Губернскі дэтэктыў. Справа аб крывавых дукатах

На другі дзень, калі збіранне на баль было at its climax[73], Канстанцін Мікалаевіч, які знаходзіўся ў надзвычай пахмурным настроі пасля ўчарашніх візітаў, усё намагаўся прыдумаць прычыну, каб увогуле нікуды не хадзіць. Аднак жа матухна строга абарвала ягоныя сціплыя спробы, і неўзабаве яны выправіліся на вечарыну. Да іх далучылася і бабуля, якая сёння пачувалася значна лепей ды звычкі прапускаць пампезныя выхады ў свет ніколі не мела. Па прыбыцці пан Пракшын адразу ж прарваўся ў буфет, а матухна была вымушаная сцерагчы здароўе сужэнца, таму Яўгеніі Канстанцінаўне выпала бавіць час у залі, дзе адбываліся галоўныя пацехі для моладзі, разам з бабуляй.

Яны стаялі ўдзвюх, узвышаючыся над натоўпам кучаравых рагатушак, а пані Канстанцыя ў сваім старасвецкім цюрбане з мудрагелістымі ўпрыгожаннямі дый пагатоў была падобная да Афінэі Палады, якая ўсё ж такі здолела ўвайсці ў элегантны ўзрост. Даволі хутка вакол іх з’явілася дастаткова вольнай прасторы, нават веер быў непатрэбны. Зрэшты, доўга сумаваць ім не давялося – панна Пракшына не ведала, што і думаць: ці то яна мроіць на хаду, ці то сіла мыслення сапраўды існуе.

Вядома ж, гэта быў ён! Абмінуўшы ўсе правілы этыкету, Падгорскі абставіў усё, быццам іншага выйсця не мелася. Вось ён ужо сам прадстаўляўся ейнай бабулі. Альбо гэта таму, што Яўгенія Канстанцінаўна проста анямела ад шчасця і ён адрэкамендаваўся дзеля таго, каб не бянтэжыць дзявіцу яшчэ больш? Дый якая розніца, калі і пані Канстанцыя ўсміхаецца яму так прывітальна. Дарэчы, з чаго б гэта?

– Ці не вашая матухна Ізабэла Барбара Падгорская з Завішаў? – пацікавілася бабуля.

Андрэй Вікенцьевіч пакорна схіліў галаву.

– Як пра тое прыемна даведацца – мы з вамі амаль сваякі праз брата другой жонкі вашага стрыечнага дзеда! – на адным дыханні вымавіла пані Канстанцыя ды звярнулася да ўнучкі: – Што ж ты ўтойвала такое радаснае знаёмства?

Яўгенія Канстанцінаўна сілілася зразумець, што ад яе зараз патрабуецца, але дарэмна. Ужо ў наступнае імгненне Падгорскі кружыў дзявіцу па залі, адной рукою абхапіўшы яе стан. А яна задыхалася ад гэтай лёгкасці ды, пэўна, выяўляла на сваім твары выраз, які быў далёкі ад таго, што звычайна называюць intelligent[74]

. Ну і не страшна, яна проста будзе сабою. Які ж чароўны вечар, толькі б не скончылася музыка ды гэтае казачнае мільганне агнёў…

Калі ж напрыканцы трэцяга танца панна Пракшына ўжо цалкам збіла дыханне (чамусьці раней яна з такой праблемай не сутыкалася), ён падвёў яе назад да бабулі і пачаў бавіць іх апошнімі віленскімі сенсацыямі. І ўсё было б надзвычай хораша, каб падчас закліку далучыцца да святочных страваў з натоўпу не высунулася ручка – гэтым разам не пульхная, а нейкая нават касцістая, з кіпцюрамі драпежнай птушкі.

– Анджэй, мілы! – яна ўладна выклікала яго суправаджаць сябе да абедзеннай залі.

Падгорскі са свецкім паклонам заявіў, што не развітваецца, і без ценю маркоты пакінуў Яўгенію Канстанцінаўну разам з бабуляй. Здаецца, у дзявіцы з грудзей вырвалі кавалак мяса не меншы за фунт, гэта дакладна, а можа і за цэлых два. Забіць сябе і яго, каб не дастаўся нікому! Не, спачатку яго, а потым ужо сябе. Пані Канстанцыі давялося тузануць яе за руку, каб нарэшце зрушыць з мейсца.

Усе госці ўладкаваліся за даўжэзнымі сталамі, і панна Пракшына з прыкрасцю адзначыла, што Андрэй Вікенцьевіч сядзіць разам са сваёй спадарожніцай непадалёк ад іх, ды які ж ён агідна спагадлівы да гэтай ужо немаладой і гучнай жанчыны. А тая, нават нікога не саромеючыся, лезе яму з сурвэткай у вусы. Якая дрэнь! Адразу бачна – «новыя людзі». Як толькі атрымалі запрашэнне сюды? Хаця штосьці там бабуля казала пра Завішаў і іхняе ўяўнае сваяцтва – што гэта яна такое прыдумала і навошта? Ну, і добра, што такая старая, так яму, вычварэнцу ды подламу распусніку, і патрэбна! Так жорстка падмануцца…

– Прошкіна, што з тварам? – пачула яна бабуліна кантральта.

– Нічога, madame, – квола адказала панна Пракшына. Не-не, рыдаць тут яна не будзе. Яна ўвогуле больш ніколі не будзе рыдаць, а з-за яго – дык дакладна.

– Гэта сястра яго, – напаўголаса працягнула пані Канстанцыя. – Ты што ж, не ведала? У яго сясцёр гэтых, як гразі. І ўсе старэйшыя.