Ведзьміна тоня

— Вось, а нам трэба тут усё зрабіць, — працягваў дзед Васіль. — Каб хто з жадаючых з нашай дапамогай мог сюды прыйсці і на чалавечую магілку патрапіць, а не ў яму ўпасці… Давайце, хлопцы …

Белыя косці былі расцягнуты трохі звярамі (сюды і ваўкі маглі забрысці). Іх збіралі ў рэшткі курткі, у якую быў некалі апрануты мужчына. Куртка згубіла і колер, і форму, але тканіна была сінтэтычная, то яшчэ не спрахла. Зносілі косці да ямы, дзед акуратна ўкладваў, прысыпаў пяском. Доўга шукалі чэрап. Нарэшце знайшлі ў высокай траве — праз пустыя вачніцы яго, што глядзелі ў высокае неба, прарасла трава…

Адчуванне таго, што яны робяць не тое, што планавалі, пакрысе прайшло і ў Жэнькі, хоць усё супраціўлялася ў ёй. Яна напачатку хацела сказаць, каб увогуле не закапвалі і разрытае — вось сказалі б там, у райцэнтры, што тут косці на паверхні ляжаць — не кінулі б справу, прыехалі б… Але за гэтыя дні яна цалкам стала давяраць дзеду. Ён жа разумны стары. Ён не хлусіць…

Сабралі ўсе косці, старанна праверылі ўсё вакол таго месца, дзе ляжаў касцяк — каб нічога не пакінуць. Асобна сабралі рэшткі адзення.

Невялікі ўзгорак насыпалі, падраўнялі з усіх бакоў — і трошкі аж не па сабе стала — раптоўна сярод лесу з’явілася ўжо сапраўдная магіла. Дзед ручкай рыдлёўкі паціскаў на пяску зверху — намаляваўся крыж.

— Ну, вось… Цяпер давайце падумаем, што з рэшткамі адзення рабіць.

— Спалім ды і ўсё, — прапанаваў Сяргей. — Каб ніхто ніякіх пытанняў нам не задаваў.

— Правільна, — падтрымаў Віцька. — Мы знайшлі толькі косці…у самой зямлянцы. І нічога больш.

— Ну, давайце так і зробім, — згадзіўся дзед.

Спалілі рэшткі адзення. Смярдзючы дым вецер адносіў убок.

— Якія ў вас цяпер планы? — спытаў дзед.

— Ды… Трэба дакладна месца на карту нанесці, карту вострава скласці. Трэба і тую зброю адшукаць, — стаў пералічваць Віталь.

— Ды пачакае твая карта, — перабіў яго Віцька. — Рыбу вось пойдзем лавіць. Якраз вячэрні клёў. А зброю не знойдзем без металашукальніка.

— Добрая справа — рыбу палавіць, — кіўнуў дзед. — Але яшчэ ранавата. А ты, Жэнька, як мяркуеш?

— Не ведаю… неяк мы ўсё планавалі да моманту знаходкі. Трэба вяртацца, мабыць…

— Як вяртацца? Ты што?

Хлопцы аж падскочылі з месца. Дзед супакоіў усіх.

— Ну, ты, Жэнька, па тэлефоне Рыгоравічу даложыш, як вернецца… А вось кажы толькі яму самому, больш нікому… Вось так пакуль зробім: мне, хто дужэйшы — мо ты, Сяргей, дапаможа дубок зваліць (я тут прыкмеціў) і сюды прыцягнуць, парэзаць. А вы сабе востраў мерайце. Думаю, дакладная карта патрэбна будзе… А потым я тут крыж майстраваць буду — а вы сабе ідзіце, рыбачце. Дамовіліся?

З дзедам пагадзіліся.

Частка 26

Дарэмна Віцька бурчэў — складанне карты вострава захапіла яго. Ён па камандзе Віталя ішоў краем вострава, ля пачатку балота, і сам уяўляў, як малюецца лінія берага на карце. Кропку за кропкай памячаў Віталь, Віцька пераходзіў далей і далей, нарэшце — круг замкнуўся.

Востраў на карце выглядаў зусім не круглым — паўкруг. Ды яшчэ няроўны. Нічога не казала аб тым, што ён тут некім насыпаны… І Заікін быў у напрамку Савінага вострава без намёку на нейкі таямнічы азімут.

— Нічога, мы яшчэ астатнія праверым, — не здаваўся Віталь. — І раскопкі трэба правесці на месцы зямлянкі — што там за бярвенні, пра якія дзед расказваў…

Сяргей падышоў да палаткі — дзеду ён больш не трэба быў: той сам майстраваў невялікі крыж.

Жэнька ўжо двойчы тэлефанавала — Зарэмба усё яшчэ не вярнуўся ў вёску. Нэла, стомленая доўгім блуканнем па лесе, цяпер моцна спала ў палатцы.

Жэнька адмовілася ісці з хлопцамі на рыбу — у апошні момант, гледзячы на салодка спячую малую, яна зразумела, што сама неверагодна стамілася. І прылегла побач з ёй.

…Не, такога клёву яны даўно не бачылі. І сам Віталь, які не вельмі захапляўся той рыбалкай, разгарачыўся так, што ў першыя дзесяць хвілін аж прытанцоўваў на месцы.

Ах, якія ж чапляліся карасі! Адзін у адзін, жоўта-залатыя, вялікія! І не гулялася рыба з нажыўкай: толькі ледзь варухнецца паплавок — і адразу ішоў адным штуршком у глыбіню. Эй, давай, цягні!

Вядзерца запоўнілася за пятнаццаць хвілін — а рыба брала і брала. Віталь за вялікім вядром збегаў, а Сяргей у гэты час краснапёрку выцягнуў: такая прыгожая.

Недзе хвілін сорак працягваўся такі клёў — не паспявалі закідваць.

А потым нібыта раз — і нехта прагнаў адсюль усю рыбу.

Паплаўкі нерухома стаялі ў цёмнай вадзе, быццам прымерзлі. Ветрыка не было, а тут падзьмуў, невялікія хвалі запляскалі аб плыт, з якога рыбачылі хлопцы…

— Так, цяпер на спінінг паспрабуем, га? — прапанаваў Віцька. — Відаць, шчупак тут гуляе, вось і перастала рыба браць.

— Давай, — без асаблівага энтузіязму адказаў Віталь. Яму ўмомант стала тут нецікава. Але вырашыў застацца, паглядзець. Сам на спінінг ён лавіць не збіраўся.

— Плыт трэба далей адвесці, — прапанаваў Сяргей. — Тут размахнуцца няма дзе.

Адвязалі плыт, усцягнулі сходні, адплылі далей ад берага.

Адзін закід, другі, трэці… Толькі на пяты блясна паляцела досыць добра — далёка і туды, куды Віцька цэліў. Нічога…