Çавал сарăлсан

— Таврӑн, таврӑн, — тесе чӗнет пек ҫав каччӑ.

Ҫаврӑнсанах ҫил те хирӗҫ вӗрет. «Кай-кай, малаллах ут», тесе хӑвалать. Хыҫра — юмах, умра — чӑн-чӑн пурнӑҫ, ҫӗр ҫинчи пурнӑҫ. Сулса ятӑн пулсан — ҫап, шухӑшларӑн пулсан — ту. Юмахри та ҫынсем ал усса лармаҫҫӗ, юмахри пурнӑҫ — ҫӗр ҫинче телей тупайманнисемшӗн.

Ӑҫта пытанать хӑюлӑх? Сана ялта «арҫынла Марье», теҫҫӗ. Е чӑнах та юрату пур-ши? Юрату вӑтантарать-ши харсӑр Марьене?

Кӑчӑртатать шӑнса ларнӑ юр. Вӑрра кайнӑн ҫӳҫентерет, шиклентерет.

Икӗ каҫ Марье вулав ҫуртне Павел пырасса чӑтӑмлӑн кӗтрӗ. Пымарӗ каччӑ. Володя пӗр-икӗ хут та кӗрсе тухрӗ, пӗрлех ҫӳрекенччӗ, анчах унран юлташӗ пирки ыйтма хӑймарӗ. Халь, ак, килте те пулмӗ, таврӑн вара каялла.

Фермӑран тухакан тӑкӑрлӑкпа вӑрӑм ҫын тухни курӑнчӗ. Вӑл васкамасӑр, ывӑннӑ ҫын уттипе утать. Утӑмӗ — сарлака. Павел пек туйӑнать. Хуса ҫитес. Пӗрле кӗме те лайӑх. Анчах урасем итлемеҫҫӗ, урасем — ют, Марьен хӑйен мар.

Асӑрхамасть, курмасть каччӑ хӑй хыҫӗнчен пыракана. Утать те утать. Хапха алӑкӗ шалтлатрӗ, кӗҫех чӳречерсенчен урама ҫутӑ ӳкрӗ.

Марье хапха умӗнче чылайччен тапранмасӑр тӑчӗ. Умра никам та курӑнмасть. Уҫрӗ. Темшӗн ӑна картишӗнчи кашни кӗтесре ҫын сыхласа тӑнӑн туйӑнчӗ. Тухать пек, сурать пек. Васкасах пусма картлашки ҫине хӑпарчӗ. Кунта самаях тӗттӗм. Уйӑх ҫути те ӳкмест. Крыльца юписенчен пӗр пысӑк пралук карнӑ. Ун ҫине ҫунӑ ал шӑлли тухса ҫакнӑ. Вӑл шӑнса ларнӑ, ҫил вӗрнипе кӑпӑртатса хусканать. Такам утать, такам килет тейӗн.

Чӗтрекен алпа алӑк хӑлӑшне ярса тытрӗ. Питӗрмен. Уҫрӗ. Сӑмсана нефть, тимӗр тата темӗнле палламан шӑршӑ пырса ҫапрӗ. Ҫенӗк хӑмисем тӑрӑх сассӑр утса чылайччен пӳрт алӑкне шырарӗ. Петли-ҫке ку? Ӑҫта хӑлӑпӗ? Акӑ, кунта-мӗн. Шаккарӗ.

— Кӗр! Кӗр! — янрарӗ Павел сасси.

— Ман килес… Ыр каҫ пултӑр, — терӗ Марье, сасси улшӑнса тухнинчен хӑй те тӗлӗнсе.

Тӗпелте ҫӑвӑнакан Павел умывальнике танкӑртаттарать.

— Анна, эсӗ-и? Е хреснапай?

— Ҫук, эп, — хуравларӗ Марье.

Пилӗкӗ таранах хывӑннӑ Павел ҫӑмламас ал шӑлли йӑтса тӗпелтен тухрӗ.

— Мария Сергеевна?! — тӗлӗнчӗ вӑл. — Мӗнле килме пӗлтӗн. Иртсе лар, мӗн алӑк патӗнче тӑратӑн?

— Эп, Павел, сан лата ӗҫпе. Кӗҫ ҫулла пулать… Мотоцикл юсамалла. Ак тросс. Татӑлса кайрӗ. Сыпса параймӑн-и? — васкамасӑр та та вӑтанарах калаҫре Марье.

