Больш яна не прыходзіла, затое яны зь Лёсяй пачалі атрымліваць лісты зь пячаткамі і гербамі. Ён не чытаў іх, кідаў пад ногі і таптаў, таптаў так заўзята, што Лёся ахвотна далучалася да яго і ў іх пачынаўся нейкі дзікунскі танец для дваіх. Прыходзілі іншыя людзі, усё часьцей і часьцей, грукалі ў дзьверы, трэсьлі паперкамі, пагражалі судамі. Пра школу не было чаго й думаць. Яны зь Лёсяй больш не выходзілі з кватэры і нікому не адчынялі. Ля дзьвярэй крычалі, паўтаралі нешта пра закон, закон о языках, языках, языках – усё гэта гучала нейкім трызьненьнем, нейкай малітвай па-стараславянску. Прітча во языцэх – круцілася ў галаве ў бацькі. Воязыцэх – паршывы язык, ублюдачны жаргон. Больш ніякіх саступак, ніякай гульні.
Калі грукат і крыкі рабіліся невыносныя, яны зь Лёсяй пачыналі сьпяваць. Яны сьпявалі ўсе іхныя песьні, пра ружу, пра хатачку зь лебяды, пра пагоню і пра трох сыночкаў. І чым гучней на тым баку патрабавалі адчыніць – тым больш дзірачак рабілася ў тых сьвісьцёлках, якія яны называлі цяпер сваімі галасамі.
“Ты вельмі прыгожа сьпяваеш”.
“І ты, тата”.
Аднойчы дзьверы разнасьцежыліся. Перад тым, як гэта адбылося (а трэск стаяў такі, што было ясна: замок ня вытрымае), бацька падышоў да балькона і паглядзеў праз бруднае шкло на вуліцу. Уцякаць не было куды. І ён сеў назад, прачытаўшы сваю малітву.
І вось у пярэднім пакоі выбухнула. Кватэра ўмомант запоўнілася людзьмі – быццам над іхнымі галовамі разарваўся нейкі мех з навагоднімі падарункамі ад лялечнай фабрыкі. Яны сядзелі на падлозе і разглядвалі атлас – а людзі бегалі вакол і гаварылі нешта, бацька ўжо не разумеў, што. Ягоны язык скончыўся. Нехта падхапіў Лёсю на рукі, яна не вырывалася. Тупат пранік ва ўсе пакоі, зарыпелі бальконныя дьзверы, чалавек у фуражцы асьцярожна ступіў туды, у туман, што напоўз за ноч, у нагрувашчаньне рызьзя і пустых бутэлек.
“Стойте!” – закрычаў ён. – “Здесь еще один!”
Павісла цішыня.
“Еще один ребенок!”
І чалавек у фуражцы вывеў з балькона хлопчыка – трохі ніжэйшага за Лёсю, але шырэйшага ў плячах.
Зусім голага хлопчыка.
“Это ваш ребенок?” – грозна спытала жанчына ў футравай шапцы.
Бацька кіўнуў, але гэтага было мала.
“Это твой братик?” – запыталіся ў Лёсі, і яна кіўнула таксама.
“Как тебя зовут?” – сказала грозная цётка, але з-за яе сьпіны крыкнулі:
“Да оденьте же его!”
“Сволач”, – сказаў міліцыянт, паглядзеўшы на бацьку, і закруціў яму ззаду рукі – было чуваць, як хруснулі косткі. – “Убіваць такіх нада!”
“А я тебе говорил: не шниткай! Не надо здесь у нас шниткать!” – бацька павярнуўся на гэты голас і пабачыў, што з пляцоўкі ў кватэру зазірае сусед, той самы, якому падалося некалі, што Лёся плача. Сьмешна. Бацька ніколі ня бачыў, як плача ягоная дачка.
Вось чым усё скончылася, Жыдзе.
За сьпінай суседа стаялі дзеці – цэлы вывадак. Дзеці, якія ўмелі гаварыць, якім ні ад кога ня трэба было хавацца. Цікава, ці зрабіліся яны з гэтай прычынай шчасьлівыя? Дзеці, народжаныя проста так. Безь ніякай місіі. Дзеці глядзелі на яго зь цікаўнасьцю, у іхных вялікіх вачах не было ні нянавісьці, ні нават асуджэньня. А хлопчык, якога знайшлі на бальконе, глядзеў на іх. Ён быў зусім падобны да звычайнага хлопчыка – і ўсё ж было ў ім нешта нетутэйшае. Быццам ён быў сын замежнага шпіёна або проста інтурыста.
“Как тебя зовут, малыш?” – запыталася маладая дзяўчына з фотаапаратам, нацэленым Лёсінаму брату проста ў твар.
“Я лёччык”, – сказаў хлопчык і паглядзеў спадылба на мэдычную брыгаду, трох маладых санітараў і п’яную лекарку з чамаданчыкам, якая ня ведала, зь якога боку да яго падступіцца.
“Я лёччык”, – сказаў ён яшчэ раз, усьлед бацьку, якога выводзілі з пакоя. Гучна. Так, каб ён запомніў. І ён запомніў. Раніца, туман за акном, пах і шум чужых людзей там, дзе ён быў шчасьлівы, мітусьня, шоргат папераў, раскіданыя па падлозе алоўкі, брудныя сьляды на падлозе, словы, словы, словы, і гэты дзіцячы бас ягонага сына, такі знаёмы – быццам ён жыў тут зь імі заўжды і чытаў тыя самыя кніжкі.
10. ГЭТА БУДЗЕ САМАЯ ЛУЧШАЯ СВАДЗЬБА Ў ВАШАЙ ЖЫЗЬНІ
“Гэта будзе самая лучшая свадзьба ў вашай жызьні”, – сказала бабуля, нахіліўшыся да ямы, і захіхікала. А потым падазрона прыгледзелася да Лёсі:
“Ён цябе ня мацаў? Ня мацаў ноччу, га? А то штота майка на табе надта памятая… Ты мне глядзі, унучак, у мяне ўсё даўжно быць як у людзей. Сагласна традзіцыям!”
Вясельнымі прыгатаваньнямі бабуля пачала займацца з самай раніцы. Для Лёсі яна спляла вянок з васількоў, а для Лёччыка знайшла саламяны. А яшчэ для іх быў падрыхтаваны цэлы мех крапівы. Крапіву яны ня бачылі, але бабуля гучна камэнтавала ўсё, што робіць, седзячы на самым краі ямы, і яны, дзівячыся, слухалі, і голад ужо павіскваў у іхных жыватах, а голас зьверху ціснуў, як накрыўка: