Кии биирдэ олорор

– Кырасданьыын Аргыылап, сарсыарда эппитим курдук, бгн силиэстийэ тиэх кнэ, – диэтэ Ойуурап аа-дьуо, кн быа рдгэр суккуллубут хсттэн хараара дьэбидийэн олорон. – Сарсын дьыалаын рблссннэй трбнээл кртгэр биэрэбит.

– Ханна баарар биэри: ырайга да тэйи, аадка да тимирди – миэхэ син биир, – Аргыылап, атаын оллооннуу быраан баран, тииин быыынан силлээн “чырк” гыннарда. – Кырдьыгы эттэххэ, эиги трибуналгытыгар силлиибин!

Ойуурап остуол кэнниттэн сулбу ойон туруохча буолан иэн “лах” гына тттр олордо уонна, тугу эрэ ыйыстан эрэрдии, дьккк гынна.

– Кырасданьыын Аргыылап, силгин-хааххын кыана тс. Мин эйигиттэн аыйах боппуруоу эрэ ыйытарым хаалла. Аны эн биикки, бука, бэйэ-бэйэбитин салгытыспаппыт буолуо…

– Хомойуом суоа!

– сктн ис срэххиттэн билинэн кэпсээтэххинэ, буруйу арыый чэпчиэн сп диэн сэрэтэн туран, тиэх тгл ыйытабын, – Ойуурап йдт сатыырдыы тылларын биир-биир араартаан саарда. – с сыл тухары р бандьыыттар этэрээттэригэр сылдьан, сэбиэскэй былаас иннигэр оорбут ыар буруйгун билинэин дуо?

Аргыылап силиэдэбэтэлин ыйытыытын букатын да истибэтэх быыынан дьиэ хараа рдн одууласпыта буолла.

– Сп. Эппиэттиэххин баарбаккын, – диэтэ Ойуурап, тохтуу тэн баран. – Оччоо, баар, атын ыйытыыга эппиэттиэ буолаарай: Бэппэлээйэп эйиэхэ туох сорудаы биэрбитэй?

Аргыылап хараа дьиэ рдттэн утары истиэнээ кст.

– Аа аахтан ураты ханна сылдьыбыккыный? Кими крсбккнй?

Аргыылап хараа истиэнэ хас бэрэбинэтин ахсын тохтоон аллара тэн истэ.

– Суолга икки кыыл армееы эн лрбт дуо? Уонна хайдах куоппуккунуй?

Аргыылап хараа муоста билиинтиигэр тиийэн тохтоото.

– Дьокуускайга Тииттээхэптэргэ сылдьыбыты дуо?

Аргыылап аны кр хараарбыт тннг одууласта.

– Суобалабы хантан билэиний? Кини туунан эйиэхэ ким эппитэй? Киниэхэ туох сорудаы тиэрдибиккиний?

Аргыылап олоппоугар сс тиэрэ тэн, оллооннуу уурбут атаын чолонотто.

– Саамай тиэх тгл ыйытабын: буруйгун билинэин дуу, суох дуу?

Аргыылап силиэдэбэтэлин диэки сэнээбиттии крд.

– Иит эрэ, Ойуурап, эн хас эмэ хонугу быа биири рт-рдгэр мээрилииргиттэн салпаккын дуо? Мин салтым.

– Куттаныма, Аргыылап, аны салгытыам суоа. Эппиэттээбэккин билэр эрээри ыйытабын. Силигин ситэрэн. Бттбт. Аны билигин трбнээл иннигэр турары хаалла. Онно дааны эйигин р салгыппаттара буолуо. Доппуруоска эппиэттээбэккэбин, мэлдьээммин дьлтэн мчч туттарыам диэн букатын саараныма дааны. Буруйу бтннтэ дакаастанна. Сэбиэскэй былаас хаан ст буолары ырылыччы кннэ. Билигин, сэрии кэмигэр, стх хайдах дьллэниэхтээин бэйэ билэин. Бттэ. Табаарыс Чыычаахап, хаайыылааы хаамыратыгар илт.

Томмот кобуратын харбаммытынан Аргыылап иннигэр тиийдэ. Анарааыта улгумнук тура эккирээтэ уонна аан диэки дьулуруйда. Ааар атаынан крдргэ ктэнэн баран, эмискэ эргиллэ биэрдэ. Сибилигин аай кыаллыбатахтык, улахаа уурбатахтык туттубута стэ охсубут, хараа с муннуктуу кырыыланан рэ хараарбыт, сирэйэ ытыыр-клэр иккэрдинэн мырчыстан кэтирээбиккэ дылы буолбут.

– Тарбыйахсыт! Кумалаан! Умнаыт! Ыт! – Аргыылап икки дьабадьытынан кгэн ллэн таыста. – “Бтэрбит” буола-буола! Эйиигинньик кэрэдэх бтэриэ дуо миигин? Хата, дьиккэр, аны аыйах хонугунан мин атаым анныгар сыыллыа! Ааттаан мин этэрбэим уллуаын салыа! Хара ыт, онно мин эйигин спкн крм! Онно мин эйиэхэ рдгэр сыптарыйа оонньуом! Бэйикэй, уус! Тойон-хотун буолан чолонооргут аыйах хонук хаалла! Аыйах хонук! Ол кэнниттэн…

Томмот Аргыылабы крдргэ аста.

Хаайыылаах хсэр хаыыта крдр уугун диэки тиийэн сттэ.

Ону истэн турбахтаан баран, Ойуурап кн муунан сутуругунан остуолун сырбатан куууннарда.

– Куонтура! Бандьыыт! – диэн бабдьыгырыы-бабдьыгырыы, олоппоугар суулунна уонна икки илиитин адаархай тарбахтарынан баттаын баччыктаммытынан остуолугар умса тстэ.

Томмот хоугар тннбтэ, Ойуурап, хомунан, кумааыларын остуолун дьааыгар укталыы олорор эбит. Кини, уол биэрбит боротокуолун лиистэрин р-танары арыйбахтаан крн баран, э тыынан кэбистэ:

– Аргыылабы тутарга кыратык тиэтэйдибит быыылаах. Атын, арыый холку соус кэм эбитэ буоллар, сс кэтээн сырытыннара тх баара. Ону ол билигин хайа киигинэн кэтэтиэххиний? Уонна уатан крдгэннэтэ сатыыр кыах да суох. Кыым быгыалаатар эрэ сабыта баттаан умулуннарарга тиийиллэр. Онон силиэ-мутуга кыайан ситэри ыламмакка хаалар. Абалаах баайы! Чэ ол эрээри Аргыылапка кириэс туруоруохха сс да эрдэ. Сорохторо, кырдьык, ити курдук сымыахтарын быа ыстаабытынан лччлэр. Сорохторо кн сырдыга кндтн тиэх мнтэлэригэр син йдн кэлээччилэр… Оо, тн буолбут дии! Хойутаабыппын. Барыах.

Таырдьа тахсан, Ойуурап эргэ бараан сон саатыгар тбтн кистээн саата суох истэ. Суолун арахсыытыгар тиийэн эрэ баран тлктээх илиитинэн уолу санныга таарыйда уонна аргыый эттэ:

– Чэ бар, утуй, сынньан… Мин аыы охсон дьууурустубаа кэлэбин…

Итиэннэ тымныы туманын быыынан нкслдьйэ турда.