Ноч Цмока

— Лесбіянка, — сам сабе радасна ўсміхнуўся я. — Але ж яна можа знесці яйка!

— Ну, мабыць, зможа, — паціснуў плячыма Сяргей. — А гэта важна?

— Важна, — замест мяне нечакана адказала Надзея. — Менавіта такая курыца і зможа знесці яйка, з якога народзіцца Цмок…

 — І вельмі важна, што яна чорная, — пляснуў я ў далоні, падскочыў: — Я згодзен адзін пачысціць усю рыбу! Замест пляшкі, якую я вінен табе за такую інфармацыю, Сяргей.

— Ды калі ласка! Ведаеш, як добра думаецца пра забойствы, калі рыбу чысціш? Паехалі?

Дарогай я складаваў свае карцінкі-пазлы. Пакуль Сяргей разгружаўся, а Надзея рыхтавала посуд, адышоў да сябе, пераапрануўся і пазваніў той самай маладой дачніцы, Ганне Латышонак. Я быў упэўнены, што пасля нашай размовы, калі я злавіў яе на дробнай ілжы, яна будзе са мной максімальна шчырай. І яшчэ я званіў ёй таму, бо сярод тых сямі жанчын, якія цягнулі плуг, яе дакладна не было. Яна, відаць, замаладая для такога абраду.

Дзяўчыну, відавочна, спужаў мой сённяшні званок, але я знарок не стаў яе супакойваць, пакуль не распытаў пра ўсё, што яна магла ведаць. Многага, канешне, яна не магла мне распавесці, але галоўнае, яшчэ адзін пазл лёг на месца…

Чысцілі рыбу, смажылі на мангале, які Сяргей прывёз для Надзеі, але паставілі яго ў маім садку: усё ж тут было больш утульна. Піць было яшчэ зарана, пакінулі бутэльку каньяку на вечар. Праўда, Надзея хмыкнула ад такога нечаканага рашэння, але я папрасіў:

— А давайце яшчэ ў адно месца з’ездзім… Дык у знак салідарнасці з кіроўцам устрымаемся ўсе.

— Куды? — насцярожылася Надзея. Яна, відаць, разумела, якія думкі ў маёй галаве.

— Восенню мінулага года Насцю Грыцук святочна прыбіралі і вялі вуліцай вёскі ў карагодным коле пад абрадавыя песні ў гушчар лесу. Там, у старым кусце ляшчыны сядзеў Яшчур. Гэта мне толькі што паведаміла дзяўчына, адна з удзельніц абраду. І падказала прыблізна, у якім баку.

…Патрэбны стары куст ляшчыны мы пабачылі здалёк: на мностве тоўстых сцёблаў і маладых высокіх і гнуткіх парасткаў, з якіх некалі вясковыя хлапчукі рабілі хвацкія вудзільны, вісела мноства выцвілых ужо рознакаляровых стужак. Сам куст унізе меў дыяметр больш за метр, сярэдзіна яго была пустой. Ці то спецыяльна высеклі, ці то ад старасці спарахнелі, выгнілі ранейшыя сцёблы. Іх месца зараз займаў адмыслова высечаны з цэльнага бервяна, бадай, трон.

— Сяргей. А ну прысядзь, калі ласка, — папрасіў я. Ён паслухаўся без смешак, сам нямала ўражаны дзіўным відовішчам.

Кусты ляшчыны стаялі не блізка адзін ля другога, але ўся яны былі старымі, вялікімі, шырока раскідвалі свае галіны так, што ўверсе ўтваралася зялёная шапаткая столь. Сонца ўжо хілілася на захад, і тут быў амаль паўзмрок. Усё разам: нябачнасць неба над галавой, шэрая, амаль без расліннасці зямля пад нагамі, велічэзныя купы гнуткіх тоўстых і тонкіх сцёблаў нагадвала залу закінутага дзікунскага храма. Мы стаялі з Надзеяй побач, і нечакана я адчуў, як яна ўзяла мяне за руку, сціснула пальцы.

— Уражвае? — ціха спытаў я.

— Больш за тое, — ціха адказала Надзея. — Вось зараз я чую покліч скінуць з сябе адзенне і танцаваць перад ім. перад Яшчурам.

— Так і было. Мне расказала тая дзяўчына, сведка. Насця Грыцук у вялікім вянку, відаць, напоеная асаблівым адварам, кружылася тут у дзіўным танцы, аголеная. А ў кусце сядзеў Яшчур.

 — І… хто ён? Ведаеш?

— Так. Яшчурам у той дзень быў Андрэй Дылько. Той самы паэт, які разбіўся, калі вёз труп немаўляці-гідрацэфала на могілкі. Тут быў абрад. Яшчуру перадавалі ва ўладу маладую цнатлівую жанчыну. Ён прыняў дар людзей. Тое было амаль роўна дзевяць месяцаў таму.

15.

Здольнасць да падману — найпершая здольнасць разумнай істоты, выпрацаваная інстынктам самазахавання.

Я прадчуваў, што акушэрка Антаніна Русецкая сёння не з’явіцца ў пракуратуру, і першы ж тэлефонны званок быў ад яе. Яна роблена павінілася і паведаміла: прыхварэла і зараз на бальнічным. Дзіўныя людзі: як яны спадзяюцца на гэты бальнічны літаральна ва ўсіх жыццёвых сітуацыях! Быццам паляжыш на бальнічным ложку, а невядомы дабрадзей у гэты час разгоніць хмары над тваёй галавой.

Тамара слухала мяне, гледзячы застылым позіркам за акно, не перабівала, нават не закурыла. Мяркуючы па ўсім, яна страціла ўсякую цікавасць да справы, і мне гэта было незразумела і прыкра. Нават факт пра групу крыві знойдзенага немаўляці яна ўспрыняла як чарговую непрыемнасць — ледзь варухнуліся куточкі яе вуснаў. Я нерваваўся, расказваў трохі блытана. Прамаўчаў пра здарэнне на лузе. Не хапала яшчэ пракурору ведаць пра тое, як мяне распранутага голая жанчына качала ў абдымках па зямлі.

 — І што ты думаеш? — Тамара першы раз глянула на мяне. У вачах яе былі стома і абыякавасць.

— Зрабіць вобшук на дачы Федарука. Зараз жа.

— Няма сур’ёзных падстаў, — Тамара пакачала галавой. — Пасля паскардзіцца, а мне навошта вымовы перад пенсіяй? Ты фантазіруй менш, да зямлі бліжэй будзь, — ці то папрасіла, ці то папярэдзіла. — Паразмаўляй з ім яшчэ, ці дапытвай адразу. Вось калі знойдзецца нешта істотнае, тады і будзем абшукваць. Падлужнага выклікаў на допыт?

— На дванаццаць гадзін…