Губернскі дэтэктыў. Справа аб крывавых дукатах

– У Штэйнавым флігелі, – з гатоўнасцю адказала яна.

– Калі яго знайшлі?

– Зранку, фурманаў сын прыбег ды сказаў, што пабачыў у флігелі мерцвяка.

– Паклічце-ка яго сюды, – загадаў пан Пракшын. Аканомка гукнула ў бок памяшканняў, дзе месцілася прыслуга, і ў холе з’явіўся хлопчык з трохі задужа затурбаваным для свайго ўзросту позіркам.

– Ты знайшоў мерцвяка? – запытаўся Канстанцін Мікалаевіч, нахмурыўшыся.

– Я…

Хлопчык адказваў нясмела, губляючыся перад панам, з якім раней яму размаўляць не даводзілася.

– Ну дык распавядай, галубчык, – пан Пракшын патрабавальна ўтаропіўся ў малога.

– Дык што распавядаць, я зраніцы пабег па бацьку, а там той мярцвяк…

– Дзе там? – удакладніў Канстанцін Мікалаевіч.

– У хлігелі.

– То дзверы былі адчыненыя, ты зайшоў унутр і ўбачыў мерцвяка?

– Не, я ўнутр не заходзіў, праз акенца зірнуў, а там гэты…

Хлопчык апусціў галаву, быццам у нечым баяўся прызнацца, а потым працягнуў:

– Я спужаўся, што гэта бацька ляжыць, і пабег назад у дом паклікаць каго-небудзь.

– А там хто аказаўся?

– Не ведаю, ніхто не ведае. Нейкі чужынец.

– А што ж ты вырашыў, што гэта твой бацька? – пан Пракшын прыжмурыўся, выпрабавальна гледзячы на хлопчыка.

Той спадылба зыркнуў у адказ і няхочучы прабубнеў:

– Увечары ён сказаў, што пабачыў у хлігелі разам са Штэйнам нейкага чалавека. Маўляў, яны там крычалі ды валтузіліся. То бацька і пайшоў паглядзець, што там робіцца, але не вярнуўся.

– Значыцца, увечары ён не вярнуўся, а заўважылі вы гэта толькі раніцай?

– Маці на яго сердавала, то і не чакала, калі ён вернецца.

– А чаму маці сердавала?

Малы няпэўна пацепнуў плячыма.

– Ну добра, мо тады пакажаш, як ты што знайшоў? – зноўку звярнуўся да яго пан Пракшын.

– Да хлігеля правяду, а ўнутр не пайду, – трохі павагаўшыся, пагадзіўся хлопчык, а потым перажагнаўся: – Мерцвякоў жах як баюся.

Яны рушылі з дома на двор. Тэдзі, пацягнуўшы носам праз прачыненыя парадныя дзверы прывабнае восеньскае паветра, кінуўся следам, аднак панна Пракшына спыніла яго і зноўку перадала непрыхільнай Ганне Юр’еўне, якая вырашыла вымесціць на ім сваё незадавальненне гаспадарамі, што ніяк не жадалі слухаць яе парадаў. Яна пайшла купаць няшчаснага psa, які падобныя executions[30] лічыў за абразу яго гонару, а Яўгенія Канстанцінаўна, прытрымліваючы крыссе, каб ушчэнт не запэцкацца па прыкладзе свайго гадаванца, зноў спяшалася за бацькам. Тым часам пан Пракшын падышоў да калёс, што з’явіліся на дварэ з ніадкуль. Вакол іх мітусіліся нядаўнія захопнікі маёнтка. Дзятлікаў усё яшчэ задзірліва касавурыўся на Канстанціна Мікалаевіча, які, нават не зірнуўшы ў яго бок, адкінуў радно ды ў нешта там углядаўся. Не паспела панна Пракшына наблізіцца, каб таксама паглядзець, як татухна загарадзіў сабой груз ды нязмушана сказаў, махнуўшы рукой убок:

– Пастой там, Джынні, darling, я зараз падыду.

Азірнуўшыся ў пошуках няпэўнага «там», Яўгенія Канстанцінаўна скіравала да флігеля, дзе ўжо таптаўся сын фурмана. Зірнуўшы на пакутніцкі выраз малога, панна Пракшына нарэшце зразумела, што менавіта ляжала на калёсах, аднак жа гэта чамусьці ніяк не ўзрушыла яе. Растрывожылася Яўгенія Канстанцінаўна з-за ўласнай бессардэчнасці, але тут жа вырашыла, што ў дадзеным выпадку гэта, наадварот, з’яўляецца бясспрэчным плюсам: ну як можна апісваць крымінальныя падзеі, увесьчасна страчваючы прытомнасць? Дый ніколі не заўважала яна за сабой такой дурной звычкі – беспадстаўна млець.

Дзявіца запыталася ў хлопчыка, у якое акно ён што пабачыў. Той паказаў, ды Яўгенія Канстанцінаўна паспрабавала разгледзець праз занавескі мейсца забойства, аднак акрамя раскіданых па пакоі рэчаў нічога знамянальнага пакуль заўважыць не атрымалася.

– Асоба забітага пакуль не высветлена, – паведаміў татухна, нарэшце далучыўшыся да дачкі. – Забойства зроблена нейкім тупым цяжкім прадметам, які знойдзены не быў. Выдатна!

– А як яго забілі? – пацікавілася панна Пракшына.

– Моцна выцялі па галаве, як часцей за ўсё і здараецца ў падобных сітуацыях. Ну што ж, зойдзем паглядзець? – Канстанцін Мікалаевіч будзённа кіўнуў на дзверы.

Фурманаў сын пры гэтых словах хацеў быў кінуцца прэч, аднак палкоўнік у адстаўцы не страціў рэакцыі ды схапіў малога за плячо.

– Мо ты ўсё ж ведаеш, куды падзеўся твой бацька? – спытаў пан Пракшын.

– Не! – хлопчык вырваўся ды пабег назад у дом.

Канстанцін Мікалаевіч задумліва паглядзеў яму ўслед, а потым адчыніў дзверы ды папярэдзіў:

– Ступай асцярожна, нічога не хапай, каб усё заставалася, як было, Джынні.

– Ты думаеш, мы адшукаем прыладу забойства? – запыталася Яўгенія Канстанцінаўна.

– Ані. Падазраю, што пасля гэтых малойчыкаў мы наўрад ці што здолеем знайсці, аднак скласці пэўнае меркаванне, спадзяюся, атрымаецца. Хадзем, – татухна прапусціў яе наперад.

Панна Пракшына агледзелася. Знутры таксама нічога не кідалася ў вочы насуперак тым карцінам, што з’яўляліся ёй па дарозе да маёнтка. Ну, хіба што ў пакоі належала як след прыбрацца ды расставіць усё па мейсцах, што татухна рабіць строга забараніў.

– Я думала, тут усё будзе ў крыві, – расчаравана заўважыла дзявіца.