Дзённік суддзі Верасаўца

— Бач, які цяпер у яго інтарэс,— загаварыў ён да жонкі.— Цэлымі днямі што-небудзь майструе. Не жартам, відаць, пацягнуўся душой да тэхнікі. Бацьку слухае, таму і…— Сцяпан асекся, заўважыў, як напружана-пільна пазірала жонка кудысьці ў невялікі сад, што раскінуўся за дваром. Тады і ён перавёў туды свой позірк. Рука яго, якая трымала кубак, раптам здрыганулася. Вочы сталі вялікія і круглыя.

— Што гэта такое?..

Па садзе, не бачачы бацькоў, Жэнька каціў веласіпед. У кусты, у маліннік.

— Стой! — крыкнуў яму Сцяпан.

Ад нечаканасці хлопец прысеў. Пасля ўсхапіўся на ногі, пачаў разгублена азірацца.

— Ты куды? Паварочвай да нас!

Жэнька, быццам нешта ўспомніўшы і як бы нават абрадаваўшыся, шпарка пакіраваўся да бацькоў.

— Што гэта за веласіпед? Дзе ты яго ўзяў? — Дзіўная насцярожанасць сціскала Сцяпанавы грудзі. На міг яму падумалася таксама дзіўнае: нібы перад ім стаяў не сын, а нейкі ўтрапёны, які невядома чаму знайшоў сабе дарогу цераз яго сад.

Пераводзячы позірк то на бацьку, то на маці, Жэнька маўчаў.

— Цяляты язык табе аджавалі? Гавары!

— А я яго… перафарбую,— глуха зашаптаў хлапчук.— У мяне ўжо і фарба падрыхтавана ў кладоўцы. Блакітная, ну, якою мама стол гэты фарбавала.

У поглядзе бацькі Жэнька, мусіць, убачыў нешта страшнае для яго, бо адразу ўтуліў галаву ў плечы, быццам чакаў удару. Сцяпан ссутуліўся і — як скамянеў.

Надвячоркам, калі ўжо ў вокнах запальваліся агні, ён пераступіў парог Грачанікавай хаты.

— Я да цябе, сусед, па справе,— загаварыў адразу, прайшоўшы да стала.

Потым доўга і блытана, пераскокваючы з аднаго на другое, расказваў. Бядотна здзіўляўся, у каго ён, Жэнька, урадзіўся такі. У іхнім жа раду не было злодзея!.. Спытаў парады, што яму цяпер рабіць з ім? Як яго выхоўваць далей?

Але адказваць на яго пытанне Грачаніку не давялося. Перш чым нешта параіць, ён у сваю чаргу спытаў:

— Дзе вы дзелі веласіпед?

Сцяпан цяжка наваліўся грудзямі на край стала, пасядзеў нерухома, у маўклівым задуменні.

— У міліцыю з Жэнькам закацілі. Марына… Яна ж ніколі так са мною не размаўляла… Загадала...

ВЕРШЫ САЛАМЕІ НЕРЫС

Маладая настаўніца Ларыса Ісаева пазнаёмілася з зубным тэхнікам Мікалаем Карлоўскім на танцах у гарадскім парку. Пасябравалі. Вечарамі Ларыса з Мікалаем прагульваліся па чыстых гарадскіх вуліцах. Ён расказваў смешныя гісторыі. Ларысе падабаліся яго голас, раскацісты, звонкі смех.

Неўпрыкмет Мікалай мяняў гаворку і шаптаў ёй пра свае пачуцці, кляўся ў каханні. Яны ажаніліся.

Цёплым кастрычніцкім днём маладажоны пад акном сваёй кватэры пасадзілі прыгожы клянок — хай дорыць кучаравае дрэўца лагодны пошум лістоты ва ўсе гады іх сямейнага шчасця.

А неўзабаве Ларыса, стрымліваючы радасную ўзрушанасць, сказала мужу, што ён будзе бацькам. Мікалай неяк дзіўна, ненатуральна зарагатаў. Павярнуўся ад люстэрка, ля якога павязваў гальштук, працяў яе позіркам.

— Ты што, не рады? — недаверліва спытала Ларыса.

— Памяркуй, якія з нас бацькі? — загаварыў ён усхвалявана.— Толькі ж на ногі, як кажуць, становімся. Ты не падумала пра гэта?

— Вось і будзем разам усе ўтраіх на ногі станавіцца,— адказала жанчына.

— Паспяшалася ты, жонка. Трэба ўдосталь нацешыцца маладосцю.

Ён прапанаваў ёй, каб «нешта зрабіла». Цяпер жа гэта не забараняецца.

Ларыса слухала і тады ўпершыню прыкмеціла, што яго вялікія шэрыя вочы могуць быць непрыгожымі — злоснымі і халоднымі. Ёй вельмі захацелася, каб яны сталі ранейшымі, і яна памкнулася абняць мужа. Карлоўскі прытуліў яе да сябе, пагладзіў па галаве.

А яна раптам адвярнулася: так непрыемна пахла ад яго гарэлкай.

— Ну вось і добра, Ларысачка, я ведаў, што ты зразумееш мяне.

Яна нічога не адказала, стала прыбіраць кватэру. Павыцірала вокны, памыла падлогу, нарэзала ў агародчыку і паставіла ў вазу астры. Знешне, здавалася, усё было як і тыдзень, і месяц таму назад. Але толькі знешне. У душы ў Ларысы як бы што згасла.

Праз тыдзень за вячэрай Мікалай зноў завёў знаёмую размову. 3 засмучаным выглядам адсунуў ад сябе талерку.

— Спаць ляжаш не еўшы? Чэрці будуць сніцца,— перасільваючы душэўны боль, пажартавала Ларыса.

— Цяпер не толькі чарцей — само пекла сасніш.— Ён устаў, пайшоў са сталовай у залу. Не распранаючыся, лёг на канапу. Святло не запальваў, моўчкі ляжаў у цемры. Ларыса ведала, што ён не спіць, але надакучаць яму дакорамі не стала.

3 таго часу яго быццам падмянілі. Ларыса ў глыбіні душы спадзявалася, што ўсё між імі наладзіцца. будзе па-ранейшаму добра, радасць і весялосць вернуцца. Дзеля гэтага яна прыніжала сябе пакорай мужу, цярпела яго чэрстваспь і патурала капрызам.

Быў шэры дажджлівы дзень. Ларыса прыйшла з работы. Зняла ў пярэдняй боты, мокры плашч і наважылася пайсці ў кухню. Але нейкае нядобрае прадчуванне пацягнула яе ў залу. Глянула — запіска на стале. Хуценька прачытала: «Не ганяйся за мной, не дагоніш. Ты мне такая не трэба».

Яна доўга сядзела ў здранцвенні, ашаломленая і прыгнечаная.

Хутка распаўзліся чуткі па гарадку: «Пайшоў, пакінуў…» Гэтыя чуткі, быццам раздражненыя восы, балюча джалілі душу. Ганяцца, вядома, за мужам Ларыса не стала: калі не любіць, то і не прымусіш.