Сочинения. Том 4

6.8.83. Если последователи Хрисиппа могут назвать какую-то другую причину, по которой Гомер изобразил именно такое наказание Тития, я с удовольствием послушаю их. Если же они не назовут и не отыщут такую причину, то, я думаю, разумно похвалить Гомера за то, что он еще до Гиппократа и Платона думал так же, как они, и привести также и его в качестве свидетеля того, что мы здесь доказали и узнали.

ΒΙΒΛΙΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ[119]

7.1.1. Οὐκ ἐγὼ τοῦ µήκους τῆς πραγµατείας αἴτιος, ὡς καὶ πρόσθεν εἶπον, ἀλλ’ οἱ ψευδῶν λόγων ὧν ἠρώτησαν ὑπὲρ ἡγεµονικοῦ ψυχῆς οὐκ ὀλίγας πληρώσαντες βίβλους, οὓς εἰ µὲν ἀνελέγκτους τις εἴασεν, ὥσπερ ἐγνώκειν ἐγὼ τότε κατ’ ἀρχάς, οὐκ ἂν ἐδόκει βεβαίως ἀποδεδεῖχθαι τἀληθές, εἰ δὲ ἐξήλεγχε πάντας ἑξῆς ἐπιὼν ὡς µηδένα παραλιπεῖν, εἰς µῆκος οὐκ ἀναγκαῖον ἐκτείνεσθαι συνέβαινε τὴν ὅλην πραγµατείαν.

7.1.2. ἐπειδὴ τοίνυν τῶν πρώτων ἤδη <γεγραµµένων> ὑποµνηµάτων οὐκ ὤκνουν τινὲς ἐπαινεῖν ὡς ἀληθεῖς οὓς Χρύσιππός τε καὶ ἄλλοι τινὲς ὑπὲρ ἡγεµονικοῦ ψυχῆς ἠρώτησαν λόγους, ἔδοξε τοῖς ἑταίροις, οἷς µάλιστα χαριζόµενος ἔγραφον ταῦτα, προσθεῖναι τὰς λύσεις αὐτῶν.

7.1.3. ἀναγκαῖον γὰρ ὂν ἢ µηκῦναι κατὰ τὴν πραγµατείαν ἢ µὴ δοκεῖν ἀποδεδειχέναι τελέως ὑπὸ τριῶν ἀρχῶν διοικούµενον τὸ ζῷον, αἱρετώτερον ἔδοξεν εἰς µῆκος ἐκτεῖναι. καὶ µέντοι καὶ τὸ τέλος αὐτὸ τὸ γιγνόµενον δείκνυσιν ὀρθῶς ἡµᾶς ἑλοµένους ἅπαντας ἐλέγξαι τοὺς ἠρωτηµένους λόγους.

7.1.4. οὔτε γὰρ Στωϊκὸς ἔτι φιλόσοφος οὔτε Περιπατητικὸς οὔτε ἰατρός τις ὁµοίως θρασὺς ὡς πρόσθεν [εἴρηται ἔσται], ἀλλ’ ἔνιοί γε καὶ φανερῶς ἐπὶ τὸν ἀληθῆ µετέστησαν λόγον, ἰατροὶ µὲν ἐξ ἐγκεφάλου συγχωροῦντες ἐπιρρεῖν αἰσθήσεώς τε καὶ κινήσεως δύναµιν ἅπασι τοῖς κατὰ τὸ ζῷον µέλεσι, φιλόσοφοι δὲ τὸ λογιζόµενον τῆς ψυχῆς ἐνταῦθ’ ὑπάρχειν.

7.1.5. ᾐδέσθησαν γὰρ ἐναργῶς ὑπὸ τῆς ἀνατοµῆς ἐλεγχθέντος θατέρου τῶν ληµµάτων, προηγουµένως ᾧ χρώµενοι ψευδῶς συνελογίζοντο, προστιθέντες αὐτῷ τὸ πρὸς ἁπάντων ὁµολογούµενον καθ’ ὅ φασιν ἔνθα τῶν νεύρων ἡ ἀρχή, ἐνταῦθ’ εἶναι τὸ ἡγεµονικόν, ὅπερ καὶ ἀληθές ἐστιν.

7.1.6. ἀλλ’ ἥ γε προσληφθεῖσα δεοµένη µὲν ἐξ ἀνατοµῆς εὑρεθῆναι, κατεψευσµένη δ’ ὑπ’ ἐκείνων οἰοµένων ἐκ τῆς καρδίας ὁρµᾶσθαι τὰ νεῦρα ψευδὲς εἰκότως εἰργάζετο τοῦ παντὸς λόγου τὸ συµπέρασµα. καί τινές γε τῶν οὐκ ἀλήθειαν, ἀλλ’ ἅπερ ἐξ ἀρχῆς ἔθεντο στεργόντων ἐπιχειρήσαντες ἀνατρέπειν <τὸ> πᾶσιν ὁµολογούµενον ἔµπροσθεν λῆµµα καταγέλαστοι τελέως ἐφάνησαν.

