вось не памру, пакуль не ажаню цябе, Антоська, – вызначала яна ці не апошняе заданне на сваім доўгім зямным шляху.

– Прыйдзецца крышку пажыць, – усміхаўся ён.

Але з чарговай восені справы паскорылі крок. Як звычайна ў суботні адвячорак, Антон зайшоў у «Сонейка». Пераступіўшы парог, не ўзяў напрамак да свайго століка, а скіраваўся да буфета. Абапершыся на прылавак, папрасіў піва, здзьмухнуў белую пену, каўкнуў доўгі глыток.

– Ведаеш, учора паставілі вяху. Застаецца знайсці жанчыну і жыць, – адазваўся, ці то жартам, ці ўсур'ёз.

Позірк можа часам перадаць больш за словы, і ён сваімі вачыма намагаўся знайсці вочы буфетчыцы.

– Хіба гэта праблема? – буфетчыца спаласквала куфлі, расстаўляла іх дном угору на паднос, шклянымі сценкамі саслізгваліся кропелькі вады. – У такі дом, спакойны і бяспечны, знойдзецца і жанчына...

– А ты?

– Што, я?

– А ты, пайшла б?

– Я? Але я вас не кахаю.

– Каханне... Няўжо гэта самае важнае?

– Найважнейшае.

– Э, не! Найважнейшае – быць добрым чалавекам. Жыць так, каб зза нас не плакалі.

Гэта была дзіўная размова. Можа таму, што дзядзька Антон у свае сорак пакуль нічога не ведаў пра каханне, бо калісьці даўно таму даў прысягу абмінаць яго здалёк, а дваццацігадовая Гандзя ведала ўсё? «У дваццаць? Немагчыма!», – скажуць скептыкі. Але гэта толькі доказ, што яны ніколі не аддавалі сябе гарачым пачуццям, асабліва фатальным, няшчасным да костачкі, калі кожная пралітая сляза коле тысяччу асколкаў, а хвіліна цярпення прыбаўляе дзесяць гадоў жыцця. Закаханыя васемнаццацігадовыя дзяўчаты – як начныя матылі. Не зважаючы ні на што, ляцяць да прызначанага сабе полымя. Іх шчасце – момант, але важнейшы за ўсё астатняе.

Потым, спапяліўшыся, выходзяць замуж за мужчын, якія нічым не нагадваюць іх вялікае каханне. Можна падумаць – ідуць не пад вянец, а ў спакойную бяспечную прыстань. Адны застаюцца там назаўжды, хаваючыся час ад часу ў сакрэтныя абдымкі ўспамінаў, другія жывуць успамінамі і раней ці пазней збягаюць абыкуды, толькі б далей ад сябе і гэтага невыноснага спакою.

У халодны кастрычніцкі дзень дзядзька Антон павёў пад вянец буфетчыцу Гандзю.

– Абрашчаецца раб божый Антоній до рабы божай Анны, – у драўлянай царкоўцы голас бацюшкі Сцяпана гучаў урачыста, узносіўся пад купалы, разыходзіўся адтуль на гасцей, што сышліся з усяго Мястэчка дзялiць радасць з дзядзькам Антонам. Шматлiкiя дзядзькі, мала вядомыя сваякі, сябры сапраўдныя і выпадковыя, занялі месца з правага і левага боку алтара, пакуль маладыя крочылі цэнтрам.

Дваццацiгадовая Гандзя выглядала вельмi прыгожа побач з дзядзькам Антонам, народжаным ў зусім для яе незразумелы і неверагодна далёкі даваенны час. I нават даўгаваты нос маладой панны, у супрацьпастаўленні з даўжэзнай Антонавай бiяграфiяй, набiраў нейкія новыя, цiкавыя кшталты.

На заканчэнне хор гукнуў “Многае лета”, а госці кінуліся натоўпам віншаваць шлюбную пару. У выніку такога ўрачыстага абраду застаецца жыць доўга і шчасліва.

І ў той дзень усе заходзіліся ад шчасця і шчыра цешылiся, што Антон у рэшце рэшт адшукаў прызначаную сабе палову.

А я нiяк не мог зразумець, у чым заслуга дзядзькi Антона. Якая ж праблема адшукаць тое, што заўсёды было, можа, у сотнi крокаў між яго домам i барам “Сонейка”?

У гэтым своеасаблівым шлюбным спаборніцтве я куды вышэй цаніў дасягненні майго бацькі, Валодзі. Адукаваны ў вялікім горадзе, разам з дыпломам ён прывёз да нас у Мястэчка самую дзiўную жанчыну – Стэфанiю.

У Стэфанii ўсё было iншае. Крыху смешнае, крыху страшнае, а перш за ўсё – экзатычнае – палі капелюша, прыбраныя жоўтай ружай, павеўныя сукнi, шарэнгі кнiжак з залатымi хрыбтамi, на ўсю сцяну. Усё вылучала яе з манатоннага шэрагу жанчын у Мястэчку.

У сваім капелюшы, у квяцістай сукенцы, з кнiжкай у руках выходзiла Стэфа на вулiцу. Вандравала для чыстай, нікому тут незразумелай прыемнасці вандравання. “А пані полька iзноў на шпацыр адправiлася, – здзіўляліся суседзі. – Блакiтная кроў, вядома”.

Я не ведаю, якой крывёй пячаталася мая маці. Можа, у ёй не было крывi ўвогуле? Калi бабка Сонька ўпершыню пабачыла яе ў нашай царкоўцы, так і падумала. Бледны твар і механічная саноўнасць крокаў, якія стаўляла, кіруючыся да прытвора, а потым да царскіх варотаў, выклікалі меркаванне, што маецца справа з асобай неабавязкова зямнога паходжання.

"Ці ты, Уладзімір, хочаш узяць за жонку прысутную тут Стэфанію?”, – словамі нязменнымі спакон вякоў, прывiтаў iх бацюшка Сцяпан. І звяртаючыся да маладой панны, ці не першы раз за ўласную царкоўную біяграфію, ён спытаў на зусiм другой мове:

– A czy ty, Stefanio, chcesz pojąć za męża obecnego tu Władimira?

– Tak, chcę! – адказала Стэфанiя, уступаючы такiм чынам у вялiкую галерэю местачковых жанчын.

– У мяне дрэнныя прадчуванні, – пасля вяртання з царквы сказала тады бабка Сонька. Разам з Марусяй яны ў кладоўцы змешвалі спірт з віном “Мысьліўскае” для вясельнага пачастунка. – Сніўся сон. Вецер разбурыў дах нашай хаты.