Тутэйшыя

М і к і т а. Усё роўна, меджду протчым, і не усё роуна. Беларускае асэсарства, апрача усякіх іншых плюсау, мае у сабе яшчэ адзін вельмі ласы плюсік — гэта тое, што і па-беларуску, як я пераканауся, можна праводзіць у тутэйшую сярмяжную шацію вялікія ру-ска-ісціныя прынцыпы а ядынасці, непадзельнасці і са-мадзяржаунасці Расійскай, меджду протчым, Імпэрыі.

Я н к а. О, гэта ўжо правакатарскімі прынцыпамі запахла ад вас! Але сцеражэцеся, пане рэгістратар. Ідзе народ, беларускі сярмяжны народ ідзе, а ён вашаму руска-ісцінаму рэгістратарству саб'е рогі.

М і к і т а. Я асцярожны, надта асцярожны, і за мяне, сябра беларус, не турбуйцеся. (Да Ганулі.) Меджду протчым, мамаша, у вас не засталося польскіх марак? Дайце мне — я збегаю чаго-небудзь куплю, бо пры новай сытуацыі і гэтыя грошы нічога варты не будуць.

Г а н у л я. (даючы грошы). Купі, сынок, купі, толькі, можа, чаго з яды знойдзеш. Адно — ідзі асцярожна, каб цябе у палон не схапілі або сам у якую нячыстую гісто-рыю не упутауся.

М і к і т а. (хаваючы грошы у галіфэ і выходзячы). Меджду протчым, я не з такіх, мамаша, каб упутацца. (Да Янкі і Аленкі.) 3 вамі яшчэ пабачуся — вярнуся хутка. (Выходзіць.)

З'ява III

Гануля, Янка, Аленка.

Г а н у л я. Ох, неспакойная натура ён у мяне! Кажа— не ўпутаюся, а ўчора ў такую кашу ўлез, ажио сорам казаць.

А л е н к а. А што такое?

Г а н у л я. Ды як жа! Пайшоў паглядзець на Заха-раўскую вуліцу, як там паны турбуюць жыдоўскія крамы и спальні. Вось адзін пан, — яго, здаецца, начальник, — урэпіўся за Мікітку і загадаў яму цягаць чужыя рэчы ў свой панскі пакой у нейкай гасцініцы, дык бедны Мікітка як не падарваўся, цягаючы футры ды спадніцы. Добра ж, калі хто са знаёмых не бачыў, а йначай пойдзе чутка, што і мой сын у грабежнікі ўпісаўся — а яшчэ чыноўнік, скажуць!

Я н к а. Ці ж ён і цяпер быў чыноўнікам? Гануля. А так! Служыў у камісарыяце паліцыі нейкім там разношчыкам; нейкія «пшэпусткі» іхнія ды іншыя дакумэнты разносіў.

Я н к а. Не высокае было яго чыноўніцтва, як гэтак.

Г а н у л я. Ды яно ж праўда! А ўсё віна ў тым, што мой Мікітка вучыўся, але, мабыць, не давучыўся, і вый-шла з яго ні богу свечка ні чорту качарга. Рэгістратар! А што цяперашнім часам рэгістратар? Адно глупства!

Я н к а. Так! Ваш рэгістратар быў вялікае нішто і застаўся вялікім нічым. Але выбачайце, цётачка! Пара нам і дамоў. Бывайце здаровы і шчаслівы!

Г а н у л я. (адвітваючыся). Дзе там тое шчасце пры маёй старасці?

А л е н к а. Як вам, цётачка, будзе надта маркотна, прыязджайце да нас на вёску, там сонца весялей свеціць, і людзі там лепшыя.

Г а н у л я. Добра, дзеткі, прыеду да вас на вяселле.

Янка і Аленка выходзяць і спатыкаюць на парозе ў напаўбасяцкім абарваным адзенні Даму і Спраўніка, з якімі раскланьваюцца.

З'ява IV

Гануля, Дама, Спраўнік.

Д а м а. (вітаючыся з Гануляй). Ах, мадам, да чато мы дажыліся?!

С п р а ў н і к. Да чаго дажыліся?!

Г а н у л я. Так! Не важна, паночкі, як бачу, дажыліся: зусім скромна выглядаеце ў гэтым бядацкім адзенні.

Д а м а іС п р а ў н і к. Занадта скромна!

Г а н у л я. Што ж гэта вам так прыйшлося абяднець?

Д а м а. Ды не абяднець, мадам! Гэта мы так сабе… з прычыны перамены політычнай сытуацыі.

С п р а ў н і к. Усе былое вялічча прыйшлося загнаць у казіны рог і дапасоўвацца да новага часу і новых людзей.

Г а н у л я. А я думала… што ж гэта я думала? Ага, што вы паехалі з тымі, як і з немцам!.

С п р а ў н і к. Пшэпустак усім не хапіла.

Д а м а. А я мела пшэпустку, але на адвітальным рауце неяк згубіла.

Г а н у л я. I прыйшлося вам застацца!

Д а м а і С п р а ў н і к. Прыйшлося застацца.

Г а н у л я. Бедныя ж вы! Мой Мікіта таксама застаўся. А той пан, што быў з вамі,— паехаў?

C п р а ў н і к. Яму хапіла пшэпусткі.

Д а м а. Ён не згубіў яе.

Г а н у л я. Паехаў, а вас пакінуў — не па-кампанейску ен зрабіў.

С п р а ў н і к. Але я надта не бядую. Кажуць, сам Брусілаў ідзе побач з нашымі новымі гаспадарамі, дык не павінен жа ён папусціць у крыўду такіх вэтэранаў старой гвардыі, як я.

Д а м а. А я маю усе даныя на дармовую соцыяльную апеку. Апрача таго, бацюшка, які з намі ў вас гасціў, абяцаў, калі што якое мяне прыцісне, дык зробіць протэкцыю ў Прэображэнскі жаночы манастыр.

Г а н у л я. Значыцца, бацюшка таксама не выехаў?

Д а м а. Не, не выехаў.

С п р а ў н і к. Толькі што пайшоў адбіраць у белару-саў ключы ад Юбілейнага дому.

Г а н у л я. I чаго бацюшка палез у гэтую палітыку? Пільнаваў бы лепей ключоў ад архірэйскага дому.

Уваходзіць Мікіта — босы і без курткі, у руках кошык з пляшкамі і два рэвальверы.

З'ява V

Гануля, Дама, Спраўнік, Мікіта.

Г а н у л я. А мой жа ты сыночак! Хто ж цябе гэта абалваніў?