Адваротны бок люстра

Басін твар у адзін момант асвятліўся найшчаслівейшай усмешкай. Яна схамянулася і кінулася да лекара.

– Сапраўды? Мне можна ісці на вячэру? Зараз жа? – дзяўчынка ўзялася абдымаць яго.

– Ну, так, – прамармытаў стары, які не чакаў ад Басі гэткай гарэзлівасці.

– Вялікі дзякуй, пане лекару!!! Вы такі ласкавы! Дзякуй! – не сунімалася дзяўчынка.

Яна азірнулася ў пошуку чаго-небудзь падобнага да люстэрка, але, не знайшоўшы нічога, што можна было б скарыстаць замест яго, проста агледзела сукню і разгладзіла складкі. Лекар яшчэ раз нагадаў дзяўчынцы пра неабходнасць быць асцярожнай. Абярнуўшыся на яго парады і выходзячы з пакоя спінаю, яна зачапілася за парог і ледзь не павалілася. Нягледзячы на гэта, Бася весела хіхікнула, памахала старому рукою і зачыніла за сабой дзверы. Пачуўшы ў калідоры глухі грукат, звон і лаянку, лекар хацеў быў кінуцца на дапамогу дзяўчынцы, але, вырашыўшы, што ад яго нечаканага з’яўлення яна можа паслізнуцца, паваліцца ці неяк інакш нашкодзіць сабе, толькі ўздыхнуў і пакруціў галавой, мяркуючы, што, напэўна, дарэмна дазволіў ёй пакінуць пакой.

Тым часам усе вячэралі. Бася непрыкметна прабралася ў залу і, пашукаўшы позіркам Міхала, як і чакала, знайшла яго ўсё ў той жа кампаніі паненак. Ён сядзеў з задаволеным выглядам, больш падобны да паўліна, які распушыў хвост, і з прыхільнасцю слухаў, што яму наперабой распавядалі дзяўчаты. Часам ён таксама падаваў рэплікі, з прычыны чаго ўсе паненкі разам пунсавелі, пачыналі гучна і ненатуральна смяяцца, хаваючы твары за спіны адна адной. Ад гэтага відовішча Басю ледзь не званітавала. Да жаху агідна было назіраць, як яе сябра выстаўляўся перад дзяўчатамі, уражваючы іх розумам і пачуццём гумару, а яны, кожная жадаючы запісаць Міхала сабе ў кавалеры, расхвальвалі яго на розныя лады. У галаве Басі пачалі складацца розныя планы помсты: спачатку ёй проста карцела эфектна з’явіцца ў зале, потым яна задумала далучыцца да кампаніі прыемных маладых людзей. Але, пачаўшы сумнявацца ў эфектнасці свайго з’яўлення і пры поўнай адсутнасці «мілых юных шляхцічаў», дзяўчынка вырашыла перш за ўсё прабрацца ў тыл суперніка. Спадзеючыся падслухаць, пра што ідзе гаворка ў Міхала і паненак, і даведацца, ці размаўляюць пра яе, Бася пракралася да месца, дзе яны сядзелі, і схавалася за парцьерай.

– Пане Міхалу, вы такі мужны і храбры! Вашай смеласцю і адвагай можна толькі захапляцца! – нахвальвалі юнака дзяўчаты.

– І як гэта толькі такі слаўны пан да гэтага часу не жаніўся? – адважылася спытаць адна з паненак.

Міхал трохі разгубіўся ад такога запытання – ён сарамліва ўсміхнуўся, яго шчокі ледзь паружавелі. «Бо навокал адны каракаціцы!» – ледзь не вырвалася ў Басі.

– Ну-у-у, – працягнуў юнак. – Часам надта цяжка абіраць, калі навокал такія прыгожыя панны.

Бася ледзь не задыхнулася: каб назваць іх красунямі, трэ было мець ці надта дрэнны зрок, ці ненармальны густ. Дзяўчынка схілялася да першага.

– А мабыць, пан ужо мае нявесту? – працягвалі допыт паненкі. – Напрыклад, пані Барбару, якая павалілася з каня?

Твар Міхала прыняў тужлівы выгляд: ён зусім не ведаў, як адказаць. Калі б ён сказаў «так», дык яму выпала б потым паразумецца з Басяй, калі «не», дык паненкі перайшлі б у атаку і яму трэ было б ад іх доўга і пакутліва адбівацца, а можа быць, і хавацца. Міхал вагаўся, а паненкі патлумачылі гэта па-свойму.

– Яна ж надта дзіўная, гэтая пані Барбара. Сапраўдная паненка так не трымае сябе. Яна занадта гучна размаўляе, перакручваючы шмат слоў, заўжды рагоча на ўвесь голас. Увогуле, трымаецца надта бесцырымонна. Нібы яна не паненка, а хлапчук нейкі. Сапраўдная паненка ніколі не будзе так рабіць, – сказала адна з дзяўчын, робячы націск на слове «сапраўдная».

Другая, асабліва хударлявая, вырашыўшы падтрымаць сяброўку, дадала:

– Вось-вось, вы яе бачылі? Ужо надта яна румяная і поўная. Шляхетная дзяўчына ніколі не будзе такой, высакародныя паненкі заўсёды вытанчаныя і бледныя! А гэтая – нібы сялянка нейкая… – яна не паспела скончыць, бо Міхал рэзка ўзняўся з-за стала.

– Прабачце, але я не магу дазволіць, каб у маёй прысутнасці так адклікаліся пра пані Барбару, – сказаў ён, пакланіўся ў бок княгіні Радзівіл і пайшоў.

Секунду паненкі знаходзіліся ў паўнюткай маўклівасці, але, як толькі Міхал знік з іх поля зроку, дружна закаціўшы вочкі і наставіўшы губу, заверашчалі, нібы зграйка раз’юшаных вавёрак. Княгіня Радзівіл неўразумела паглядзела ў іх бок і звярнулася да адной з паннаў, якая сядзела побач. Тая схілілася да яе і ўзялася нешта нашэптваць, пасля чаго яны пераглянуліся і ад шчырай душы зарагаталі. Бася незадаволена скасавурылася ў іх бок, падумаўшы, што рагочуць з яе Міхалачка. А потым з лёгкім здзіўленнем паўтарыла ў думках: «Мой Міхалачак». Увесь шлях да свайго пакоя дзяўчынка ішла з дураслівай усмешкай на твары, пяшчотна ўзгадваючы юнака.