Тыын былдьа?ыгар

Хопто ?рэх ??тээнигэр хонон, сарсыарда ?рэ?инэн ?р? хааман, к?н?с ?рэх ба?ын уутугар кэлэн а?ыы олордохпутуна, ыттар ?рэн то?о бардылар.

А?а? миэхэ: «Ньукулай, эн ол аппанан к??йэ с??р, мин ыттар кэннилэриттэн баты?ыам», – диэтэ.

Мин оччолорго эдэрбин, атахпар кыанабын, аппаны ?р? с??рд?м. Ыттар са?аларынан сылыктаатахха, тайа?ы тохтоппуттар. Эмискэ ньим баран хааллылар. «Тайа?ы куоттардылар» дии саныы-саныы, аппаны ?р? с??рэн истим.

Ойо?оспор мас тостубутугар эргиллэ т?сп?т?м: уонча хаамыы сиргэ, дьэ до?оор, ?йэбэр харахтаабатах кыылым утары и?эр эбит. Ха?ан да к?р? илик ки?иэхэ улуу дьаалы илэ бэйэтинэн бу тиийэн кэллэ. Эчи мунна у?унун, ?сс? токурдаах, арбах муо?а улаханын, эбиитин икки ?тт?гэр эйэ?элиир бытыктаах. Саллыбыт санаабар, чааскы са?а хара?ын му?унан б?лтэччи к?рб?т. Мин кутталбыттан кыыл-с??л ыллыгыттан туора ойдум. Кыл м?чч? сыы?а ?ктээн батыччахтаан ааста, хата, б?т?н о?о?уулаах ки?и буолан таарыйбата. Тайа?ым ааспытын кэннэ ?й ылан, кэнниттэн ытан хааллым.

Онтон дьэ, кыл са?аттан тыыннаах ордубут курдук сананан, уоскуйаары олордум. У?уо?ум ууну испит сылгы курдук халыр босхо барда, к?л???н?м сарт т?стэ, с?рэ?им к?м?г?йб?нэн тахсыахтыы м???стэ. Олорон нэ?ииччэ уоскуйдум.

«Дь?г??ссэ тайа?ы ойуур ына?а диэн албыннаан улуу дьаалыга ?лт? тэбистэрэ сыста» диэн испэр ки?ибэр кыы?ырабын. Син балачча буолан баран ки?им кэллэ, ??рб?т а?ай.

«Мохсо?ол, уол о?ото байанайдаах, таба?айы? талааннаах эбит, барбат гына тапты?. Ыттар ?рэллэрин истэ?ин дуо?» – диэтэ. Дьэ онно ?йд??н истибитим, ыттар ?рэх куулатыгар ?рэллэр эбит. Мин долгуйан, ону да?аны истэр кыа?ым суох.

?рэх куулатыгар тахсан ыттар тохтотон турар буурдарын охтордум. Куттаммытым аа?ан, ??р?? ?л?скэнэ буолла. Дь?г??ссэ ма?най уотун а?атта, онтон тайа?ы астаан баран быар ?ттэ, чо?ку о?уста, ??с тардарын бу?арда. Тото а?аабыппытын кэннэ: «Ньукулай, дэриэбинэ?э киирэн атта та?аар. Саа?ын хааллар, чэ?кээйи о?остума», – диэтэ.

Мин, то?устаах тайа?ы охторбут ки?и, тута с?б?лэ?эн дэриэбинэ диэки с??рэ турдум. Сотору ??р??м кутталынан солбулунна, суол бадарааныгар кырдьа?ас ата?ын суола субу барбыт, мэктиэтигэр буруолуу сытар курдук. Куттана-куттана салгыы с??рэн истим, хас сыгынах барыта харахпар адьыр?а буолан к?ст?р. Ол аайы с?рэ?им парк гынар, куйахам дырдыр?ыыр.

«Дь?г??ссэ саабын хааллаттаран адьыр?а?а сиэтэр буолла» диэн испэр кыы?ыра саныыбын. Б????лэккэ этэ??э тиийэн, ат а?алан, ??рэ-к?т? дьиэлээбиппит».

