мір – сына

Мен Мскеу мемлекеттік университетінде оып, 1998-жылы Экономика факультетінде кандидатты диссертациямды орадым. Мскеуде алым келген. Біра, кем мені, сіресе немересін жылына бір-а рет кретіндігін ала тартып, елге алдыртты: «Сен елге те ажетті білім алды, енді соны азастанды дамытуа арнааны абзал», – деді.

Мені ешкім сйреген жо. Ешкім олдаан жо. 1999-жылдан бастап 2009-жыла дейін Стратегиялы жоспарлау агенттігі, Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрлігі, Экономикалы зерттеулер институты, Президент кімшілігі, Статистика агенттігі сияты біратар мекемеде ызмет еттім. Ел-жрт сыртымнан «сетін адам» дейтін. Алайда, мен су шін ызмет еткем жо. Мен шін е бастысы – адам мен процесс тиімділігі, жмыс нтижесі маызды еді.

1999-жылы мемлекеттік ызметке орныып, ш кннен кейін басшылара мнда жмыс істей алмайтындыымды айттым. Жиналыс кп, іш пыстырарлы тірлік… Бастыым клді де: «йреніп кетесі», – деді. Мен сол кйі йренісе алмадым. Таайындалан барлы жерімде жмыс мазмны мен стилін згертуге кш-жігерімді салдым.

Стратегиялы жоспарлау агенттігі

Стратегиялы жоспарлау агенттігінде (СЖА) халыты замерзімді стратегиялы дамуы жоспарланатын. Алдымен «азастан-2030», сосын «азастан-2015» жоспарын жасады. Президентке арналан сараптама жасалатын. Жмыс бастан асады. Тнімен ебек ету – алыпты дниеге айналды. Егер адам идеяа шын сенсе, ол тулік бойы жмыс істеуге дайын.

Е алашы тнгі жмысым 1999-жылы наурызда басталан еді. Кешкі жетіде кабинетке Трааны орынбасары келіп: «Бгін таа дейін жмыс істейміз. Тегені девальвациясын санаймыз», – деп сыбырлап кетті.

Бір жылдан бері «Стратегия-2015»-ті жзеге асырып жатанбыз. Бір жылдан кейін – Электронды кімет бадарламасына кштік.

СЖА жмысы былай жйеленетін: апаратты саралау, кеес беруге абілеті бар трлі саланы мамандарын жинау, азастанны экономикасы мен леуметтік саласын талдау, дамыан елдерді тжірибесін сараптау, Президентке арнап сараптамалы хаттар жазу, замерзімді жаттар мен стратегияларды жоспарлау. 1999, 2001, 2003-жылдары сынылан жоспарды кбі он жылдан со жзеге аса бастады, алайда біршама сыныс сол ааз кйінде ап кетті.

Мысалы, 2001-жылы біз шаруа бір ап картопты алыстаы ауылдан ала базарына жеткізе алмайды деп жазды. Ірі шаруа ожалытарын ру керек дегенбіз. Ауылшаруашылы німдерін сатау мен деу саласын дамыту ажеттілігін айтты. Елді жартысынан кбі ауылда мір сретінін, олара да жмыс ажет екеніне баса назар аударттым. Елді згеше эксклюзивті таза нім сынатын ауары барын да крсеттім: азы (жылыны етінен жасалатын нім), ымыз (бие стінен жасалады), шбат (тйені стінен жасалады), рт (атытан жасалатын, за сатауа лайыталан нім), жент, оспа (консервант осылмай, за сатауа лайыталан днді даылдардан зірленетін німдер). Осыны брін аптап, жарнамалап, шетелге экспорта эксклюзив нім етіп шыарса, экологиялы таза німге рдайым сатып алушы табылады дегенді айттым. Егер азастанны отстігіне мемлекет олдау крсетсе, нитратсыз жеміс-жидек пен ккніс сіріп, бкіл ірлерді амтамасыз ете алатынын ескерттім.

2000-жылы ысамерзімді «азастан-2010» стратегиясын жазу тапсырылды. Мен ол кезде салалы даму бліміні басшысы едім. Департамент директорына аламтордаы апарат пен статистикалы цифрлара сйене отырып салалы даму стратегиясын жазуа болмайтынын айттым. Одан грі р саланы мыты мамандарыны тізімін жасап, рбірімен жеке сбаттасу ажет екенін тілге тиек еттім. Департамент директоры – зі ксіби энергетик еді, деттегідей жылдам жауап берді: «Брін таста. Трааа ызметтік хат жаз», – деді.

Дл осындай экономика секторын мыты білетін тжірибелі мамандар мемлекеттік саясата з лесін осады. Осындай жандармен жымдас болу мемлекеттік ызметте алуыма кп сер етті. бден шаршап, кілім алан кезде: «Наыз ксіби-реформаторлар атары кбейген кезде елдегі жадай здігінен згереді», – деген сздерді естуші ем.

Наыз ксіби мамандар былай тадалды. з саласын бес саусаындай білетін жанашыр мамандарды танысам, солара зім хабарласып, сбата шаыра бастадым. Немесе сондай маманды білетін адама хабарласатынмын. Сосын кездесуге барып, сол саланы ахуалын, проблемасын, алай дамытуа болатынын срайтынмын.

Бірде сондай бір кездесуге егде кісі келді. Бан дейін ол кісіні танымайтынмын. Бірнеше минут сйлескеннен кейін лкен кісі бетіме арап: «ызым-ау, саан мны брі не керек? Сен отбасымен айналыссашы», – деді. Біра, мені табандылыымды кріп, з саласы туралы гімелеп берді.

2001-жылы жаадан таайындалан, шінші СЖА траасымен электронды кімет моделін жасады. Мен сонда да елді дамуы шін е маыздысы – салалара керек инвестиция екеніне басымды бердім. Ксіби практиктермен жасалан сараптамаларды айта тапызып, айта арастырды. Сол сараптамаларды графиктерге айналдырды. Электронды кіметті Президентке жасайтын демонстрациясына олданды. Демонстрация кезінде мені блогымды крсетпей тастады. Біра, оан бола аладамадым. Е бастысы – жзеге асыру деп ойладым.

Алайда айтадан реорганизация басталып кетті.

Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрлігі