Сочинения. Том 4

7.1.15. ὁ τοίνυν Χρύσιππος δείκνυσιν οὐκ ἐν τῇ πρός τι σχέσει γενόµενον τὸ πλῆθος τῶν ἀρετῶν τε καὶ κακιῶν, ἀλλ’ ἐν ταῖς οἰκείαις οὐσίαις ὑπαλλαττοµέναις κατὰ τὰς ποιότητας, ὡς ὁ τῶν παλαιῶν ἐβούλετο λόγος·ὅπερ καὶ αὐτὸ βραχὺ παρατρέψας ὁ Χρύσιππος ἑτέραις λέξεσι διῆλθεν <ἐν τῷ> ποιὰς εἶναι τὰς ἀρετὰς τοῖς τ’ ἐπιχειρήµασιν οὐ πρέπουσι τῷ τὸ λογικὸν εἶναι µόνον τῆς ψυχῆς τεθειµένῳ, τὸ παθητικὸν δ’ ἀνῃρηκότι.

7.1.16. πῶς οὖν ἐγὼ τοῦ µήκους τῶν λόγων αἴτιος, ἐὰν ἀναγκασθῶ νῦν ἐπιδεικνύειν ἀλλοτρίας αἱρέσεως ἐπιχειρήµασι χρώµενον τὸν Χρύσιππον εἰκότως καταβαλεῖν τὴν ᾿Αρίστωνος δόξαν;

7.1.17. οἱ γὰρ µήτε γνόντες οἷόν τι πρᾶγµά ἐστι µέθοδος ἀποδεικτική, µήτ’ ἀσκηθέντες ἐν αὐτῇ µήτε ἀλήθειαν τιµῶντες, οὗτοι δικαιότεροι τοῦ µήκους τῶν λόγων ἔχειν τὴν αἰτίαν.

7.1.18. οὗτοι γάρ εἰσι καὶ οἱ πρὸς ἅπασαν ἀπόδειξιν ἀεὶ λυγιζόµενοι καὶ στροφὰς ἀσχήµονας στρεφόµενοι χάριν τοῦ δοκεῖν ἀτελῆ τὸν ὅλον ὑπάρχειν λόγον, ὅπου καὶ νῦν ἐκ πολλοῦ γεγραµµένων τῶν πρὸ τούτου βιβλίων ἔτεσί τε πολλοῖς βεβασανισµένων ὑπὸ τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν ἔκ τε τοῦ Περιπάτου καὶ τῆς Στοᾶς, ἐξαίφνης τις ἀνεφάνη τῶν Περιπατητικῶν ὑµένας εἶναι λέγων τοὺς ἀπὸ τῆς καρδίας εἰς ἐγκέφαλόν τε καὶ µήνιγγας ἀναφεροµένους, ὑφ’ ὧν ἡ ψυχικὴ δύναµις ἀνακοµίζεται· καὶ ταῦτ’ ἐπιχειρεῖ λέγειν ἄνθρωπος οὐδ’ ὅλως ἀνατοµῆς ἁψάµενος.

7.1.19. ἐπεὶ δὲ πρὸς ἡµῶν ἐδέδεικτο καὶ διὰ τῶν ἔµπροσθεν ὡς τοῖς νεύροις ἐγκέφαλος ἐπιπέµπει δυνάµεις οἷον πηγή τις ὑπάρχων αὐτός, οὐκ ἐκ καρδίας λαµβάνων, ὡς µὲν ἔνιοι δι’ αὐτῶν ὧν ἔφασαν νεύρων, ὡς δ’ ἄλλοι διὰ τῶν καρωτίδων ἀρτηριῶν, ἠναγκάσθηµεν οὖν αὖθις ἡµεῖς ἐπιδεικνύναι µήθ’ ὑµένας ἀναφεροµένους ὅλως ἐκ καρδίας εἰς κεφαλήν, εἰ δὲ καί τινες τῶν κατὰ τράχηλον ὑµένων, ἐκ καρδίας µὴ εἶναι φάσκειν, διατέµνοντές τε πάντας αὐτοὺς ἐκκόπτοντές τε µηδὲν τοῦ ζῴου βλαπτοµένου.

