Universala Metodo

galantajo, hipokritajo, inflamajo, komikajo, komunajo, kontrajo, kruelajo,

kuriozajo, lirikajo, naivajo, necesajo, neposiblajo, novajo, obcenajo, oportunajo,

partikularajo, perfidajo, posiblajo, profundajo, provizorajo, quikajo, sekretajo,

solenajo, stranjajo, trivialajo, unajo, vandalajo, verajo, vicinajo.

b. Substantivo

deajo, feajo, friponajo, infantajo, malicajo, sensencajo, spritajo, teatrajo, terajo.

2. Kozo, objekto apartenanta a la radiko o relatanta ule la radiko; ulo (= kozo) di kelka nacionala lingui ofte tradukesas ne aparte ma kushas en nia -ajo. Radiko povas

esar:a. Adjektivo

absurdajo, agreablajo, akrajo, altajo, bonajo, cirkumajo, densajo, dolcajo,

eskarpajo, exterajo, facilajo, friandajo, grandajo, humidajo, internajo, kavajo,

komikajo, lirikajo, molajo, nudajo, planajo, platajo, profundajo, proprajo, rarajo,

realajo, rektajo, richajo, sakrajo, similajo, stranjajo, subtilajo, suprajo, transajo,

vanajo, verajo, verdajo.

b. Substantivo

acidajo, alkoholajo, korbelajo, kotonajo, kukajo, ladajo, lanajo, ledajo , lignajo,

linajo, mercerajo, metalajo, ovajo, rokajo, stukajo, sukrajo, tapisajo, terajo.

c. Verbo

(Takaze la radiko + ajo = objekto, kozo, qua esas facata, fabrikata ek la radiko

ipsa; do ajo havas takaze pasiva senco; konseque on povas aplikar -ajo nur a

transitiva verbo):

adjuntajo, adpozajo, aglomerajo, aquirajo, bakajo, balayajo, chasajo, depozajo,

diktajo, drinkajo, exhalajo, extraktajo, farmajo, fritajo, fumisajo, ganajo,

garantiajo, glutajo, havajo, heredajo, imitajo, inhalajo, insertajo, jungajo, kaptajo,

41

kargajo, karpentajo, koagulajo, komercajo, kompozajo, komprajo, konquestajo,

konservajo, konsomajo, kontenajo, koquajo, kovajo, kreajo, kredajo, lektajo,

lesivajo, livrajo, manjajo, marinajo, ofrajo, perdajo, portajo, posedajo, preparajo,

prestajo, produktajo, pruntajo, putrajo, raptajo, requizitajo, restajo, rezultajo,

rekoltajo, riskajo, rostajo, ruinajo, selektajo, semajo, skribajo, sparajo, spektajo,

sputajo, stufajo, suskriptajo, texajo, tranchajo, trovajo, vidajo, vomajo, vovajo.

G 17. -uro

– montras objekto, kozo qua esas la rezultajo di la produkturo di l’ago; do

-uro aplikesas nur a verbala radiki.

Radiko esas nur verbo.

Exempli:

abreviuro, abstrakturo, afrankuro, armuro, binduro, broduro, broshuro, bruluro, dekoruro,

dicemuro, diserturo, dotura, edituro, ejekturo, eskarturo, expresuro, fabrikuro, falduro,

falsiguro, fenduro, finguro, flexuro, fonduro, formacuro, fortikuro, fosuro, fotografuro,

fumuro, genituro, glacuro, graburo, hachuro, ilustruro, imituro, impresuro, imprimuro,

improvisuro, incisuro, influro, infusuro, institucuro, interpoluro, karikaturo, komenturo,

kompensuro, komposturo, kompozuro, konstrukturo, kopiuro, krochuro, laboruro, lesivuro,

lezuro, limuro, litografuro, maceruro, manjuro, mixuro, modluro, morduro, mulduro,

perforuro, pikuro, pikluro, plajiuro, polisuro, provizuro, quitiguro, raboturo, redakturo,

rompuro, seguro, sekuro, sekrecuro, sigluro, skarifikuro, skizuro, skrapuro, skulturo, solduro,

solvuro, stampuro, steburo, studiuro, suturo, tatuuro, taxuro, telegrafuro, texuro, tinturo,

torduro, trakturo, tranchuro, trasuro, trikoturo, vunduro, xilografuro.

Noto 10. On povas kelkafoye hezitar qua sufixo esas uzenda inter -ajo, -eso, -uro. La sequant exempli klarigez e explikez to.

1. La verbo vundar:

vundo = l›ago qua efektigas la

vunduro = produktajo qua divenas per l›ago, dum ke

vundajo = (exemple) vundita pedo.

2. La verbo afrankar:

afranko = l›ago,

afrankuro = postalmarko, la sumo di ti, dum ke

afrankajo = letro qua esas afrankita.

3. La verbo fendar:

fendo = l›ago,

fenduro = loko ube la tero o roko esas fendita, dum ke

fendajo = objekto fendita, (sive tero, roko, glacio, ligno edc.)

4. La verbo fotografar:

fotografo = l›ago,

fotografuro = la objekto diveninta per l’ago, dum ke

fotografajo = la objekto fotografita.

5. L’adjektivo alta:

altajo = alta kozo (exemple monteto), dum ke

alteso

esas la qualeso di altajo.

6. L’adjektivo rara:

rarajo = objekto od ago qua esas rara, dum ke

rareso = qualeso di rara kozo.

7. L’adjektivo naiva:

naivo = persono qua esas naiva,

naiveso = qualeso di ta, dum ke

naivajo = ago di ta.

42

8. La substantivo fripono:

friponajo = ago di ta homo, dum ke

friponeso = la qualeso di ta.

Exerco 6

1. Dum plura hori la peskanto stacis preske til la hanchi en la kolda aquo. Pro to on povas

ya tre facile komprenar ke forta kataro atakis il samdie.

2. Pulsez do adminime la hanini ek la paviliono! Nam li despurigar ol.

3. Dum la decenso di la monto ni observis l’incendio qua extreme rapide difuzesis quo

rezultis de ke akuta vento suflis. Pluse la maxim multa konstrukturi konsistas ek ligno,

ed esas kovrita da (per) shindoli. Omno to esis oportuna a l’avida elemento.