7.1.7. ἐδείχθη γὰρ ἀπ’ αὐτῆς τοῦ ζητουµένου πράγµατος τῆς οἰκείας φύσεως ἢ οὐσίας ἢ ὅπως ἄν τις ὀνοµάζειν ἐθέλῃ τὴν πίστιν ἔχον, ἡγεµονικὸν ἁπάντων νοούντων καὶ λεγόντων τὸ κατάρχον αἰσθήσεώς τε καὶ τῆς καθ’ ὁρµὴν κινήσεως.

7.1.8. ἐδείχθη δὲ καὶ ὡς αὐτὸς ὁ λόγος ἀρχαῖς µέν ἐστιν ἀρκούµενοςοὐκ ἐνδόξοις, οὐ µὴν ἀλλ’ ἐπιστηµονικοῖς τοῖς λήµµασι κεχρηµένος, ὅπερ ἴδιόν ἐστιν ἀποδεικτικῆς µεθόδου. οὐ µόνον δὲ τοὺς περὶ ψυχῆς ἡγεµονικοῦ λόγους ἠρωτηµένους ὑπ’ αὐτῶν ἐλέγχοντες ἐµηκύναµεν, ἀλλὰ καὶ τὰ περὶ τῶν παθῶν τῆς ψυχῆς ὑπὸ Χρυσίππου γεγραµµένα, τοῦτο µὲν ἐν τοῖς λογικοῖς ὑποµνήµασι τρισί, τοῦτο δ’ ἐν τῷ θεραπευτικῷ, µετὰ τοῦ καὶ δεικνύειν αὐτὸν ἑαυτῷ διαφερόµενον τὸν Χρύσιππον.

7.1.9. ἐπεµνήσθηµεν δὲ καὶ τῶν Ποσειδωνίου συγγραµµάτων ἐν οἷς ἐπαινεῖ τὸν παλαιὸν λόγον ἐλέγχων τὰ Χρυσίππῳ κακῶς εἰρηµένα περί τε τῶν παθῶν τῆς ψυχῆς καὶ τῶν ἀρετῶν τῆς διαφορᾶς. ὥσπερ γὰρ ἀναιρεῖται τὰ πάθη τῆς ψυχῆς εἰ µόνον εἴη τὸ λογιστικὸν τῆς ψυχῆς αὐτῆς, µηδενὸς µήτ’ ἐπιθυµητικοῦ µήτε [τοῦ] θυµοειδοῦς ὄντος, οὕτω καὶ τῶν ἀρετῶν πλὴν φρονήσεως αἱ λοιπαὶ πᾶσαι.

7.1.10. καίτοι κἀνταῦθ’ εἴ τις ἐπεξέρχοιτο τῷ λόγῳ τά[ς] τε Περὶ τῆς [ψυχῆς] διαφορᾶς τῶν ἀρετῶν ἐν τέτταρσι βιβλίοις ὑπὸ Χρυσίππου γεγραµµένα βασανίζων ὅσα τε καθ’ ἓν ἄλλο διῆλθεν, <ἐν> ᾧ δείκνυσι ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετὰς ἐλέγχων τὸν ᾿Αρίστωνος λόγον, οὐχ ἑνὸς ἢ δυοῖν, ἀλλὰ τριῶν ἢ τεττάρων δεήσει βιβλίων.

7.1.11. ἔστι µὲν γὰρ κἀνταῦθα λόγος εἷς βραχὺς ἐπιστηµονικὸς ἐλέγχων τὸν Χρύσιππον οὔτε τἀληθῆ πρεσβεύοντα καὶ µηκύνοντα περιττῶς.

7.1.12. ἀλλ’ οἱ µήτε παιδευθέντες ἐν ἀποδεικτικῇ µεθόδῳ µήθ’ ὅλως γνόντες ὁποία τίς ἐστι, µόνῳ δὲ τῷ µεγέθει καὶ πλήθει τῶν ὑπὸ Χρυσίππου γραφέντων βιβλίων προσέχοντες τὸν νοῦν, ἀληθῆ νοµίζουσι πάνθ’ ὑπάρχειν αὐτά. καὶ γὰρ καὶ ὄντως ἐστὶ τὰ πλεῖστ’ αὐτῶν ἀληθῆ καὶ µάλιστά γε τὰ κατ’ ἐκεῖνο τὸ βιβλίον ἐν ᾧ δείκνυσι ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετάς.

7.1.13. ἀλλ’ ὅτι τῷ µίαν ὑποθεµένῳ δύναµιν ὑπάρχειν ἐν τῇ ψυχῇ τὴν λογικήν τε καὶ κριτικὴν ὀνοµαζοµένην, ἀνελόντι δὲ τὴν ἐπιθυµητικήν τε καὶ θυµοειδῆ, καθάπερ ὁ Χρύσιππος ἀνεῖλε, µάχεται τὰ κατὰ τοῦτο τὸ βιβλίον εἰρηµένα, ταυτὶ µέµψαιτ’ ἄν τις αὐτῷ.

7.1.14. τὸ µέντοι καταβάλλεσθαι τὴν ᾿Αρίστωνος αἵρεσιν ἀληθῶς ὑπὸ τῶν γεγραµµένων οὐκ ἄν τις µέµψαιτο. νοµίζει γὰρ ὁ ἀνὴρ ἐκεῖνος µίαν οὖσαν τὴν ἀρετὴν ὀνόµασι πλέοσιν ὀνοµάζεσθαι κατὰ τὴν πρός τι σχέσιν.