Çавал сарăлсан

Хӗр кабинӑна ларсанах алӑ ӗҫӗ тума пуҫӑнатчӗ. Те пур уншӑн шофер, те ҫук? Пас тытнӑ йывӑҫсем те, ҫул урлӑ каҫса каякан пӑшисем те ӑна пачах та кӑсӑклантармаҫҫӗ, тейӗн.

— Ӗҫпех вилетӗн. Вӑрманалла пӑхса пырасчӗ пӗрех хут.

— Пире тум нумай кирлӗ. Сирӗн пӗр ҫӗлӗк — пирӗн вунӑ тутӑр, сире виҫӗ кӗпе — пире ҫиччӗпе те сахал, — кулса илетчӗ Нина. Анчах кӑмӑллӑ сӑнра кулӑ мӗнле хӑвӑрт ҫуралнӑ ҫавнашкалах хӑвӑрт ҫухалатчӗ.

Пӗррехинче..

Кӑвак ҫут килнӗччӗ ӗнтӗ. Машин баллонӗ ҫурӑлса кайрӗ. Улӑштармалли ҫук. Гаражах утма тиврӗ.

Виссар пӗве хӗррине ҫӑвӑнма анчӗ. Пӗве пуҫӗнче пӗчӗк пӳрт. Ӑшӑ гаражсем тӑвиччен кунта автомашанӑсем валли шыв ӑшӑтатчӗҫ. Халӗ мӗскер-ши унта?

Чӳрече икӗ еннелле уҫӑлса кайнӑ. Ҫӳхе чӗнтӗр те ҫилпе, те пӳртрен тухакан ӑшӑпа кӑшт кӑна хумханать. Ун витӗр темле чечек ҫеҫкисем палӑраҫҫӗ.

Виссар чӳрече каррине сирчӗ. Умрах сӗтел. Икӗ койкӑ. Пӗр койки пушах, тилтерлӗн пуҫтарса хунӑ. Тепри…

Каччӑ куҫӗсем хӗре асӑрхарӗҫ. Нина месерле выртнӑ. Утиялӗ ури вӗҫне пухӑннӑ. Шап-шурӑ ҫӳхе простынӗ пилӗкӗ таранах уҫӑлнӑ. Вӑл сылтӑм урине хускатрӗ те пӗрене ҫумне карнӑ чечеклӗ ҫитсӑна перӗнчӗ. Хӗр ассӑн сывларӗ, тути ҫинчи ӑшӑ кулӑ ҫухалчӗ, аллисемпте теме сиссе кӑкӑрне хупларӗ. Унтан вӗсем кӗҫех вӑйсӑррӑн пилӗк тӑрӑх шуса анчӗҫ. Сылтӑм урипе простьне сирсе пӑрахрӗ. Виссар, хӗр кӗлеткине курнипе, сывлама та чарӑнчӗ. Чӗре кӑна хӑвӑрт-хӑвӑрт тапать.

Каҫхине, хӗрачана ӗҫрен лартса таврӑннӑ чух, шофер ун ҫине ӑшӑ куҫсемпе пӑхрӗ.

— Нина, эс миҫере?

— Ма кирлӗ вӑл сана?

— Ахаль.

— Ахаль пулсан… вунсаккӑр тултартӑм.

— Эп сана вун улттӑра тесе.

— Ватӑлтӑм, — кулса илчӗ хӗр.

Хӑрах аллипе каччӑ Нинӑна ҫупӑрласа илчӗ. Хӑйпашка мар мӗн вӑл, тулли ӳтлӗ.

— Чар, — хушрӗ хӗр. — Урӑх сан кабинуна ӗмӗрне те лармастӑп.

Разьезда ҫитичченех вӗсен сӑмахӗ ҫыхӑнмарӗ. Хальхинче яланхилле алӑ ӗҫне тумарӗ…

…Туйӗ шавлах пулмарӗ. Пӗрле ӗҫлекен шоферсем, юлташӗсемне тантӑшӗсем пухӑнчӗҫ. Нинӑн шатра питлӗ аппӑшӗ килчӗ. Вӗсем пӗр парта выртнӑ пулсан та, никам та пӗр тӑвансам тесе калас ҫук.

— Телейлӗ эс, кӗрӳ. Ылтӑн алӑ пирӗн Нинӑн. Вӑл пӗчӑккӗ пулсан та, икӗ ҫыншӑн ӗҫлет, — терӗ пӗр виҫӗ хутчен аккӑшӗ.

Чӑнах та, хӗрача пурнӑҫ ҫынни пулчӗ. Хваттерте пурӑннӑ чухнех ӗне илчӗҫ, ҫулсеренех сыснасемпе сурӑхсем хутшӑнчӗҫ. Ӗҫе кайса килме те ӗлкӗрет, выльӑхне те пӑхать. Вӑрман аслӑ: вутӑшӑн укҫа тӳлемен, утӑ — ҫулма ҫеҫ ан ӳркен. Пур ӗҫе те Нина пуҫарса паратчӗ. Те тӑлӑххӑн ӳснӗрен — вӑлах пӳрт лартма хистерӗ. Пурнӑҫ юсансах пыччӗ, Нина ӑна кура, сӑвӑр пек, мен алла кӗнине йӑлтах килелле тултма туҫларӗ…

Ӑнланать Виссар Маркович: яланах капла тӑсӑлса пыраймӗ. Ял ҫине сӑмах тухма пултарать.

