Маёнтак Рыбы

у мяне ёсьць барада, сьветлая, месцамі белая, месцамі залатая, месцамі іржавая. барада – мой блізкі сябра, які зьявіўся ў мяне, худога і нязграбнага, у дзясятай клясе. са зьяўленьнем гэтага сябра ў мяне пачалі вадзіцца піва й цыгарэты, бо сябра вельмі лёгка іх мне набываў. бараду завуць Патрыкам і мы зь ім неразлучныя. Патрык – адданы сябра, найбліжэйшы мой дарадца ў пытаньнях філязофіі й каханьня. я зь ім сварыўся тройчы і добра памятаю тыя дні, нават тыдні, калі мой твар, паголены, чырвоны ад раздражняльнага ляза брытвы, павольна, але няўхільна зарастаў шчаціньнем. мы з Патрыкам звычайна мірымся, і першы крок раблю я, бо сам усчыняю сварку – мне часам здаецца, што мне лепей бязь сябра: і маладзейшым выглядаю, і сьвяжэйшым, але ж нельга так са старымі сябрамі, якія ў тваім жыцьці зьдзейсьнілі магічны пераход ад юнацтва да сталасьці, і я заўсёды выбачаюся, і мы мірымся, выпіваючы піва, я дзялюся зь ім чыпсамі, ён іх вельмі любіць, і потым крошкі ад ежы гадзінамі сыплюцца зь ягоных нэтраў. Патрык любіць курыць і вельмі любіць цалавацца зь дзяўчатамі, час ад часу я яго балую прыгожымі й доўгімі засмоктамі, але паліць кінуў, толькі хіба што траву, ад якой Патрык кашляе. сёньня раніцаю, як звычайна, мы прачнуліся амаль у адзін час, Патрык быў увесь ускудлачаны, зь левага боку ў яго нават быў зьбіты каўтун, але мы зь ім разам пасьміхаліся, бо ноч была цудоўная, неспакойная й цёплая, нягледзячы на дождж. першым зь Юляю, якая таксама расплюшчыла вочы, павітаўся спачатку ён, а я толькі ўсьміхнуўся.

вера

Вера Паўлаўна пачала працаваць у школе адразу пасьля заканчэньня пэдагагічнага ўнівэрсытэту. дзяўчына яна была бойкая, цяжкасьці ўспрымала як шараговыя выпрабаваньні, якія толькі ўзмацняюць дух, душу й цела. таму й ня грэбавала ані цяжкімі вучнямі, ані дадатковымі ўрокамі. з часам Вера Паўлаўна стала больш чэрствай, магла ня толькі бацькоў выклікаць, але й за вушы пацягаць і прыкрыкнуць як мае быць, і нават было некалькі выпадкаў, калі яна, заўважыўшы вучня каля школы з цыгарэтаю, давала яму па галаве, чым было на той момант у руках: журналам класнага кіраўніка, стосам сшыткаў, кнігаю. Вера Паўлаўна была тым самым чалавекам, пра якога казалі – «на сваім месцы». і хутка яна ўжо з класнага кіраўніка й настаўнікавыхавацеля ператварылася ў галоўнага завуча, жанчыну, якой падпарадкоўваўся нават дырэктар, бо ўсё, што яна казала і прапаноўвала, адразу зьдзяйсьнялася: загады йшлі ад дырэктара, а часам нават і ад гарвыканкама. у завуча зьявілася мянушка – Сабака Паўлава. Вера Паўлаўна пашырэла ў сцёгнах, яе хвост на галаве зацягнуўся шчыльней, зморшчынак дадалося ў кутках вачэй яшчэ болей. яна ператварылася ў сапраўдную жанчыну-вамп у росквіце бальзакаўскіх гадоў.

а потым сталася так, што акрамя працы ў яе больш нічога не засталося, і вельмі хутка надышлі нэрвовыя зрызвы, няўдзячныя падлеткі, зьдзекі, адзінота, пэнсія, вар’яцтва.

апошнія разы яе бачылі раскудлачанай, сівой, у старым гарнітуры… яна стаяла каля дарогі й крычала на машыны, якія праяжджалі паўзь яе: «а ну ня бегаць па калідоры, ціха, я сказала!»

ровар

мая прабабуля, колькі яе памятаю, любіла жартаваць: «войска польска на ровэрах». я не разумеў яе тады, не разумею і цяпер. яна такім чынам сьцябала палякаў ці іх слова «ровэр»? хаця сама была на палову полькаю, у яе ненаўмысна гэта атрымлівалася – кпіць. але зь дзяцінства яна мне прывіла грэблівае стаўленьне да назвы «ровэр». у самаго мяне тры ровары, будзем называць іх лісапедамі, бо ўсе тут навокал называюць іх лісапедамі. да таго часу, як трапіць сюды, я зваў свае двухколавыя рамы байкамі й горнікамі.

я паважаю ровары і вельмі добра стаўлюся да людзей, асабліва бізнэсоўцаў, мэнэджараў і іншых працаўнікоў офісаў, якія карыстаюцца стрыт-байкамі замест машыны, асабліва ў горадзе. мая бабуля спакайнютка садзілася і ганяла на лісапедзе па грыбы ажно ў суседнія паветы, кіравалася наўмысна па закінутых сьцяжынках і старалася ехаць не праз палі, каб ніхто не заўважыў, што яна выправілася ў свае знакамітыя грыбныя мясьціны, зь якіх выпадала часам прывозіць грыбоў на два гады закатак. яна заўсёды казала, што ровара ёй мала, што ў яе суседкі скутар ёсьць і ёй такі патрэбны!

прабабуля мая, наадварот, казала, што ровар ёй непатрэбны, яна на драбіне даедзе куды трэба, але ж так яна казала і ў тыя часы, калі ад каня засталіся толькі цьмяныя ўспаміны. ня ведаю, чаму яна так кепска ставілася да ровараў, можа быць, праз тое, што не любіла палякаў, а можа быць, праз тое, што, як яна казала, усю маладосьць з Барысам пражыла, разам на адным ровары на працу езьдзілі – ён круціць пэдалі, яна – на раме ў сукенцы з васількамі. а потым Барыс нечакана памёр маладым, пакінуў ёй сына й стары ровар, ад якога засталася толькі ржавая рама, якую я пару дзён таму закапаў на двары, дзе жывуць куры, няхай яна нарэшце згніе, і зьнікне памяць і кпіны, і застанецца толькі тлустая, узбагачаная ржавым мэталам і курыным памётам зямля, на якой пачне расьці й высьпяваць штосьці чыстае й сьветлае, калі мяне ўжо таксама ня будзе.