Дьэ итинник, убайым Ньукулай Б?т?р??б?с 17 саастаа?ар буолбут т??рт уонтан тахса сыллаа?ы т?бэлтэни бу баардыы к?р?н олорор курдук кэпсээтэ.

???с т???мэх

Б??т?р Баттынаагын кэпсээнэ

Дьаа?ы чулуу булчута Дь?г??р Состокуоп

Сарта? ?р?с Дьаа?ыга т??эр сиригэр баар ??тээ??э киэ?э куобахха та?ыыларбытын к?р?н баран, тото-хана а?аан утуйаары сытан, Б??т?р кэпсээнин маннык са?алаата.

Мин Дьаа?ы Эбэ Хоту??а к?т??т буолан кэлбитим отуттан тахса сыл буолла. Билигин да?аны эт атахпынан сылдьан, ?лэм быы?ыгар кыра-кыралаан т??лээхтиибин. Ма?най кэллэ?им утаа Дь?г??р Состокуоп булка илдьэ сылдьар буолбута. Би?иги биир халы? аймахха к?т??ттэрбит, онон биллэхтиибит. Адаардаах ар?астаах киэ? нэлэмэн, уйаара-кэйээрэ биллибэт Дьаа?ы Эбэ Хоту??а т???л??х булчут аар тай?аны тайанан бултаан-алтаан ааспыта буолуой? Олортон уос номо?ор сылдьар чулуу булчуттар а?ыйахтар. Э?иэхэ чулуу булчут Дь?г??р Состокуоп ту?унан кэпсиэм.

Биирдэ Дьаа?ыга са?ардыы кэлбитим кэннэ ???? буолан ?с атынан бултуу та?ыстыбыт. Киэ?э с?пк? бултуур сирбитигэр тиийэн, сирбитин-уоппутун а?атан баран утуйдубут. Куруук буоларын курдук т??н? бы?а араас т??л? к?р?н, баттатан, тиритэ-хорута сыттым. Дь?г??р туран о?о?ун оттубутугар, дьэ у?угуннум. О?онньорум сирэйэ-хара?а турбут, ??рб?т-к?пп?т.

«Дьэ, уолаттар, т??л-бит ?ч?гэй, т??ээн нуучча дьахтарын таптаатым. Аата, буута кылбайан ма?ана с?рдээх», – диэн кэпсээтэ. Т??н? бы?а баттаппыт ки?иэхэ ити толоостук и?илиннэ, кулгаа?ым та?ынан а?ардым. Дь?г??р?м т??л?н истэ сытан, испэр кы?ыйа санаатым: «Соро?у т??н аайы утуппакка эрэйдииллэр, сороххо ма?ан бууттаах нуучча дьахтара к?ст?р. Ха?ан миэхэ минньигэс т??ллэр к?ст?лл?р. Дьэ, киэ?э бултуйбатахпына, ма?ан бууттаах дьахтарын санатарым буолуо».

?л хабаат, сып-сап хомунан, аттарбытын ы?ыырдан, о?онньорбут ыйбыт сиригэр алыыны ?р? батан бардыбыт. Би?иги хоммут тыабыт дьиэтиттэн тэйээт, кэпсээммитин то?о тардан кэбистибит. К?лс??-салсыы, кэпсээн-ипсээн б???. Сынньана сылдьар дьон курдукпут. Син балайда ?р хаамтаран биир улахан алыыга кэллибит. Би?иги са?абытыттан тэ?ииргээн, икки улахан аарыма тайах алыы у?уор ?тт?ттэн ойон к?н уотугар хара ??н?р? килэбэчийэн, би?иги барыахтаах ?р?йэбитинэн аргыый та?ыстылар. Дьэ ону к?р?н би?иги ?р? булумахтана т?ст?б?т.

Уолум тайахтары эккирэтээри санаммытыгар, сарсыардаа??ы кы?ыыбын та?ааран: «Нуучча дьахтардаах о?онньордоохпут, ???ээттэн куйаар н???? к?р?н и?эрэ буолуо. Ыксаама, би?иги аргыый баран и?иэххэ», – диэтим.