Кии биирдэ олорор

– Эчи суох, доор! Кыыс оо буолбуккун дии – уоскуттара сатыыр! “Кырдьааы хааахха сгэ сылдьан сбэлэт” диэн с хоооно баар дии. Ол иин кэпсээри гыммытым: бииги, кырдьаастар, аласпытын эдэрдэр хатылаабатыннар диэн. Итээйбэт буоллаххына, кэбис. Кэпсээнньиккэ сыаланар санаам суох.

– Итээйэбин… – Томмот ботугураата. – Кэпсээ…

– ы, итээйэн абырыыгын дуо?.. – Ойуурап начааскыга хоргуппут ооо маарыннаан ылла. Крх бэтэрээ ттнэ онтуката стэ оуста, туран хоун иигэр хаампахтаан иэн тттр олордо. – Чэ, истэр буоллаххына, кэпсиим дааны. Истэин, баар, тугу эмэ туанаайаын. йгр й эбиллээрэй… Дьэ маннык. Мин оччотооуга, бу эн курдук, уоугар уоаа куурбатах уон тоустаах уолчаан этим. Тыа оскуолатыгар бииргэ рэммит кыыым баара. Аабыыппыт кыыа. Бииги бэйэ-бэйэбитин сблээрбит. Кэргэннии буоларга тыл бэрсибиппит. Арай биир кн мин анаан аабыыттаахха тиийдим. Кыыстарын кэргэн кэпсэтээри. Аабыыт миэхэ г дойохтото барбата, рэн тааарда. Кыыым, аатын сблэин ыларга кмлх буолбута баара да, саата суох ньимийэн турда. сс аата дибдийдэинэ сблээн кэинииргэ дылы. Мин онтон ыла, кэлэйдээ аатыран, кыыспын кытта крсбэтим. Хоту лнэ трдгэр балыкка киирдим. Биир атыыыкка суруксутунан кэпсэтэн. Н сылыгар тннбтм, кыыым нэилиэкпит быыпсай кинээин уолугар эргэ тахсыбыт. Чэ сп. Онтон ыла уонча сыл ааар. Мин уруккуну умнан да барабын. Арай быйыл сайын лэлии олордохпуна хоспор биир дьахтар ктн тэр. Били кыыым эбит. Сонообут, сааырбыт. Киирээт, ытаан барда. “Аабын тутан киллэрдилэр. Туох да буруйа суоун рднэн. Быыаа, абыраа”, – диир. “Буруйа суох киини бииги тыыппаппыт. Буруйа суоа дакаастаннаына, босхолонуоа”, – диэн уоскута сатаатым. Дьахтарым ытаа да ытаа. Ытыырын быыыгар былыргыбытын, доордуубутун ахтар. Миигин сэмэлиир: аам дьаалыгар соотохтуу хаалларан крээбити, утарылаан сордоно сатаан баран хайыыр да кыаым мэлийэн эргэ тахсыбытым диэн. Эн куоппатаы буоллар, олоум, баар, атыннык салаллыа этэ диир. Ол кырдьыгын эппитэ. Мин балыкка кииртим кэннэ эргэ тахсымаары мунаммыт, сс биир кэмэ миигин эккирэтэн хоту крээри тэринэ сылдьыбыта . Кэлин, Булутан тахсан баран, дьонтон истибитим. Чэ, быата, аатын туунан ыйыталаыах, билиэх-крх, наада буоллаына, кмлх дааны буолан хааллым. Мин “кмлм” диэбиппин дьахтарым букатын атыннык йдт бадахтааа: бэркэ рэн-ктн тахсыбыта.

