Дзённік суддзі Верасаўца

У хлапчука ўздрыгвалі адтапыраныя губы, і такое захапленне свяцілася ў шырока расплюшчаных вачах, што Барыс на хвіліну забыўся пра дзявочую ўвагу да яго. Спыніўся, назіраў.

— Лаві! — дурасліва гукнуў хлапчуку.— Чаго глядзіш?

Малы недаверліва зірнуў на яго.

— Ты сам паспрабуй злаві,— пачуў Барыс з-за спіны.

Азірнуўся. Побач стаяў цыбаты юнак. На пераноссі — тоўстыя акуляры.

— Якая табе тут справа? — Барысавы бровы ссунуліся.— Чашы адсюль.

— За табой назіраюць, боўдзіла. Падумаў бы…

— Што?! — Гармача апякла злосць.

Суха бразнулі аб асфальт акуляры. Ад удару юнак схапіўся за жывот.

Узняўся шум. Прыбеглі дружыннікі.

— А-а, народная міліцыя! — храбрыўся Барыс.— Даўно вас не бачыў. Хто хоча паспытаць майго кулака?

Усё, што затым адбылося, было як у сне.

***

У пакутлівы час няволі па начах, калі Барыс, змораны бессанню, заплюшчваў вочы, у прыкрай цішыні пакоя з закратаваным акном яму чуліся галасы. То цыбаты нешта працяжна гугніў, то суддзя басавіта зачытваў — арыштаваць на пятнаццаць сутак. Даймала думка: як яго цяпер сустрэнуць у цэху?

Сустрэлі па-рознаму: хто суровым маўчаннем, хто з затоенай ухмылкай, а хто і проста ў вочы смяяўся. Каля ўвахода ў цэх вісела «Мятла», у якой размалявалі яго на ўвесь вялізны аркуш. Нос сіні, рукі за спіной звязаны… Каб непрыемнасці, што нечакана так напаткалі яго, не рвалі душу, Гармач пакутліва імкнуўся думаць пра што папала: ці не купіць яму транзістар, чаму «Спартак» стаў прайграваць у апошніх матчах?.. Падышоў да свайго станка, пачаў рыхтавацца да работы.

— Ну, ваяка, раскажы, як цябе дружыннікі вязалі? — зачапіў яго Архіп Бортнік.

Да іх падыходзілі рабочыя. Маладзейшыя задзірліва шпылялі адзін аднаго незласлівымі калючкамі. Але ў няёмкай стрыманасці жартаў адчувалася: усю іх увагу прыкаваў ён, Гармач.

— Чаму маўчыш? — не адставаў Архіп.

— Заткніся!

Вецер гойдаў пад акном кучаравыя галінкі маладых ліп. Барыс упяўся позіркам у акно.

— Не жадаеш гаварыць з намі? — спытаў Бортнік.

— Вязалі… Прыдумаў. Як трэскі ад мяне ляцелі.— Барыс закаціўся прытворным рогатам.— Усіх бы ў кучу зваліў, ды паслізнуўся.

I тут быццам прарвалася што. Загаварылі ўсе адразу, наперабой.

— Няўжо ты не зразумеў, як усё брыдка атрымалася?

— Расперазаўся ты, хлопец, меры не ведаеш.

— Думаеш, калі кулакі пудовыя, дык усё табе дазволена?

Слухаючы гаману, якая ўсё мацнела вакол яго, Гармач раптам падумаў, што Міцькаў твар, напэўна, аж зіхаціць ад радасці і задаволенасці. Ну як жа, пастараўся, размаляваў у «Мятле». Рэдактар… Ён адшукаў вачамі Міцьку. Той стаяў воддаль у такой паставе, быццам рыхтаваўся скочыць на яго — злёгку сагнуў ногі ў каленях, адвёў рукі назад. Гэта яшчэ больш раззлавала Барыса.

— Крытыкай, значыць, выхоўваеце? — прахрыпеў ён.— Дык я ж герметычны, наглуха зачынены для такой змазкі.

Міцька ўслухоўваўся не столькі ў яго словы, колькі ў голас, з горыччу думаў, што той гаворыць нешта лішняе, непатрэбнае. Яму хацелася перабіць, абразуміць Барыса, але ён не ведаў, як гэта зрабіць, і маўчаў.

Цэх запаўняўся шумам станкоў. Па падвеснай дарозе паплылі ваганеткі. Людзі пачалі разыходзіцца. Барыс бачыў, як рэзка крутнуўся Міцька. Ступаў ён шпарка, шырока, і таму постаць яго ў новым камбінезоне здавалася не такой шчуплай і малой.

Пасля змены Гармач падышоў да «Мятлы», доўга разглядаў карыкатуру. Потым плюнуў і пакрочыў за прахадную.

Паблукаўшы з паўгадзіны па вуліцы, Гармач зноў вярнуўся на завод. Усе ўжо разышліся. Ён сарваў «Мятлу», чыркануў запалкай. Бойкае полымя ўхапілася за паперу.

***

Навальніца, што прашумела пад вечар, аддалялася. Маланкі не змяіліся, бліскалі жаўтлява-ружовымі зарніцамі. Перуны грукаталі глуха. У асвежаным паветры пахла ліпай.

У ціхім завулку панавала маўклівасць. Толькі чуваць было, як на галоўнай вуліцы гулі аўтамашыны ды ў балацянках за Дняпром, што падступаў да агародаў, надрываліся жабы. Гармач стуліўся за глухой сцяной драўлянага дома з неасветленымі вокнамі. Прыхінуўся спіной да халаднаватых бярвенняў, сцішыўся. Дастаў папяросы, закурыў.

У высокім небе праляцела знічка. Барыс прасачыў за яе следам. Падала яна імкліва, адно імгненне. Яму падалося, што і ў яго ўсярэдзіне штосьці сарвалася — так працяло душу нейкім тупым болем.

Прыглушаныя адлегласцю, пачуліся крокі. Барыс сіліўся ўявіць, як Міцька, убачыўшы яго, кінецца наўцёкі. А ён будзе даганяць Міцьку.

Злавіўшы сябе на гэтай думцы, Гармач збянтэжыўся: адчуваў, што прага помсты крыху аслабела.

Нешта халоднае, бы восеньскі дождж, зацякала яму за каўнер сарочкі. «3 ракі сырасцю пацягнула, відаць, туман упаў». Барыс патаптаўся на месцы, пацёр далонямі шчокі.

Крокі чуліся ўсё бліжэй. Барыс глыбока і шумна ўздыхнуў. 3 прыкрасцю адчуў, што яго ахапіла неадольнае жаданне папярэдзіць: «Не падыходзь. Няўжо не адчуваеш, што цябе чакае?«

А Міцька ішоў…

***