7.1.20. σκεπάσµατα γάρ εἰσιν οἱ ὑµένες, ἔνθα περ ἂν ὑπάρχωσι, µορίων, µηδεµίαν ἐνέργειαν ἢ χρείαν ἑτέραν ἔχοντες ὁποίαν ἀρτηρίαι καὶ νεῦρα καὶ φλέβες.

7.1.21. ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις οὐκ ἐγὼ τοῦ µήκους τῶν λόγων αἴτιος, ἀλλ’ ὅσοι µήτ’ ἠσκήθησαν ἐν ἀποδεικτικῇ µεθόδῳ µήτ’ ἀληθείας ἐρῶσιν, οὕτω κἀπὶ τοῦ πλήθους τῶν ἀρετῶν ὁ µὲν ἐπιστηµονικὸς λόγος ἐλάχιστος, οἱ δ’ ἐξ ἀµαθίας τε καὶ φιλονεικίας ὁρµώµενοι πολλοί.

7.1.22. τίς οὖν ὁ ἐπιστηµονικὸς λόγος; ὁ ἀπ’ αὐτῆς δηλονότι τῆς τοῦ πράγµατος οὐσίας ὁρµώµενος, ὡς ἐν τῇ Περὶ τῆς ἀποδείξεως ἐδείχθη πραγµατείᾳ.

7.1.23. χρὴ γὰρ ἄρξασθαι µὲν ἀπὸ τῆς κατὰ τὴν ἀρετὴν ἐννοίας, µεταβῆναι δ’ ἐντεῦθεν ἐπὶ τὴν τῆς οὐσίας εὕρεσιν, ἐπισκοπούµενον εἴτε µία τῆς κατὰ ψυχὴν ἀρετῆς εἴτε πλείους εἰσὶν αἱ οὐσίαι, κατὰ τὸ κοινότατον τῶν σηµαινοµένων, ὡς ἐν τοῖς Περὶ τῆς ἀποδείξεως εἴρηται βιβλίοις, ἀκουόντων ἡµῶν τοῦ τῆς οὐσίας ὀνόµατος, ὅπερ ἐστὶν οἷον ὕπαρξις.

7.1.24. <ἀρετὴ δὲ διάθεσις>, ὥς φασιν, ἡ βελτίστη, <ἢ> τελειότης τῆς ἑκάστου φύσεως. ἀλλ’ εἴπερ τι τοιοῦτον πρᾶγµά ἐστι<ν> ἡ ἀρετή, µία καθ’ ἕκαστον ὑπάρξει τῶν ὄντων.

7.1.25. εἴπερ γὰρ τὸ βέλτιστον ἓν καὶ ἡ τελειότης ἐστὶ µία, κατὰ µὲν τὸ λογιστικὸν µέρος τῆς ψυχῆς ἐπιστήµην ἀναγκαῖον εἶναι τὴν ἀρετήν, καὶ εἴπερ ἓν τοῦτο ἔστι µόνον ἐν ταῖς ψυχαῖς ἡµῶν, τὸ λογιζόµενον, οὐ χρὴ ζητεῖν ἀρετὰς πολλάς· εἰ δὲ καὶ τὸ θυµικόν, ἀναγκαῖον ἔσται κἀκείνου γενέσθαι τὴν ἀρετήν.

7.1.26. οὕτω δὲ εἰ καὶ τρίτον ἄλλο πρὸς τούτοις εἴη, τὸ ἐπιθυµητικόν, ἑξῆς µὲν αὗται τρεῖς, ἄλλη δ’ ἐκ τῆς πρὸς ἀλλήλας αὐτῶν σχέσεως γίγνεται τετάρτη.

