Адваротны бок люстра

Калі пачаўся баль, паненкі ў адно імгненне кудысьці паразбягаліся, пакінуўшы Басю ў адзіноце. Грымнула музыка, і пачаўся першы танец. Дзяўчынка ўпершыню пашкадавала, што зусім не ўмее таньчыць, мабыць, і трохі скаваныя, але ўсё роўна прыгожыя і зграбныя старадаўнія танцы. Яна адышла да сцяны і стала назіраць за танцорамі, накручваючы на пальцы шнуры пояса ды цяжка ўздыхаючы. Азіраючы залу, дзяўчынка натрапіла позіркам на кампанію маладых шляхцічаў, якія, хіхікаючы, бессаромна разглядалі яе. Бася неўразумела акінула сябе вокам зверху ўніз і, пераканаўшыся ў беззаганнасці ўбору, падумала пра іх: «Вось якраз да пары маім сяброўкам!» Шляхцічы, не зводзячы з яе вачэй, працягвалі хіхікаць і раптам пачалі выпіхваць адзін аднаго наперад. «Няўжо яны жадаюць запрасіць мяне на танец?!» – з жахам падумала дзяўчынка. Калі самы адважны з юнакоў накіраваўся да яе, Бася пачала позіркам шукаць шляхі да адступлення і з радасцю ўбачыла Міхала, які спяшаўся да яе: яго дзіўным чынам гналі Зося, Ануся і Кшыся. Ён у адзін скачок пераадолеў адлегласць, якая раздзяляла яго і Басю, і апынуўся побач. На тварах паненак і юнага шляхціча, які намагаўся ангажыраваць дзяўчынку, адначасова выявілася расчараванне. Юнак, нядоўга думаючы, вырашыў змяніць маршрут і ўзяць на прыступ Басіных сябровак.

Міхал цяжка дыхаў.

– Што з табой здарылася? – спытала яна.

– А? – не адразу зразумеў ён. – Твае сяброўкі жадалі запрасіць мяне на танец.

– І ты адмовіўся? Юнак зарагатаў:

– Ледзь-ледзь паспеў уцячы!

Бася зноў пачала назіраць за танцамі.

– А ты чаму такая самотная?

– Ды мне шкада, што я зусім не ўмею таньчыць. Вашыя танцы такія прыгожыя!

– Фу, лухта! – фыркнуў Міхал.

– Ну чаму адразу лухта? Ты ўмееш?

– Што? Танцаваць? Ну… умею, але не люблю. Дый не надта добра ў мяне гэта атрымліваецца.

З хвіліну яны прастаялі моўчкі.

– Бася, – паклікаў Міхал.

– Што?

– А давай уцячом адсюль!

Сябры выбеглі з душнай залы ў прасторны ўнутраны двор, дзе зусім нікога не было. Знутры даносілася музыка, у марозным паветры яскравіліся рэдкія сняжынкі, з вокнаў лілося яркае святло, якое расчэрчвала двор на чатырохкутнікі.

– Пані Барбара, дазвольце запрасіць вас на танец! – сур’ёзным голасам сказаў Міхал і пакланіўся.

– Міхал, не дурыся!

– Як? Вы адмаўляецеся ад майго запрашэння? – здзівіўся юнак. Бася рассмяялася, але ў тое ж імгненне, зрабіўшы сур’ёзную міну, як і ў сябра, пакланілася, распростваючы крыссе сукні:

– Я прымаю вашае запрашэнне, пане Міхалу.

Яны ўзяліся за рукі і зрабілі нейкае па, якога не існавала ні ў адным танцы. І тут Міхал падхапіў Басю, і яны закружыліся па двары, заліваючыся вясёлым рогатам. Яны вальсавалі па дворыку, пакуль у абаіх не закруцілася галава. Міхал з Басяй прытуліліся да тонкай калоны, якая падтрымлівала балкон.

– Ты толькі паглядзі, якія зоры! – з захапленнем усклікнула дзяўчынка.

– Ага, – згадзіўся юнак.

– Усё так цудоўна! Яшчэ б паесці штосьці.

– Ох, Баська, ты цалкам пазбаўленая паэзіі! Я так і ведаў, што ты захочаш есці, – сказаў Міхал, выцягваючы з кішэні завернуты ў сурвэтку пернік.

Ён разламаў яго на дзве часткі і адну працягнуў Басі.

– Міхалачак, які ж ты!.. – з захапленнем вымавіла дзяўчынка.

– Які? – заліўся чырванню юнак.

– Самы-найсамы!

Яны стаялі так, адны ў цэлым свеце, любаваліся зорамі і жавалі пернік. Бася прытулілася да пляча Міхала і, закінуўшы назад галаву, паглядзела на яго. Ён усміхнуўся і асцярожна абняў дзяўчынку. Яна падумала, што ніколі не адчувала сябе такой шчаслівай, як сёння, і, здаецца, ніколі не ела нічога смачнейшага за гэты пернік.

Раздзел 14

Аднойчы ўвечары, калі ўсе ў доме ўжо ляглі спаць, у пакоі паненак ніхто нават і не думаў пра сон. Кшыся сядзела на ложку перад адчыненым куфрам і прычэсвала валасы, Зося і Ануся забраліся пад коўдру і, шчыльна прытуліўшыся адна да адной, каб не было халодна, ціхенька пляткарылі, а Бася, якая ўжо пачынала драмаць, мімаволі прыслухоўвалася да іх размовы.

– Як шкада, што ў нас у свіце зусім няма цікавых кавалераў! – уздыхнула Ануся. – Усе ці надта старыя, ці надта непрыгожыя. Вось быў бы хтосьці прыгожы, разумны і абавязкова малады.

– Яшчэ добры, – дадала Зося.

– І вясёлы.

«Кавалеры, кавалеры… Усё ім кавалераў давай, – падумала Бася. – Усе вушы прагудзелі з гэтымі кавалерамі!»

– А яшчэ каб ён быў моцны і храбры! – працягвала Ануся. – Словам, каб быў сапраўдны рыцар.

– Не, Ануся, такіх не бывае.

Абедзве паненкі журботна ўздыхнулі.

– Пачакай, як жа не бывае? А Міхал?

– Ну, вось хіба што толькі Міхал, – згадзілася Зося.

Пры словах пра юнака ўся дрымота, якая ахутвала Басю, раптам некуды знікла, і дзяўчынка ўзялася ўважліва слухаць сябровак. Дзяўчаты, вырашыўшы, што Бася ўжо спіць і ўсе іхнія размовы застануцца беспакаранымі, пачалі далей балбатаць пра Міхала.

– Вось глядзі – каб усё так сышлося! І шляхціч ён не з апошніх, і князь да яго ласкавы, і малады, і не бедны.

– Ды гэта што! – нецярпліва перарвала Зося. – Такіх зашмат, а вось каб яшчэ і прыгажун такі быў! – летуценна дадала яна. – Ён як міма мяне ідзе, я аж уся млею.