— Эс иртсе лар, — шалти пӳлеме кӗчӗ Павел. Хӗрарӑм пальтине хывмасӑрах сӗтел ҫывӑхӗнчи таянмалли пукан ҫине пырса ларчӗ, пӳртри шӑплӑхран тӗлӗнсе таврапалла тилкерчӗ. Шап-шурӑ мачча, таса пӗренесем. Сӑрланӑ урайӗ те таса. Кам ҫуса парать-ши? Хӑй мар ӗнтӗ. Хӗрарӑмсем е хӗрсем. Арҫын вӗсемсӗр пурӑнать-и? Анчах кам? Кам алли перӗнет ҫак урая? Ҫав алсемех кил хуҫине ытамлаҫҫӗ-ши? Тӗпелти сак ҫеҫ тирпейсӗр. Унта кӗнекесем купаласа хунӑ, ун айӗнчех уҫса пӑрахнӑ чӑматан такам ҫула хатӗрленес пек кӗтсе выртать. Тумтирӗсене алӑк патӗнчи ятарласа тунӑ вешалкӑ ҫине ҫакнӑ.

Каччӑ тумланса тухрӗ.

— Тирлейлӗ сан, Павел, — чӑтаймасть Марье. — Арӑмӳ пурпа пӗрех. Ман Трофим пулсан…

— Хӗртсурт сӗрсе парать, — шӳтлерӗ каччӑ. — «Телӗнмелле, — шухӑшларӗ. вӑл. — Мӗншӗн-ха председатель арӑмӗн ун патне килмелле? Тросс, тет. Вӗсен ҫывӑхӗнче Петӗр пур. Ман пата ҫитме ҫухрӑм ытла утмалла.

Хайхи куҫ аса килчӗ. Хӑйсам патӗнче апат ҫинӗ чух тӗл пулнӑ илӗртӳллӗ куҫ. Хӑйне вӑтанарах тыткалани мӗн ҫинчен калать тата?

Павел чӳрече каррисене антарчӗ, Марье ҫӑмӑллӑ сывласа яни унӑн шухӑшӗсене ҫирӗплетрӗ. Троса кӑнтӑрла тимӗрҫӗ лаҫҫи патне те йӑтса пыма пулать.

— Кӳр-ха аппин… Тросна пӑхар.

— Ак, тормоз тросӗ.

Павел ӑна алара ҫавӑркаларӗ.

— Сыпма пулать. Электросваркӑпа. Тӗрӗссипе ал тормозӗ кирлех те мар, — тинкерчӗ каччӑ Марьене.

— Ман мотоциклӑн ура тормозӗ те тытмасть, — ҫӑлӑнӑҫ шыранӑн васкасах персе ячӗ Марье. — Сыпатӑн-н?!

— Кирлӗ пулсан, ма сыпас мар.

— Апла пулсан, манран ҫур литр, — кӑларса лартрӗ Марье коньяк кӗленчине. — Ҫӗр улми йӑтса панӑшӑн та ӗҫтереймерӗм.

— Кӑна эс ахалех илсе килнӗ, — кӑмӑлсӑрланчӗ Павел — Ӗҫлекен ҫыннӑн апачӗ мар вӑл.

— Халь мӗн ӗҫлен? — кулчӗ? Марье. Кулни те хӑй кулли мар-ха, анчах хумканни, ютшӑнни иртсе пырать.Паян манран ӗҫӗр. Эрех ӗҫмен, пирус туртман арҫын — ҫурма хӗрарӑм, теҫҫӗ.

— Апла эп «полнӑй» хӗрарӑмах ӗнтӗ, — кулчӗ Павел.

— Халӑх сӑмахӗ. Мӗн хакпа илнӗ, ҫав хакнах сутатӑп.

— Халӑх сӑмахӗ тӗрӗс пулакан. Вӑл-ку юрӗ… Хӑнана килнӗ ҫынна хӑваласа ямаҫҫӗ. Эрех пулсан, апат хатӗрлес пулать. Манӑн урҫан темех ҫук, ҫапах тупкалӑпӑр, — сӑмах вакларӗ Павел. Кухньӑ сӗтелӗнчен ҫӑмартасем, Володя илсе килнӗ шӑрттан юлашкине кӑларчӗ.

— Кӳр, хам хатӗрлетӗп, — сиксе тӑчӗ Марье. Вӑл йӑпӑр-япӑр пальтине хывса ҫакрӗ, тутӑрне салтрӗ, пӗр платйӗ вӗҫҫӗнех тӑрса юлчӗ. Павӗл ирӗксӗре унӑн стайлӑ илемлӗ кӗлеткине тинкерчӗ. Чи малтанах пилӗкӗ тӗлнех анакан ал хурси пысӑкӑш хулӑн ҫивӗч куҫа курӑнчӗ, ӑна шап-шурӑ капрон лентӑпа вӗҫленӗ. Платйин арки сарлакарах пулин те, пилӗкӗ ҫӑт-ҫӑт. Кӗске ҫӑматӑ кунчи ҫийӗн илемлӗ ура хырӑмӗ курӑнать.

— Павел, — терӗ Марье. — Сан пата никам та килмелле мар-и?

— Ҫук-ҫке, — тавӑрчӗ каччӑ.

— Ҫапах, ҫенӗке ҫаклатсан аван пулмӗ-и? Атту килен-кӗрен тем шутлӗ.