Doktoro Jivago (Libro 1)

Li jacis itere an amba lateri dil basa, larja fenestri. Esis nokto, e li konversis. JIVAGO naracis ke il vidabis en la fronto-lineo la Caro. Il naracis bone. Esabis printempo, kande il vidis la fronto. La stabo dil trupo trovesis en la Karpati, en valo-baseno. E li devis barar la aceso di valo kontre la hungariani. Sur la sulo dil valo-baseno trovesis fervoyi-staciono. JIVAGO deskriptis a Gordon la regiono, la monti, abieti, pini, la pezoza nubi, la granit-roki, la skistoza roki, la grandega foresti. Esis humida, griza april- matino. La aero esis dika e vaporis. Nebulo esis super la valo-baseno. Omna fumuro flugis en la cielo, de la lokomotivo, de la prati, de la griza monti, de la obskura foresti, de la nigra nubi.

En ica dii la Caro voyajis tra Galicia. Subite on audis, ke il volis vizitar ica detachmento, pro ke il esis la chefo da ica trupo.

Il povis venar singla momento. Sur la staciono trovesis honor-gardo. Du hori pasis. Lore aparis en rapida sequo amba luxo-treni, laste la treno kun la Caro.

126

La granda-princo Nikolai akompanis la Caro, qua pasis avan la fronto dil grenadieri. Singla saluto-vorto, parolita per nelauta voco, kauzis tondranta „Hura", quale se aquo en sitelo saltus alte. La Caro ridetis embarasate. Il aspektis plu olda e plu fatigita kam sur la bank-bilieti e medalii. Lua vizajo esis velkinta e kelke sponjatra. Il vidis sempre itere al granda-princo, se il ne savis quon il devis facar, ed icu helpis kun poka gesto dal okuli e la shultro ek la embaraseso.

La Caro vekis simpatio dum ica varma, griza matino en la monti. Esis pavoriganta penso, ke ica embareseso e rezerveso esus la vera esenco dil Caro, qua kondamnis ed amnestiis, qua katenizis e liberigis. „Il devis facar parolado, forsan tale: Me, mea espado e mea populo! Kam Wilhelm. Ma il ne parolis pri la populo, quankam to esabus en ica tempo importanta afero. Ma, ka tu komprenas, il stacis en tipale rusa maniero super ica banala koncepti. En Rusia esas teatrala konduto nepensebla, kad ne? Dum la Romana Imperio existis diversa populi, ma hodie ica koncepto existas nur por Cari, reji e politikisti, por ke li povas dicar: populo, mea populo.

La fronto esas plena de korespondanti e jurnalisti. Li notas 'observadi', populara parolmodi, li regardas la soldati e vunditi e formacas nova teorio pri la anmo dil populo. Linguistikala grafomanio, filologiala sfintero- febleso. Existas ankore altra tipo. Nekompleta lingvo, linei e poka ceni, skeptikismo, misantropismo. Exemple me lektis sequanta frazi: Griza dio kam hiere. Matine pluvo, greleto-vetero. Me vidas ek la fenestro sur la strado. Senfina koloni di kaptiti. Vunditi en veturi.

127

Kanono pafas. Ol pafas hodie kam hiere, morge kam hodie, singla dio e singla horo...' Pripensez, quale klare vidante, quale gayoza! Pro quo il furias pri la kanono? Pro quo il postulas de la kanono diversa konduti? Pro quo il ne astonesas pri su ipsa? Il ipsa pafas singla dio per enumeradi, komi e frazi. Pro quo il ne finas ica aktiveso? Pro quo il ne komprenas, ke ne la kanono devas esar nova, ma il, sen repeto, ke ek sua noto- kayero nultempe povas venar irga senco? Pro quo il ne komprenas, ke nura fakti sen homala viziono e fantazio ne povas existar?"

„To esas nekustumale justa", Gordon interruptis. „Me volas dicar ulo a tu. Quon ni vidis hodie, la ceno inter la kosako e la judo, to esas la maxim simpla infameso pri qua nulu parolas, ma on respondas ica infameso per bati. Ma pri la judala problemo generale on povas filozofiar. Ed on agnoskas surprizanta aspekti. Me dicas a tu nula novaji. Ica idei esas da tua onklo. Tu questionas, quo esas la populo? Kad on devas dorlotar ol? Se on duktas la populo per la beleso e grando da sua verki aden la komuneso, ka to ne esus plu multe e plu bona? Certe, certe. Quala populi vivis dum la kristana periodo? Esas ya nula ordinara populi, ma kristana populi. La konverto esas importanta, ne la loyaleso ad olda tradicioni. Prenez la Evangelio. Quon ol dicas pri ica temo? Nu, ol ne dicas: to ed ico devas esar tale. Esis naiva e timema ofro: Ka vi volas existar segun nova maniero, kam nultempe antee? Ka vi volas la benediko por via mento? Ed omni aceptis ica ofro dum yarmili.

Se la Evangelio anuncas, ke en la rejio di Deo ne existus greki o judi, ka to signifikas, ke en la Deala rejio omni esas egala?

128

No, to ne esis necesa. Ton ja savis la greka filozofi, la romana moralisti, la profeti ek la Olda Testamento. La vera signifiko esas: En ica nova, ek la kordio venanta existo-maniero, qua nomesas Rejio di Deo, ne existas populi, ma nur personalesi.

Tu dicis, ke fakto esas sensenca, se on ne introduktas senco aden la fakto. La kristanismo, la misterio pri la personaleso devas penetrar la fakto, por ke ol ganas senco por la homo.