Дарвое, директорнинг ам ойлигини оширдим. Ундан олдин хусусий бозорда энг зўр мутахассисларнинг менати анчага баоланишини суриштирдим. Натижада, директорнинг маоши 2,5 миллиондан деярли 25 миллионга чиди.
Ойлиги расман анча эканини анилаганимда, ўртамизда нохушро субат бўлиб ўтди:
– Миллиардлаб пул айланадиган, 650 кишилик жамоага бош-ош рабар бунаа арзимаган ойликка ишлаши учун ё амо бўлиши керак, ёки ўри. Сиз айси бирисиз? – сўрадим киноя билан. – Шахсан мен ўл остимда иккала тоифа ам ишлашини холамайман.
Рабарлар исталган пайтда лавозимидан айрилиши мумкинлигини тушунишди. Топширини бажармаса, ишдан оламан. атти ва аёвсиз босим ўтказишга тўри келди.
Маълум ватдан кейин директор абулимга келиб, «ўз хоишига кўра» лавозимидан озод этишимни сўради. Йў! Ани бир сабаб бўлса, бўшатаман, ўз ихтиёри билан кетиш йў!
Типографиялардан биридаги цехда ишчилар ертўлада ишлашар экан. Бино тахминан эллик йилдан бери таъмирланмаган. амма ёда намгарчилик, зах босиб ётибди, хоналар ниморони. Бинони эпаага келтириш учун бир афта муддат бердим. Роппа-роса бир афта! Директор эртасидан ишга чимай ўйди. амма ишни ташлаб, йўолиб ўя олди.
Нашриётларнинг рабарлари алтис вазиятда эди. Мени на пора бериб, на кимларгадир ўниро илдириб ўзларига одира олишди. Бундай юори лавозим эгасига унча-мунча одам адди сииб илтимос билан чиа олмади. Шунинг учун йиллар давомида нашриётлар маблаини ўзлаштириб келганлар секингина жуфтакни ростлашди.
Йўлимизга тўано бўлаётганларнинг илдизини уритиш керак эди. Акс олда, улар ишлашга халаит беришлари, устимдан юмало хатлар ёзиб, оёимдан чалишга аракат илишлари ани. Лавозимида олганларга ар андай оидабузарлик ва саботаж учун албатта жавобгарликка тортишимни тушунтириб ўйдим. Ёши ёки кўрсатган хизматларига арамай, еч кимни аяб ўтирмаймиз, айбдор жазосини олади.
Молиявий текширув ЎзМААга арашли «Ўзбекистон» нашриёти зарарга ишлаётганини кўрсатди. Ваоланки, давлат буюртмаларидан исоб раамига миллиардлаб сўм тушиб турарди. Вазиятни ўрганиб, ташкилот балансида соага алоаси бўлмаган андайдир активлар, бинолар борлиги ва улардан фойдаланиш учун жуда катта мабла сарфланишини аниладик.
Энг кўпхарж бино «Ўзбекистон» нашриёти ошидаги ётохона экан. Ходимлар у ерда ўн йиллаб, авлод-авлоди билан яшайди. Бино нашриёт балансида. Лекин улар доим ижара аи тўлаб келган.
Юристларга масалани ўрганиб, онуний ечимини топиш бўйича топшири бердим. ар бир оила ижара хонадонини ўз номига расмийлаштирсин, ётохонада эмас, шахсий уйида яшасин, дедим. Ечим топилди. Шунча йил ижарада турган элликта оила бошпанали бўлди.
ар бир хонадонга бирма-бир кириб, бир пиёла чой устида мезбонларни гапга солдим. «Уйни ўз номингизга расмийлаштиришда муаммо туилмадими? еч ким еч нарса тама илмадими? Уйли бўлиш учун кимнингдир чўнтагига пул солиш керак, деган гаплар бўлмадими?» аммадан бир хил жавоб эшитдим: Йў, унааси бўлмади.
Бу бизнинг алабамиз эди! Уй тасимоти учун жавобгарлар, агар ортича гап чиса, албатта улоимга етиб келишини билиб, бир тийин ам ундиришга аракат илишмаган. Бинони таъмирлаб беришни бўйнимизга олгандик, ваъдамизнинг устидан чидик. Ишчилар овлида катта дастурхон ёзиб, худойи илишди. Мениям таклиф этишди. Сўзга чииб, бу уйлар юртимиз Президенти амда Агентлик томонидан тадим этилаётгани, ужжатлар онуний расмийлаштирилгани ва мендан кейин ам ишчилардан уйни еч ким тортиб ололмаслигини айтдим. Кимдир хурсандчилигини ичига сидиролмай йилаган, кимдир кулган, амманинг кўзи чанаб турибди, хуллас, эсдан чимайдиган кун бўлди.
Президент сиёсатининг асоси ам одамлар турму-шини яхшилашдир. Мен команданинг бир аъзоси сифатида шу ишга озгина бўлса ам иссам ўшил-ганидан мамнун эдим.
Шунча йил омонат уйда аёт кечириш, омонат уйда фарзанд кўриб, тўй-томошалар илиш, исталган пайтда кўчада олиши мумкинлигини ўйлаб, ўриб яшаш… озир ўз уйларида тинч-хотиржам яшаётган ўша одамлар дуоларида мени ам эслаб ўйишади, деган умиддаман.
Яна балансимизда республикадаги ягона матбаа-
ноширлик касб-унар коллежи ам бўлиб, ёпилиш арафасида турган экан.
абулимга директори келди.
– Бинони бўшатиб беришимиз керак, – деди.
– Хўп, яхши. Матбаачиларни аерда тайёрлаймиз унда?
– Коллежнинг ўзи бўлмайди! – хўмрайиб жавоб берди директор.
– Мамлакатда 1 600та матбаа корхонаси ишлаб турибди-ю, матбаачи тайёрлайдиган бирорта ўув даргои бўлмайдими?! Бунааси кетмайди!
Коллежни салаб олдик. Вазирлар Макамасининг бу борадаги арорига ўзгартириш киритилишига эришдик. Коллежнинг ёпилишига йўл ўйиб бўлмасди. Чунки китоб, дарслик, ўув ўлланмалари, кўргазмали ташвиот воситалари ўрнини еч нима боса олмайди – интернет ам, бошасиям.
Энди олдимизда турган энг муим масала СЎЗ ЭРКИНЛИГИ эди. Биз Вазирлар Макамасига бўйсунамиз. ВМ эса вазирлик ва идоралар дегани. Танид асосан шуларга аратилган бўлса, андай илиб сўз эркинлигига эришиш мумкин? Демак, Агентлик вазирликлар билан тенг маомда бўла олмайди.