7.1.27. ἆρα µή τι µακρὸς ὁ λόγος; οὐδαµῶς, ὥσπερ οὐδ’ ἄλλος οὐδεὶς τῶν ἐπιστηµονικῶν·ἀλλὰ µακρὰ λέγειν ἡµᾶς ἀναγκάζουσιν οἱ ληροῦντες µακρά, καθάπερ ἀµέλει καὶ νῦν ἀναγκαῖόν ἐστιν, εἰ καὶ µὴ τελέως µακρά, µέτρια γοῦν ἔτι διελθεῖν ὑπὲρ τῶν τῆς ψυχῆς ἀρετῶν.

7.1.28. εἰ γάρ, ὡς ἔµπροσθεν δέδεικται, ἕτερον µέν ἐστι τὸ λογιζόµενον, ἕτερον δὲ τὸ ἐπιθυµοῦν, ἄλλο δὲ τὸ θυµούµενον, ἔσται τις ἀρετὴ καθ’ ἕκαστον αὐτῶν µία.

7.1.29. κάλει τοίνυν εἰ βούλει τὴν µὲν ἐν τῷ λογιζοµένῳ σοφίαν ἢ φρόνησιν ἢ ἐπιστήµην ἢ ὅτιπερ ἂν ἄλλο σοι δόξῃ, τὴν δ’ ἐν τῷ θυµουµένῳ πάλιν ἀνδρείαν ἢ ὅτιπερ ἂν ἄλλο βουληθῇς·οὐ γάρ µοι µέλει τῶν ὀνοµάτων, ἀλλ’ ὅτι µίαν αὐτὴν ἀναγκαῖον εἶναι· κάλει δ’ εἴπερ ἐθέλεις καὶ τὴν ἐν τῷ λοιπῷ, τῷ ἐπιθυµητικῷ, γιγνοµένην ἀρετὴν σωφροσύνην, αὖθις ἡµῶν ἐπισκεπτοµένων περὶ τῆς κατ’ αὐτὴν ᾿Αριστοτέλει τε καὶ Πλάτωνι γεγενηµένης διαφωνίας οὐ µεγάλης ὑπαρχούσης.

7.1.30. ἐπεὶ δ’ ἕκαστον µόριον τῆς ὅλης ψυχῆς τὸ κατὰ τὴν ἀξίαν ἑαυτοῦ κάλλος ἔχει, τὴν ψυχὴν ὅλην εἰκότως ἂν εἴποις δικαίαν.

7.1.31. ἐν µὲν οὖν τοῖς ἀλόγοις µέρεσιν αὐτῆς ἕξεις τέ τινές εἰσι καὶ δυνάµεις µόνον αἱ ἀρεταί, κατὰ δὲ τὸ λογικὸν οὐχ ἕξις µόνον ἢ δύναµίς ἐστιν, ἀλλὰ καὶ ἐπιστήµη ἡ ἀρετή.

7.1.32. µόνῳ γὰρ τούτῳ τῷ µέρει τῆς ψυχῆς ἐπιστήµης µέτεστι, τὰ δὲ ἄλλα δυνάµεις µέν τινας καὶ ἕξεις βελτίους τε καὶ χείρους κτᾶσθαι δύναται, µετασχεῖν δ’ ἐπιστήµης ἀµήχανον αὐτοῖς, ἄχριπερ ἂν µηδὲ λόγου. τὸ µὲν οὖν ἀληθὲς οὕτω βραχύ.

7.2.1. Μεταβῶµεν δ’ ἑξῆς ἐπὶ τὸ διηµαρτηµένον· ἔστι γὰρ οὐδ’ αὐτὸ µακρὸν ἀνδρὶ κατὰ φύσιν ἔχοντι.

7.2.2. νοµίσας γοῦν ὁ ᾿Αρίστων µίαν εἶναι τῆς ψυχῆς δύναµιν, ᾗ λογιζόµεθα, καὶ τὴν ἀρετὴν τῆς ψυχῆς ἔθετο µίαν, ἐπιστήµην ἀγαθῶν καὶ κακῶν.