Добры дзень, мая Шыпшына

Пасля заложных халодных дажджоў чыста вызарыць. Над начнымі палямі ў зыркім мройным малодзіве будзе песціцца востры і звонкі — хоць жаць ім — маладзік.

I спакваля ўвойдзе ў душу дзіўная ўладная заміранасць. Будзеш прыцішана, без думак глядзець на ноч і неўпрыкмет заснеш, і сасніцца няўлоўны, светлы і журботны сон з высокаю травой і белагаловым малым, з хуткімі пяшчотнымі вуснамі і яшчэ з нечым, таксама цудоўным і шчымлівым...

Прахопішся, калі ноч ужо стане святлець. Папросіш вадзіцеля спыніцца на далёкай ускраіне і пойдзеш далей пешшу.

Будзе налівацца пунсам дзянніца, будуць раставаць зоркі і ярчэць антонаўкі ў садах.

I падымецца несляпучае пераспелае сонца.

I неба будзе падвышаным і нечапана блакітным.

I ты неяк пранізліва зразумееш, што бярэцца на бабіна лета, што будзе задумёны, засінены па даляглядах смугою дзень з палахлівай трапяткой цеплынёю і незнаёмай, трошкі захмялелай ад гэтага дня дзяўчынай, якую ты абавязкова спаткаеш на вуліцы і ўбачыш у яе чорных валасах павучынку...

I раптам, нібыта крынічнай вадой у спякоту, захлынешся пякучым і поўным у край адчуваннем жыцця з усім яго хараством, радасцю і болем.

I будзеш незварушна стаяць пад высокім чыстым небам, каб не расплёскаць ні кроплі таго, што жыве зараз у табе, затрымаць яго, запамятаць...

I доўга будзеш берагчы ў партманеце два білеты: зялёны самалётавы і ружовы аўтобусны.

Прыцемкам па клёне пад тваім акном нягучна залапоча дождж...

Сыны бабкі Грыпінкі

I Тады на нашай вуліцы пад вокнамі з зялёнымі і сінімі аканіцамі стаялі прысадзістыя лавачкі на тоўстых калодках, у гародчыках цвілі пяшчотныя завушніцы, вытыкаў між штыкецін калючыя лапкі агрэст, і ад ранку да вечара грымелі, пужаючы катоў і коз, рэхвы.

Па кожнай такой вуліцы на радасць дзятве абавязкова жыве які-небудзь дзікаваты, незвычайны чалавек.

У нас гэта была бабка Грыпінка.

Нават каза ў яе была не белая ці пярэстая, як ва ўсіх наўкола, а чорная, быццам чорт, намаляваны ў маёй кніжцы з казкамі.

I ніхто пра Грыпінку нічога не ведаў, не ведалі нават, адкуль яна ў нас узялася. Казалі дарослыя толькі, што ў сваёй, уперад пустой хаціне, якая касавурылася на белы свет трыма несамавітымі акенцамі з буграка над Бяльчанкай, пасялілася бабка адразу па вайне.

Жыла Грыпінка сугнеем, у госці да яе ніхто не хадзіў — не ездзіў, і бабчын сусед дзядзька Санька, седзячы на лавачцы і спрытна круцячы адной пакінутай вайною рукой «казіную ножку», часта скардзіўся нам:

— Во, мальцы, удружыў бог. За год паўслова не пачуеш.

Да таго ж бабка Грыпінка ведала травы. Як толькі свежае вясновае сонца і цёплыя туманы зганялі снег у Бяльчанку і да новага зазімку, лічы кожнае ранне, пакуль мы даглядалі свае звонкія бурштынавыя сны, бабка тэпала ў лес ці на паплавы па зёлкі.

Ці трэба казаць, што калі, стамлёныя ад гульняў і беганіны, са шчодра расфарбаванымі зялёнкай каленямі і локцямі, мы збіраліся ўвечары пад старой таполяю на сваё веча, ой колькі ўсякага рознага бывала гаворана пра Грыпінку...

Самы малы сярод нас, Юрка, пасля тых размоў, здаралася, баяўся адзін ісці ў двор, і мы вялі яго ўсёй сябрынай. Аднак і ў нас каля Грыпінчынай хаты часцяком бегалі па скуры мурашкі.

Але ранак дазвання праганяў страхі, і наш кагал дружна імчаў на край вулкі страчаць бабку.

Яна паціху тупала, прыгорбленая, сівая, бы лебяда, даўганосая, у доўгай, да пят, картовай спадніцы. У адной руцэ — кульба, у другой — зёлкі, увязаныя ў старую хустку. Адтуль вытыркаліся то жоўтыя гронкі святаянніку, то свечачкі духмянага чабору, то чарнічнік, што добра памагае, калі нацюмрышся зялёных яблыкаў.

Мы лёталі вакол і на розныя галасы прасілі:

— Пачаруй! Пачаруй! Пачаруй!

А бабка маўчала сабе і ўзіралася ўперад, нібы мусіла ўбачыць нешта дужа важнае і баялася прапусціць.

А яшчэ... А яшчэ ў бабкі Грыпінкі былі ў садзе райкі. Раек на вуліцы не меў больш ніхто, і яны здаваліся нам смачнейшымі за ўсё самае смачнае на свеце — і за абсыпаныя цукрам «падушачкі», і за марожанае, і за бруснічнае варэнне з морквай.

У набег на райкі наша хеўра на схіле лета выпраўлялася кожны дзень. Як цудоўна было паўзці па брылёўніку, пералазіць, падсаджваючы адзін аднаго, цераз плот, джгаць да яблынь, хапацца за ніжнія сукі, уціскаць у плечы голаў пад дажджом дробных чырванашчокіх яблычкаў і хапатліва збіраць іх у запазухі ці ў шаравары!

А потым пачыналася самае цікавае. Хто-небудзь падкрадаўся да бабчынай хаціны і малаціў па сцяне палкай. Калі Грыпінка, трудна тупаючы, паказвалася з-за вугла, наша талака ўжо сядзела верхам на плоце.

Бабка абапіралася на сваго крывую кульбу і нейкім нечакана звоыкім голасам крычала:

— О-от сыны ў водпуск прыедуць! О-от штаны вам паспускаюць!

Мы, паміраючы ад смеху, сігалі з плота ў брылёўнік.

Але, калі па шчырасці, мне пасля бабчыных абяцанкаў рабілася сцішнавата. Неяк нават прысніліся два вусатыя злосныя дзядзькі: адзін быццам закруціў мне вуха і сцягваў шаравары, а другі трымаў у руцэ дужа чамусьці падобную да бацькавай папругу.

Ды толькі сыны да бабкі Грыпінкі ўсё не прыязджалі.