Колхозниксем колкоза патшалӑх хакӗпе ҫӗр улми сутаҫҫӗ, Марье хӑйӗнне хаклӑ хаша сутма ҫӗр пӑт парса ярать. Неушлӗ ун пирки Трофим Матвеевич пӗлмест? Пӗлмест пулсан, Марье хӑй пуҫ тӗлӗшшӗн хӑтланать-ши? Е чеелӗх-ши ку? Инкек ҫитсен, тӳс вара Виссарион Марковичан! Ыттисем айккинчен пӑхса тӑрӗҫ.

Каллех ҫул кӑнтӑралла выртать. Марье каласан — пулатех. Ун пирки иккӗленмелли ҫук. Ан тив, юлашки пултӑр ӗнтӗ ку ҫул, тек вӑл ун пек ӗҫпе ура та ярса пусмӗ. Колхозра та пуҫӗпех ӗҫлеме пӑрахӗ. Кайӗ каллех вӑрманпромхоза…

Ҫаврӑнаҫҫӗ шухӑшсем, ҫаврӑнаҫҫӗ: ыйха ҫывӑха ямаҫҫӗ…

5. Марье

1

— Ах! — шартах сиксе вӑранчӗ Марье. Лачкам тарланӑ. Чӗре тӑвайккирен чупса хӑпарнӑ пек сикет. Ӑшра кичем те тунсӑх, ҫав хушӑрах темӗнле паллӑмарлӑх кӑварӗ ачашшӑн тӗлкӗшет.

Трофим килессе кӗтсе кӑшт кӑна диван ҫине выртнӑччӗ те — тӗлӗрсе кайнӑ. Тӗлӗрсе кайнӑ кӑна — тӗлӗкпе аташма тытӑннӑ. Пӳлӗмре ҫаплах лампӑ ҫунать, темӗнле постановкӑ параҫҫӗ: кӗтесри репродуктортан юрлани, кулни илтӗнет.

Каллех выртрӗ. Тапранас килмест. Шухӑш кӑна Сергей ҫинче. Ӑна курманни халь миҫе ҫул! Ӑҫта кайcа ҫухалчӗ вӑл, пӗлмест ӑна Марье. Вӑл хӑраса тарни кӑyа паллӑ.

Марье ҫемьере чи кӗҫӗнни, ҫавӑнпа уншӑн ашшӗпе амӑшӗ ҫеҫ мар, виҫӗ пиччӗшӗ те нимӗн те хӗрхенмен. Ялти ҫынсенчен вӗсен кил-йышӗ хутла пӗлнипе уйрӑлса тӑнӑ. Пӗр пиччӗшӗ инженер, Уралти пысӑк заводра ӗҫлет, тапри — майор, кӗҫӗнни — врач йӑмӑкӗ ҫеҫ пиччӗшӗсене хывман. Шкулта вӗреннинчен ытларах арҫын ачалпа ашкӑнма юрататчӗ. Илеймерӗ вӑл аттестат.

Каҫсерен Ҫавалкас урамӗ тӑрӑх тӑлӑх фарӑ ҫутине ялкӑштарса, мотоциклпа хӑлхана ҫурасла ҫатӑртаттарса иртетчӗ хӗрача. Вӑл пӗрене купи ҫине ларнӑ ҫамраксен ушкӑнӗ патне ыткӑнса ҫитетчӗ те вӗсенчен виҫӗ-тӑватӑ утӑмра тормоза ҫихӗрттерсе чарса лартатчӗ. Каччӑсем мотоцикл хуҫине тытма ыткӑнатчӗҫ. Ӑҫтан тытан ӑна? Мотор тепӗр хут кӗрлесе каять те, Марье кулли янраса илет. Мотоциклӑн кайри ҫутине ҫеҫ курса юлма ӗлкӗретӗн вара.

— Вӑт ӳсет ҫивӗтлӗ утаман.

— Качча илекен ырах курас ҫук. Ку темӗнле арҫынна та ташлаттармалла, — калаҫатчӗҫ вӑйӑри ҫамрӑксем.

Ҫулла, пӗр канмалли кун, Марье Машавӑша хӑмла ҫырли татма кайнӑччӗ. Каялла таврӑннӑ чухне лайӑх пыракан мотоцикл чӑх-чӑх! турӗ те чарӑнса ларчӗ. Тапратма хӑтланса пӑхрӗ, тӗртсе те чупрӗ — хусканмарӗ мотор.

Шанӑҫне ҫухатнӑ Марье мотоцикла тӗксе малалла утрӗ. Разьезда ҫитесчӗ, унта паллакан ҫынсем патне те лартса хӑварма пулать. Епле-ха тата вунӑ ҫухрӑма яхӑн ҫавӑтса тухас?