Папараць-кветка

З’яўляюцца Максім і Альжбета.

Максім (жмурачыся на сонца). Здаровы, братцы.

Базыль. Здароў, здароў, Максім.

Вітаюцца.

Альжбета. Надзя, дачушка, хадзі памажы ў хаце прыбраць. Гэта ж свята находзіць такое!

Люба. І я пайду дапамагу вам.

Альжбета, Надзя і Люба выходзяць.

Янук. Насядзеўся нябось.

Максім. Але, колькі дзён сонца не бачыў.

Базыль. Ну, цяпер можаш супакоіцца. Няхай паны ўжо хаваюцца.

Янук. Ага, няхай Ганецкі ў салому лезе.

Максім. А ён яшчэ тут?!

Базыль. Зямля яго ведае? Можа, і ўцёк куды, гад.

Максім. Хадзем паглядзім.

Мужчыны адыходзяць. Нейкі момант на вуліцы пуста, потым з’яўляецца Міхась. З варот насустрач яму з вядром у руках выходзіць Надзя.

Надзя. Міхась!

Міхась. Добры дзень, Надзя.

Надзя (упусціўшы вядро). Любка! Міхась дома!

Чуецца радасны крык Любы, затым бяжыць яна сама. Дабегшы да Міхася, спыняецца ў разгубленасці.

Міхась. Здарова, Любка.

Люба. Міхась! (Кідаецца яму на шыю.)

Міхась. Што, прачакалася?

Люба. Во, сам ведаеш.

Надзя. А дзе ж Адась?

З’яўляецца Альжбета.

Альжбета. Выпусцілі?! Здароў, сынок! А дзе ж Адась мой?

Міхась. Добры дзень, цётка. Не бядуйце, за мной ідзе. Там людзі затрымалі яго.

Надзя (паглядзеўшы ўздоўж вуліцы). Вунь ён ідзе! (Бяжыць у той бок.)

Міхась (да Любы

). Ну, як ты жыла тут?

Люба. Пра цябе ўсё думала… Але я верыла, што ты вернешся.

З’яўляюцца Адась з Надзяй, трымаючыся за рукі, Лявон і сяляне.

Міхась. Ну, цётка, сустракай госця.

Адась. Добры дзень, мама.

Альжбета. Здароў, сынок. (Цалуе яго.)

Адась. Добры дзень, Люба.

Лявон падыходзіць да Альжбеты і цалуе ёй руку.

Альжбета. Здароў, Лявонка. Не дачакалася цябе Яніна.

Лявон. Я ведаю.

Раздаюцца стрэлы і крык: «Трымайце яго! Трымайце!»

Альжбета. Што такое?

Бяжыць Ганецкі, адстрэльваючыся.

Лявон. Стой, шаноўны пане! (Ударае Ганецкага па руцэ і выбівае ў яго рэвальвер.) Мы з табою расквітаемся. (Валіць яго на зямлю.)

Прыбягае Максім.

Максім (падняўшы з зямлі рэвальвер). Папаўся, сабака! Ад нас ты нідзе не схаваешся.

З’яўляюцца Янук і Базыль.

Базыль. Цяпер мы яго ажэнім, каб па ім вошы жаніліся, вырадак!

Ганецкі. Яшчэ вы пакаецеся за свае грахі. Не думайце, што ўжо ў рай папалі.

Лявон. Што будзем рабіць з гадам?

Міхась. Павесіць яго зараз жа.

Янук. Не, пачакаем парадку новага.

Адась. Правільна. А пакуль што запрыце ў свіран да каго.

Янук. Можна да мяне ў свінушнік, там не вельмі гразка — па калені ўсяго.

Базыль. А ён свінскай пароды, дык яму там і месца.

Максім (наставіўшы на Ганецкага рэвальвер). Уставайце, пан Ганецкі.

Ганецкі (устаючы). Хамы! Галата!

Лявон. Пойдзем, чысцёха, пойдзем.

Максім і Лявон выводзяць Ганецкага. З’яўляецца жабрак.

Жабрак.

Са святам вам, людцы добрыя! З вялікім і радасным днём! З вясною, што ўвосень прыйшла да нас!

Адась. Таксама ж і вас, дзядуля. Ужо не прыйдзецца вам больш з торбамі цягацца па свеце.

Жабрак. Але ж, мілыя, можа, і я зараз чалавекам буду. (Скідаючы торбы з сябе.) А ідзіце ж вы, карміліцы мае, на сухі лес, на балоты мокрыя, у нетру глухую, каб людскія вочы не бачылі вас. (Вымае з торбы хлеб, цалуе яго, кладзе за пазуху, падыходзіць да крыжа і вешае на ім торбы.) Абарані ж нас, госпадзі, ад няшчасця гэтага на векі вечныя.

З’яўляецца Марыля.

Марыля. Амінь. (Заўважыўшы хлопцаў.) Здаровы, хлопчыкі, малайцы адважныя.

Міхась. Добры дзень, цётка Марыля.

Адась. Сапраўды добры дзень — незвычайны дзень сёння! Чырвоная Армія нясе нам свабоду, вызваляе нас ад панскага ярма. Дваццаць год мучылі нас паны, асаднікі, кулакі, а сёння…

Міхась. А сёння папараць-кветка расквітнела для нас.

Чуецца гул самалётаў.

Альжбета. Вірапланы.

Люба. А як нізка!

Надзя. Чырвоныя зорачкі на крыллях!

Янук. Гэта рускія!

Базыль. Бальшавікі!

Янук. Вітаем вас, героі чырвоныя!

Заслона.