Читаем PMEG_15.0.3_provizora_PDF_24_Marto_2019 полностью

La plej grava vorto en frazparto. Aliaj partoj de fraz- parto estas rektaj priskriboj de la ĉefvorto. Tradicie nomata "kerno-vorto".

Vokala sono, en kiu la lango moviĝas de unu pozicio en la buŝo al alia.

afikso (§38.1)

aktivo (§3.2)

alvoko (§12.1.2)

apudmeto (§25.3)

A-vorta fraz- parto (§7.2)

A-vorteca vort- eto, A-eca vort- eto (§15)

A-vorto (§5)

ĉeffrazo (§3.2)

ĉefverbo (§3.2)

ĉefvorto (§3.3)

diftongo (§2.1)

duonvokalo (§2.1)

Sono, kiu laŭ la elparola maniero estas (mallonga) vokalo, sed kiu rolas en la lingvo kiel konsonanto.

Vorteto, kiu esprimas senton, ekz. ho, he, ha, lo, stop, baf. Tradicie nomata "interjekcio".

Vidu ĉe "ŝajnafikso".

Vorteto, kiu povas roli simile kiel E-vorto en frazo, kvankam ĝi ne havas E-finaĵon, ekz. tiam, kiel, iom, nenie, tre, ankoraŭ, hodiaŭ, ĉi, for. Tradicie nomata "primitiva adverbo".

Frazparto, en kiu la ĉefvorto estas E-vorto.

Vorto kun la finaĵo E. Tradicie nomata "adverbo", sed la vorto adverbo inkluzivas ankaŭ multajn vortetojn, kiuj ne havas E-finaĵon. Tiaj vortetoj nomiĝas en PMEG E-vortecaj vortetoj.

Lingva elemento, kiun oni metas post radiko, kun- metaĵo aŭ vorteto, por fari vorton, aŭ por ŝanĝi la sig- nifon de vorto. O, A, E, I, AS, IS, OS, US kaj U estas vortklasaj finaĵoj. J estas multe-nombra finaĵo. N estas rolfinaĵo.

Vorteto, kiu enkondukas subfrazon ligante ĝin al ĝia ĉeffrazo, ekz. ke, ĉar, dum, kiam, kvankam. Tradicie nomata "subjunkcio".

Malpreciza esprimo por grupo de vortoj, kiuj iel kun- apartenas. Uzata ĉefe kiam temas pri vortfarado. Vidu ĉe "frazetvorto". Tradicia esprimo por "frazeto" ne ek- zistas.

Speco de kunmetita vorto farita el frazeto (vortgrupo), kiun oni vortigis per aldono de ia posta elemento (ekz. vortklasa finaĵo). Vidu ĉe "kombino". Tradicia esprimo por "frazetvorto" ne ekzistas.

Kompleta eldiro kun ĉefverbo kaj ordinare ankaŭ kun aliaj frazpartoj. Tradicie nomata "propozicio".

Vorto aŭ vortgrupo, kiu ludas unu frazrolon. Vidu ĉe "ĉefvorto" kaj "priskribo".

Rolo, kiun frazparto rolas en frazo. Tradicie nomata "frazelemento".

ekkria vorteto (§18)

eksafikso (§37.6)

E-vorteca vort- eto, E-eca vort- eto (§14)

E-vorta fraz- parto (§7.3)

E-vorto (§6)

finaĵo (§3.1)

frazenkonduk- ilo (§33.1)

frazeto (§37.4)

frazetvorto (§37.4)

frazo (§3.2)

frazparto (§3.2)

frazrolo (§3.2)

imaga modo (§26.4)

US-formo de verbo. Ĝi montras, ke la ago aŭ stato ne estas reala, sed nur imagata, fantazia. Ankaŭ nomata US-modo US-verbo. Tradicie nomata "kon- dicionalo".

Speco de kunmetita vorto, en kiu la lasta parto (krom la vortklasa finaĵo), montras la bazan signifon. Tiu lasta parto nomiĝas ĉefelemento. Tio, kio staras antaŭ la ĉefelemento, precizigas la signifon, kaj nomiĝas pre- ciziga antaŭelemento. Vidu ĉe "frazetvorto". Tradicia esprimo por "kombino" ne ekzistas.

Frazparto, kiu diras, en kiu maniero, en kiu loko, en kiu tempo, per kiu ilo k.t.p., okazas la ĉefverbo. Ĉiu frazparto krom ĉefverbo, subjekto, objekto kaj per- verba priskribo, estas komplemento. Tradicie nomata "adjekto".

Ĉiu litero aŭ sono en Esperanto krom A, E, I, O kaj U, kiuj estas vokaloj .

Vorteto, kiu kunligas samrolajn vortojn, frazpartojn aŭ frazojn, ekz. kaj, aŭ, sed. Tradicie nomata "kon- junkcio".

Maniero, en kiu ago aŭ stato estas prezentata. Ĉe la Esperantaj verboj oni faras distingon inter kvar modoj: neŭtrala modo, reala modo, vola modo kaj imaga modo.

Pli ol unu afero. Tradicie nomata "pluralo". La finaĵo J montras multe-nombron, kaj nomiĝas multe-nombra finaĵo. Tradicie nomata "plurala finaĵo". Vidu ĉe "unu-nombro".

Vidu ĉe "objekto".

Rerakontado de ies penso, diro, opinio, decido, de- mando, rimarko k.s., per subfrazo. Vidu ĉe "rekta parolo".

I-formo de verbo. Ĝi nomas agon aŭ staton sen montri, ĉu ĝi estas reala, imagata, fantazia aŭ volata, kaj sen montri tempon. Ankaŭ nomata I-modo I-verbo. Tradicie nomata "infinitivo".

Vorto, kiu montras nombron. Se ĝi estas senfinaĵa vorteto, ĝi nomiĝas nombra vorteto. Tradicie nomata "numeralo". Nombrovorto, kiu havas A-finaĵon, kaj kiu montras vicordon, nomiĝas vicorda nombrovorto. Tradicie nomata "orda numeralo".

kombino (§37.3)

komplemento (§3.2)

konsonanto (§2.1)

kunliga vorteto (§16)

modo (§26)

multe-nombro

(§8)

Перейти на страницу:

Похожие книги

Почему не иначе
Почему не иначе

Лев Васильевич Успенский — классик научно-познавательной литературы для детей и юношества, лингвист, переводчик, автор книг по занимательному языкознанию. «Слово о словах», «Загадки топонимики», «Ты и твое имя», «По закону буквы», «По дорогам и тропам языка»— многие из этих книг были написаны в 50-60-е годы XX века, однако они и по сей день не утратили своего значения. Перед вами одна из таких книг — «Почему не иначе?» Этимологический словарь школьника. Человеку мало понимать, что значит то или другое слово. Человек, кроме того, желает знать, почему оно значит именно это, а не что-нибудь совсем другое. Ему вынь да положь — как получило каждое слово свое значение, откуда оно взялось. Автор постарался включить в словарь как можно больше самых обыкновенных школьных слов: «парта» и «педагог», «зубрить» и «шпаргалка», «физика» и «химия». Вы узнаете о происхождении различных слов, познакомитесь с работой этимолога: с какими трудностями он встречается; к каким хитростям и уловкам прибегает при своей охоте за предками наших слов.

Лев Васильевич Успенский

Детская образовательная литература / Языкознание, иностранные языки / Словари / Книги Для Детей / Словари и Энциклопедии