Дзеці Аліндаркі

“Пашыю вам касьцюмы з крапівы, добрая крапіва, гаючая, адразу ўсю дурату з галоваў выб’е. Як пачнёце там унізе поўзаць, ды аб зямлю чухацца, уся кожа зьлезе… Я люблю, калі кожа аж чуць ня злазіць. Некалі, як маладая была, дык такі псарыяз мела – і такія вось байструкі, як вы, адварочваліся, гідзіліся, крычалі, што я заразная… А зараз вы, дзеткі, заразнымі пабудзеце, а я пагляджу!”

І бабуля зайшлася ці то сьмехам, ці то кашлем, не разабраць. Лёччык і Лёся падумалі – адначасова, бо думкі іхныя таксама сядзелі цяпер у адной яміне, абняўшыся – што мець бабулю не заўсёды бывае прыемна.

“Цяпер яны там думаюць, што я памерла даўно”, – працягвала бабуля. – “А я і праўда для іх памерла, хату сваю спаліла ў райцэнтры, не пустую, ясная ж рэч, я ляльку зрабіла, бамжыху адну злавіла пад мастом, у хату прывяла – а яны там падумалі, што гэта я ў той хаце была. А не было мяне там! Я ў лес пайшла, лес мяне быстра палячыў, у мяне цяпер такая кожа чыстая, і што ты, дзеўка, мне завідуеш! Завідуеш, га?”

“Па-мойму, у бабулі ёсьць фантазія”, – сказала Лёся. – “Калі я хадзіла ў школу, я так хацела, каб у мяне была фантазія. Таму што калі фантазія, можна да Брэмэну нават бяз мапы дайсьці”.

“У бабулі ёсьць фантазія”, – пагадзіўся Лёччык. – “Толькі яна ня ведае, што зь ёй рабіць. Гэта калі б мне далі нож, а ў мяне не было б рук, каб яго трымаць”.

“У цябе быў бы рот”, – сказала Лёся. – “Рот з зубамі. І ты б схапіў зубамі нож і разрэзаў бы ўсё, што хацеў”.

“Я і зубамі магу”, – Лёччык чхнуў, не міргаючы гледзячы на Лёсю. – “Паглядзі, якія вострыя”.

І ён адкрыў рот, і Лёся правяла ўказальным пальцам па ягоны зубах – як па лязу пілы.

“Не разгаварваць там!” – крыкнула зьверху бабуля. – “Скора будзе гатова ваша ўкрашэніе! Скіну вам, і каб надзелі зараз жа!”

“А калі не надзенем?” – спытала Лёся, задраўшы галаву да сьвятла, у якім плаваў сухі кветачны пыл.

“Тады наказаніе”, – падумаўшы, прапяяла бабуля, быццам скончыўшы куплет нейкай песьні. – “Ня буду вас ні карміць, ні паіць, пакуль не надзенеце. Але штота вы разгаварыліся. Скора, скора будуць вам свадзебныя падаркі! Маўчы там, гаўнюк! Вось я зараз табе сваю іглу пакажу – мо тады цішэйшы будзеш, смаркач!”

І бабуля, зноў нахіліўшыся над ямінай, працягнула руку так, каб пальцы яе трапілі на сьвятло – тое самае сьвятло, якое бачылі Лёся і Лёччык з дна сваёй магілы. Іголка і праўда была салідная, доўгая, тоўстая, касьцяная, спэцыяльная іголка для таго, каб шыць строі з крапівы, каб паказваць яе дзецям, што сядзяць пад зямлёй і якім трэба ў горад Брэмэн. І пальцы ў бабулі таксама выглядалі цяпер, як іголкі. Такія ж выцягнутыя, жаўтаватыя, з вострымі кіпцямі на канцах.

“Радзіва будзеце слухаць”, – вырашыла бабуля, задаволеная эфэктам. – “Уключу вам радзіва, каб ня нудзіліся маладыя. Ой, наражаеш ты мне мясца, нявестачка… Слухай музыку, удахнаўляйся!”

І сапраўды, неўзабаве зайграла музыка – бабуля паставіла прыймач на самы край ямы. “Эстрадны канцэрт”, – з павагай сказала яна. – “Тое, што трэба для празьніка!” Але эстрадны канцэрт хутка скончыўся, і пачалася вельмі цікавая перадача пра мову, і Лёся зь Лёччыкам навастрылі вушы, бо ім падабаліся такія тэмы. Да таго ж перадача нагадала ім пра лягер – ім нават падалося, што голас вядучага быў падобны да голасу іхнага важатага. Нібы лягер дагнаў іх, знайшоў і вырашыў больш не пакідаць брата і сястру.

“…Ведь наш язык – язык добрых и честных людей”, – сказала радыё. – “Издревле он был им единственной надеждой и опорой. И люди берегли свой язык, как могли. Каждый понимал, что это единственное богатство, которое способно давать надежду даже тогда, когда…”

Лёся і Лёччык былі паспрачаліся, што значыць слова “іздревле”. Лёся лічыла, што гэта значыць “зроблены з дрэва”, а Лёччык – што “той, які пайшоў зь вёскі”. Таму што вёска на языку – деревеня.

“Не дзеревеня, а дзереўня”, – няўпэўнена сказала Лёся. Яна вырашыла, што калі Лёччык і мае рацыю, яна зь ім усё роўна не пагодзіцца. Яшчэ чаго. Але спрачацца Лёччыку не хацелася.

“Калі я чую язык, ці на ім гавару, я таксама думаю, што ён зроблены з дрэва”, – сказаў Лёччык. – “Як тая шафа ў доктара, памятаеш? Там, дзе ў яго стаялі распоркі”.

Лёся павяла плячом. Успамінаць распоркі было ня надта прыемна. Да вуснаў нібы дакрануліся нечым ледзяным. Распоркі расьцягвалі іхныя вусны так, што было балюча зубам, носу і нават скулам. Да таго, як трапіць у лягер, Лёся і падумаць не магла, што яна здольная так шырока раскрываць рот. Супраць распорак нічога нельга было зрабіць. Распоркі прымушалі іх казаць “а” – і гэта было самае круглае і шчырае “а”, якое мог сказаць чалавек. У адтуліну паміж распорак прасоўвалася валасатая рука і пачынала нешта рабіць – што, яны не адчувалі. Бо перад распоркамі ім давалі адмысловыя пігулкі – зрэшты, такія смачныя, што ў лягеры былі дзеці, якія самі прасіліся на распоркі, толькі б атрымаць перад працэдурай узнагароду.