Гуринович Влада

Sisterdark / Сястра-Цемра

Эпграф:

"Прыходзць да мяне настанк Мамон , як старшыня нейкага т-ва, просць даць загад аб канфскацы наступных рэча: у гр. Сандрыгайлх старасьвецкага псталета вагою да 3 пудо, у гр. Андрэя Выбейдуха старалатынскай кнг, па якой ён займаецца чорнай магяй наводзць цень на сх добрых людзей, у гр. Багдана Злыбядух рукапснай кнг, па якой ён лечыць жывёлу людзей ад мэханчнай хваробы трасцы..."

(С) Андрэй Мрый, "Запск Самсона Самасуя"

Частка

1. Овельск. Пачатак

Овельск -- мястэчка, значна старэйшае за Мнск, але трох маладзейшае за Полацак, ляжыць на паднёвым усходзе Беларус, дзесьц памж Брэстам Гомелем, у самым сэрцы пракаветных лясо непраходных балот. Мястэчка раскнулася на стромкх берагах рак Овельк, у народзе званай Чорнай -- з-за колеру вады, насычанай торфам, а таксама за падступныя ледзяныя плын бяздонныя вры, у якх, паводле падання, вялся чэрц, русалк пачвары выглядзе велчэзных рагатых само гамара, аброслых чорнай посцю.

Гсторыя заснавання Овельска губляецца цемрадз стагоддзя. У местачковым летапсе захавася аповед пра варага, якя плыл па Овельцы на ладдзях (меркавана, у грэк), раптам проста перад м выплыла з чорнага вра рыбна-Леваф'ан, ладдз наляцел на ейную вялзную спну ды разблся трэск. Ацалелыя вараг збудавал на беразе Овельк селшча, пабрался шлюбам з тутэйшым дзячатам, х нарадзлся дзец, а хнх дзяцей свае дзец, а тых свае, гэтак далей. Селшча спакваля расло, раблася сё большым большым, пакуль, нарэшце, не ператварылася горад.

Паводле ншай верс, мястэчка было заснавана легендарным героем на мя Авяльян-Рыбак, як векапомныя часы перамог агнядышнага цмока, прапарошы яму пуза трызубам. Паводле падання, на стромкм беразе Овельк, дзе была пячора цмока, незабаве збудавал горад, назву яму дал гонар пераможцы -- Авяльянск.

Мястэчка звалася Авяльянскам да канца васемнаццатага стагоддзя. Пасля падзела Рэчы Паспалтай у расейскай дакументацы мястэчка фгуравала жо як "Овельянск". У дзевятнаццатым стагоддз складальнк "Памятных кнжак"* памылкова запса яго як "Овельск", ва сх пазнейшых крынцах мястэчка значылася жо тольк пад гэтай назвай.

Сучасны Овельск складаецца з дзвюх частак - старажытнай з дралянай забудовай ('Барак' тутэйшым прастамо) новай ('Хрушчы" ц "Блок'), забудаванай панельным шматпавярховкам.

Немлагучную назву дал старому Овельску зайздрослвыя насельнк Блока-Хрушчо -- насамрэч някх "барака" тут няма не было, гэтая частка мястэчка выглядае надзвычай малянча. Асаблва прыгожа тут у тран, кал зацвтаюць сады вузкя, гарбатыя вулачк, на якх часткова захавалася брукаванка, проста патанаюць у кпен бэзу, вшань яблынь. Вулачк выходзяць на брукаваную плошчу, дзе стаяць Прэабражэнская царква, пабудаваная стыл Вленскага барока, касцёл Святога Казмра пятнаццатага стагоддзя, як яляе сабой дзвосны зор сапраднай беларускай готык. Даней у Овельску мелся таксама татарская мячэць снагога, працавала кальвнсцкая друкарня, а гайку на беразе Овельк размяшчася Пяруновы камень, да якога тутэйшыя хадзл малцца "за здарое" прыносл ахвяраванн выглядзе вышываных ручнко гарлачыка з мёдам вном.

Накол плошчы лепяцца рознакаляровыя каменныя домк з фгурыстым дахам, што застался яшчэ з часо польскх каралё (цяпер у х месцяцца кнгарня, гастраном, кавярня, паштамт краязначы музей), а побач з м сарамлва, неяк бачком, прысунуся сучасны будынак гарадской адмнстрацы з клумбам маленькм жатлявым Леннам ля фасаду. Кал стаць пасярэдзне плошчы, якая размяшчаецца на звышшы, то можна разгледзець усё наваколле. Направа -- высок груд, што застася ад старажытнага гарадзшча, пал, краёчак лесу старая лесапльня, пабудаваная тутэйшым памешчыкам Славамрам Кунцэвчам яшчэ да Рэвалюцы. Налева -- чыгуначны вакзал у стыл савецкага канструктывзму, пабудаваны за часам Пятра Машэрава, кал да Овельска дацягнул, нарэшце, чыгуначную ветку, а трох наводдаль, унз па цячэнн Овельк -- стары здзчэлы парк руны панскай сядзбы, якая прыналежыла калсьц роду Кунцэвча.