Сцюдзёны вырай

— Калі б пра кіта. Не так крыўдна для мяне было б. Гэта пра глістоў. Пра тое, як у Каларада знайшлі новую пароду глістоў, «чазенія вульгарыс». Распаўсюджваюцца праз бульбу, чарвякі такія, у чорныя рыскі. Глісты амаль захапілі ўвесь свет і кіравалі гаспадарамі праз іх страўнікі, насаджаючы новы сусветны парадак, скідаючы ўрады і дэстабілізуючы кантынент за кантынентам. Аднак супермен з паўночнай Беларусі перамог іх з дапамогай special ability, «дыкла-форса», «dick-low-force»! Не чуў? Ну гэта такая асаблівая форма дэструктыўнай сексуальнасці, у якой сродкам фізічнай моцы выступае няздольнасць да фізічнага кантакту. Ну і, карацей, зарубіў чэл глістоў уласным не стаячым «дзікам».

— Прабач, Гартэнзія, я не ведаў, што я мог абразіць цябе параўнаннем з глістом.

(Janka, I haven’t found «Chasenia» on Amazon.com. Could you please send it to me? Preferably in English).

І тут яна зрабіла нешта неверагоднае: запусціла далонь, сваю палкую, хуткую далонь мне ў валасы ды пачухала іх. І панібрацтва ў гэтым было значна менш, чым шчырай пяшчоты і зычлівай прыязнасці. Яна падалася да мяне і напаўшэптам, як вялікую таямніцу, паведаміла тое, што вымусіць зараз цябе, нецярплівы беларускі чытач, здрыгануцца:

— Я — Наста.

— Вельмі прыемна, Наста, — працягнуў я ёй далонь (у які ўжо раз!). Яна шыкнула на мяне, хутка зірнуўшы на кіроўцу — быццам ён мог уяўляць нейкую пагрозу. Ён, напатканы на выпадковай вулачцы ў Стамбуле, ці выпадковы сам? Як ён там з’явіўся і што рабіў? Не, я не маю права здзіўляцца таму, як яна хавала сваё імя. Там, у той таксоўцы, я не ведаў нічога, і, дурнаваты, перапытаў:

— Што, гэта таямніца — тое, што ты — Наста?

— О, так! Вельмі вялікая, — адказала мая загадкавая спадарожніца з інтанацыяй, якая прымусіла мяне прымоўкнуць і працягваць шэптам.

— У тваёй краіне імёны бароняцца ад дурных людзей, як у абарыгенаў Танзаніі?

— У маёй краіне за маё імя можна мець вяяялікія траблы! — з нейкай нават гардзялівасцю адзначыла яна.

Мне падалося, што яна здзекуецца, занадта ўжо «Наста» падобная да ангельскага «Nasty», непаслухмяны (-ая), каб тут даць веры (асабліва пасля «Гартэнзіі» ды «Чазеніі»). Гэтыя запаволеныя рэакцыі былі асаблівасцю нашай камунікацыі: калі яна кпіла, я быў безабаронны, калі ж пачала размову па шчырасці, я ўсё чакаў нейкай падкалупкі. Дзе мне было зразумець, што ёсць цэлая краіна, дзевяць мільёнаў, краіна, для якой гэта спалучэнне гукаў, нават без прозвішча, проста — «На-ста», з’яўляецца сімвалам, якога адныя люта баяцца, іншыя толькі з ім звязваюць уласныя, неабгрунтаваныя, як мроя, спадзяванні.

Яна хуценька дастала айфон і паляпала пальцамі па экране. Адлюстраванні ў яе вачах палыхнулі загалоўкамі на невядомай мне тады мове, дробныя чатырохкутнічкі фотаздымкаў шчыльна набітыя былі людзьмі са скажонымі ў сквіле ратамі, былі бачныя краты, муры з дротам па версе, а таксама паліцыянты ў чорным, як у SWAT, спецадзенні. Нешта дзіўнае здарылася з яе тварам… Майго валодання беларускай мовай не хапае, каб апісаць тое здранцвенне, азмрочванне, якое я назіраў. Твар як быццам бы разламіўся на дзве часткі, аднак не на паверхні, а дзесьці пад ільдом, у сцюдзёных глыбінях, пад скурай. Мілавідны выраз, які рабіў Насту падобнай да каралеўны Галадрыэль з Lord of the Rings Пітэра Джэксана, адступіў, спужаны нейкай чорнай навалай, і бачна было, што крыніца гэтай навалы — недзе там, за спінамі SWAT. Рэальнасць, дзе побач быў я, Стамбул ды поп-выканаўца Амар Аль Махры, які бразгатаў з дынамікаў сумбарыны, урэшце перамагла. Яна схавала сваю жуду і свой боль у кішэню джынсаў.

Таксоўка катапультавала нас акурат ля ўвахода ў музей. Раён быў нельга сказаць, каб рэспектабельны, але ў ягонай бязглуздай архітэктуры адчуваўся подых стагоддзяў, які гарантаваў высокія кошты на нерухомасць і істотную набліжанасць да цэнтру. Ля дзвярэй нас сустрэў стары, які смактаў цыгарэту пад агромністым постэрам з выявай той адной карціны Шагала, якая на некалькі дзён ператварыла Стамбул у цэнтр глабальнай мастацкай культуры. Мы нават у яго яшчэ запытацца не паспелі, а ён патупаў ужо ўнутр, зрабіўшы запрашальны знак рукой. Праціснуўшыся праз свідравіну калідора, мы апынуліся ў падсобным памяшканні, дзе ўжо рыпеў імбрык ды стаялі кубачкі — нібы запрашэннем для вывучэння тэмы «My kitchen» на якой-небудзь складанай мове, на якой простае слова kettle мае такое складанае гучанне, што толькі такім вось літаральным сітуацыйным паўторам яго і можна засвоіць.

— Шагал? — на ўсялякі выпадак запытаўся я, але ж стары мудра ўсміхнуўся.