Ноч Цмока

— Ды месца, мабыць, ціхае, зручнае. — падумаў уголас Тумар. — Траса недалёка. А лес побач надта на грыбы шчодры, нават на агародах баравікі растуць. А крыху далей — арэшнік стары. Яшчэ я малым быў, дык штогод мы па арэхі туды хадзілі. Гэта цяпер прысмакі магазінныя якія хочаш, а тады ляшчыну сушылі — ого, якое смакоцце было ўзімку! Ды і як на Каляды без арэхаў?

— Зразумела. Пятровіч, а дачнікі гэтыя хто? Як яны? Не турбуюць?

— Ды прыстойныя! — упэўнена пахваліў участковы невядомых мне людзей. — Мінчане ў асноўным, інтэлігенты. Ад вясны да самай позняй восені Ляўдок ажывае. З дзецьмі, унукамі прыязджаюць. Дамы падрамантавалі, якія куплялі, нехта і новы паставіў. Між сабой дружныя.

— Сябруюць?

— Так. Яны розныя гулі ладзяць, з сядзібы моладзь у Ляўдок калі — нікалі збіраецца.

— Якія гулі? — здзівіўся я. — Дыскатэкі?

— Ды не, — усміхнуўся Тумар. — Нядаўна во гулялі. Дзяўчаты адны, маладзіцы: у вянках, сукенках прыгожых, песні спявалі. Там сцэнарый цэлы, мне то не асабліва цікава, але ж прыгожа. Тады многа прыехала было народу, нашы мясцовыя ў Ляўдок прыходзяць кожны раз, ім цікава. От на Купалле прыгожа робяць: у іх там і музыкі ёсць — на дудах іграюць. Значыць, жанчыны строі апранаюць, бы з музеяў, мужчыны — кашулі вышываныя, падпяразаныя, як некалі хадзілі. І ідуць вечарам ад вёскі на выган з паходнямі пад музыку. Там вогнішча запальваюць, спектакль цэлы ладзяць. І сур’ёзныя такія, бы не дзіцячая забаўка, а справа важная ў іх. Помніцца, у пазамінулым годзе людзей шмат прыйшло, дык іх там папярэдзілі: мерапрыемства атрымліваецца, значыць, трэба ўсякія моманты арганізацыйныя забяспечыць. То ў мінулым годзе мяне запрасілі. ну, для аховы парадку. І медычка была, як патрабуецца. Але вельмі акуратна там усё. Ні п’яных, ні дурных.

— Значыць, дачнікі між сабой сяброўства водзяць? І нехта старшы ў іх ёсць?

— Ёсць, як жа без галоўнага? Федарук прозвішча, Алесь Тарасавіч. Вучоны. Усё піша нешта. На зямлі працаваць дык я яго і не бачыў, жонка шчыруе, худзенькая, невялічкая. Ім абаім за пяцьдзясят. Дачка ёсць, замужам, прыязджае іншы раз з мужам. Прыгажуня, скажу. Валасы льняныя, доўгія. У мінулым годзе дзівіўся: у сукенцы белай, з вяночкам на галаве з кветак, а валасы распушчаныя па плячах, ідзе лугам босая пад тую дуду, а з бакоў дзецюкі з паходнямі запаленымі. Бы тая русалка ці яшчэ хто. Прыгожа. Хай бы ўсе так во святы спраўлялі. А то.

— Федарук. Федарук. — я дастаў нататнік са сваімі запісамі. Вось ён — Федарук А. Т. Той самы, хто тэлефанаваў Насці і каму тэлефанавала яна. Ну так: працуе ва ўніверсітэце, гісторык. — Дзякуй, Пятровіч, ужо лягчэй. Слухайце, вы казалі, Насця ў вёсцы была. якой?

— Ды нармальна яна жыла. Паважалі яе. Ну, як пагалоскі пайшлі раней, дык глядзелі скоса, а пасля пабачылі, што чалавек яна спагадлівы, добры. Ды яшчэ ў бальніцы робіць.

— Ці былі канфлікты ў яе з кім-небудзь?

— От не скажу. Здаецца, не было.

Мы пачакалі яшчэ хвілінаў дзесяць, і Тамара зазірнула ў кабінет, павіталася.

— Усё, можаце ехаць. Машына сёння нікому не трэба, то хай кіроўца дзе паспіць там у цяньку, бо не спаў жа ноч. Васіль, вось табе дадзеныя на ўчарашняе ДТЗ. Андрэй Янавіч Дылько, трыццаць два гады, разведзены, дзяцей няма. Веб-журналіст (сам разбярэшся, дзе ён там журналіст), паэт. Жыў адзін, дачу набыў два гады таму. Пятровіч, дзе гэты паэт жыў, ведаеш?

— Дык можна паглядзець, я тут у сельсавеце. значыць, замаляваў. — Тумар заспяшаўся, стаў расшпільваць сваю планшэтку.

— Мне не трэба, — спыніла яго Тамара. — Пачынайце з яго хаты. І каб панятыя былі спачатку, а не пасля таго, як у хату зойдзеце.

9.

Нават калі зусім няма чаго чакаць, ёсць дзень і ноч, хмары і сонца, зіма і лета.

Мы каторы тыдзень чакаем тут сонца. Здаецца, дачакаемся: ранішнія хмары распаўзліся па ўсяму небу, і яно цяпер зацягнута нечым густым, але не шэрым, а белым. Сонца высвечваецца вялікай круглай плямай, зыркай ужо. Такое ўражанне, што нас тут накрыла вялізным купалам, пад які напусцілі нейкага белага газу, ён узняўся ўверх, і там, уверсе недзе гарыць магутная белая лямпачка.

— Панятымі возьмем давайце Калтуневічаў, — прапанаваў Тумар, і я моўчкі згадзіўся.

Уладзіслаў, ці Уладзя, як звярталася да яго жонка, — мужчына каржакаваты, гадоў сямідзесяці, але відавочна яшчэ моцны. Спакойны, позірк адкрыты і амаль абыякавы. «Вам трэба — шукайце. Трэба — пабуду», — чыталася ў вачах, і амаль тое ж ён выказаў услых:

— Як трэба, дык трэба. Час ёсць, пільнай справы няма.

Ягоная жонка Сонька выглядала маладзейшай за мужа гадоў на дзесяць. Невысокая — па плячо мужу, вяртлявая, нават крыху мітуслівая, яна сустрэла нас з участковым на сваім двары амаль з радасцю: