Сцюдзёны вырай

Калі я чытаў гэты верш — па-руску, ужо не ў перакладзе — ён падаўся мне падказкай для разумення стаўлення гэтых дзіўных людзей, беларусаў ды расейцаў, да радзімы. Дарэчы, Наста забіла б мяне за тое, што я паставіў іх побач, нават не адлучыўшы коскай. «Радзіма» — гэта дзіўны concept, які азначае тэрыторыю, на якой нехта нарадзіўся і жыў значны час у дзяцінстве. Але ж стаўленне да гэтых мясцін у іх іншае, яны нібыта прывязаныя да іх эмацыйна. Я ўсё спрабаваў адчуць: чаму? Што так вабіць у гэтых бярозках ды пагорках, у гэтых дубровах ды азёрах? Як вы пабачыце, я зайшоў вух як далёка ў гэтым даследаванні. Высветліў, што гэтая іхняя «радзіма», «бацькаўшчына» ў кліматычным сэнсе амаль не прыдатная для жыцця. Узімку там немагчыма холадна, летам неверагодна спякотна. Спёка там з’ядае вантробы горш, чым ля экватара: плюс трыццаць у Беларусі перанесці цяжэй, чым плюс сорак на Балі. Узімку там такая вільгаць, што перажыць цяжэй за сібірскія маразы. Увесь час у тых краях, акрамя некалькіх пяшчотных вясновых ды temperate восеньскіх дзён, у фізічным плане ты бясконца пакутуеш. Табе ці то занадта спякотна, ці холадна ды мярзотна, бо мароз, завея і снег у вочы. Гэтыя мясціны даводзяць табе, што ты — чалавек, ты слабы і непрыстасаваны да свету. І тым не менш, яны любяць гэтыя завеі, гэтую гарачыню, гэтую людажэрнасць ды небяспеку. Іх «бацькаўшчына» — нешта кшталту стакгольмскага сіндрому: ты адчуваеш пагрозу, аднак не можаш адмовіцца ад эмацыянальнай прывязанасці. І чым больш там небяспечна, тым больш ім карціць вярнуцца і быць ахвяраванымі. Наста працягвала:

— А таму калі ехаць, дык адразу на іншую планету. Так, каб нічога не нагадвала, ну наогул нічога… Ні буслам, ні вярбой… Я абрала тваю краіну, Джон. Бо няма больш не падобнай да майго свету месца, чым Злучаныя Штаты. Заўтра ў 6.30 раніцы (дарэчы, ужо не так шмат засталося) — квіток у адзін канец. Туркіш Эйрлайнз — танна, бяспечна. Пачну з Нью-Йорку. А там паглядзім.

— Гэта звязана з тымі крывавымі падзеямі, якія паказвалі па «Еўраньюз»? — тактоўна запытаўся я.

З тых «крывавых падзей» у галаве захаваўся толькі адзін вобраз, бессэнсоўны ў сваёй семантычнай адарванасці ад узважанага голасу дыктара, які між іншым адзначаў, што ўвесь астатні відэаматэрыял сканфіскаваны людзьмі ў цывільным: жанчына, якая ўголас скуголіць, седзячы на кукішках на снезе, вакол плямы малінавага сочыва, перад ёй — чыйсьці вывернуты камаш, ах не, тое ж не сочыва, тое ж…

— Звязана, аднак не наўпрост, — патлумачыла яна. — Я амаль ужо нічога не маю супраць яго. Ён — як маланка, з-за якой агонь знішчыў свіран са збожжам. Але я болей не магу жыць побач з тымі абыякавымі мільёнамі, якія працягваюць класці сваё збожжа туды, дзе яго абавязкова заўтра зноў спапяліць маланка. Мне млосна ад непраходнай упэўненасці гэтых мільёнаў у тым, што мы жывем у самай лепшай краіне, асноўнай заслугай якой з’яўляецца адсутнасць вайны. Ну, ты можаш зразумець гэта, Джон? Можаш? У нас усё файна, бо ў нас няма вайны! І гэта пасля таго, што ты бачыў а хаця б па «Еўраньюз»! Тым больш млосна ад таго, што пацярпелыя ад маланкі зрабілі яе сваім новым Богам, тым, хто вышэй за Бога, ды ўсхваляюць так, што чалавека з пачуццём густу званітаваць можа… А галоўнае, я нават сваёй маці не здолела растлумачыць, чаму так болей немагчыма. Яна працягвае паўтараць, што з маланкай весці барацьбу — безнадзейна, што гэта прыкмета вар’яцтва, бо Пярун спаліць і не заўважыць.

На парозе з’явіўся стары, які адзначыў, што мы так і не паглядзелі на мора, і што ён будзе рады бачыць нас заўтра, а цяпер у яго спатканне з жонкай, яна памерла два гады таму, і яны патаемна бачацца штоноч у ягоных снах, стары ўсё чакае, калі яна яго пакліча за сабой, аднак не кліча, бо ёй цікава, як жывуць тыя, што засталіся па гэты бок небыцця, ён ёй падрабязна распавядае, ну бывайце, бывайце! Гэта быў чароўны вечар — з-за бясконцых размоваў у нас амаль што не было часу агледзецца па баках, зразумець, якіх прыязных людзей прэзентаваў нам лёс у саўдзельнікі.

На вуліцы было цёмна магічнай цеменню ночы, якая не выключала прынцыповае існаванне дываноў-самалётаў, жбаноў, у якіх могуць хавацца 40 злодзеяў, джынаў і стыхіаліяў, гатовых выканаць любое жаданне, калі ў цябе ёсць належная лампадка. У мяне ў галаве круцілася песня «A whole new world» Алана Менкена, я нават пачаў яе намармытваць, але ж спыніў сябе: не хапала яшчэ, каб Наста падумала, што мультфільм Aladdin — адзіны культурны артэфакт, да якога я меў дачыненне за ўсё жыццё. Я вырашыў падвысіць рэйтынг, прадэманстраваўшы, што ведаю сёе-тое пра персанажаў, значных для яе свету.