Аабыыт дьыалатынан дьарыктанар дьонтон ыйыталаспытым, били оонньорбут дьаарай стх эбит. Кттэ, били урукку мин кыыым эрэ, р бандьыыт . Аабыыт бандьыыттары кытта сибээстэспит. Тыллаан, сирдээн биэрэн, рпкм чилиэннэрин лртрбт. с киини. Трбнээл бириигэбэринэн аабыыт ытыллыбыта. Ол туунан “Ленскэй коммунарга” ГПУ иитиннэриитэ бэчээттэнэр. Сарсыныгар кнс эбиэттии бараары уулуссаа били дьахтары крс тэбин. Соруйан кппт. Крд да, ойон кэлэн сирэйбэр силлээтэ. “Манньа! “Кмлспт” иин, – диир. – Аабын ыттыгыт! Аны миигин сиэ! Мэ, сиэ! Тоо тураын? Ыт!” Итиэннэ уон тарбаын сараадыппытынан сирэйбин сыаллаан тэн истэинэ тскэ астым. Дьахтарым, харса суох тл-тл, хаыыта диибин диэн: “Миигин эмиэ ыт! Дьэ ол кэнниттэн мин Бааскам эигини оооскутун субуйа оонньуо! Ситииэ!” Чэкиис эмиэ кии. Мин хобуурабын харбаммыппын билбэккэ хааллым. Бэстилиэтим тымныы угун тутан эрэ баран йдннм. “Тохтоо! Манна аатын аыйан йттэн тахсыбыт дьахтары кытта сэриилэээри гынны дуо? Уоскуй”, – диэтим бэйэбэр. Дьэ онно чгэйдик болойон крдм дьахтары: баттаа ыыллыбыт, хараа с-саас уотунан рбт. Кннр, аыытыттан ииригирбит харах буолбатах, чахчы хаан стх хараа. Ол курдук крсэн турабын манайгы тапталбын кытта. Аны кэлэн кини й-санаата уларыйарыгар, ллэригэр соччо эрэммэппин. сс сн крсм диэн дьиксинэбин. Трмээ. Биитэр трбнээл хоугар. Таара биэрбэтин ону, – Ойуурап тбтн илгииннэ, сгэр саба тспт баттаын ртэ анньыммахтаата. – Омос санаатахха, барытыгар дьахтар буруйдаах курдук. Кэлин, уоскуйан, барытын эргитэ санаан баран, мин бэйэбин буруйдаммытым. сктн кыыым танарда диэн уоламдьытык ргэммэтэим буоллар, тапталым иин туруулаан охсуспутум буоллар, кини дьылата атыннык салаллыан дааны сп этэ. Сэбиэскэй былаас стн оннугар сэбиэскэй былаас актыыбынай лэитэ буолуон да сп этэ. Кинини бииги кэккэбититтэн тэйиппит, стхтр илиилэригэр тэйбит – мин. Атыттар миигин, баар, буруйдуохтара суоа. Ол эрээри туохтан да кытаанах, мччргэнэ суох дьл баар – суобас дьлэ. рблссннэй суобаы дьлттэн хайдах да албыннанан куоппаккын. Ол курдук…

Томмот Ойуурап кэпсээнин бэркэ болойон ииттэ уонна киитэ кинини кытта клэн-элэктээн сээргэспэтин итээйдэ. Ону ааан бу кэпсээн кэнниттэн санаатаына, кини буруйа арыый аччыырга дылы гынна. Итиэннэ Кыычаны чахчы кстэринэн кэлгийэн тааарбыт буоллахтарына, Ойуурап этэрин курдук, кини кыыы иэдэээ соотохтуу хаалларбытыгар тахсар. Алдьархай быатыгар, комсомольскай мунньах кэнниттэн кини Кыычалыын биирдэ да чгэйдик кэпсэппэтээ ээ. Кыыа сблээбэтин аанньа тэйэ тутта сылдьыбыта. Кыыс тылын истибэккэ, уруккуларыныы сылдьыбыттара буоллар, бу иэдээннээх суолу, баар, моойсуо хааллаа…

– Хайа, трт ааабатах эбиккин дии. Мин кэпсээмминэн аралдьытан кэбистим дуу, тугуй?

Томмот тымныйбыт чэйин тобоун ыймахтаата.

– Суох. Топпун. Дьиэлиим, табаарыс Ойуурап.