Губернскі дэтэктыў. Справа аб крывавых дукатах

Яшчэ ён скардзіўся пра свайго каня: маўляў, той падкульгвае, якая бяда! А татухна суцяшаў яго, абяцаючы, што заўтра зраніцы каня зводзяць у іхнюю вёску да каваля, які можа ствараць, як кажуць, сапраўдныя цуды. А пакуль жа ён рады, што іхні маёнтак можа служыць госцю прыстанкам. Андрэй Вікенцьевіч таксама вельмі рады, усе так рады, толькі Яўгенія Канстанцінаўна адчувала, што збег такіх абставінаў быў наўзнарок і нічога добрага абяцаць не мог. Калі ж час наблізіўся да гарбаты, да іх завітаў яшчэ адзін госць – наведацца вырашыў і павятовы спраўнік, з якім пан Пракшын бачыўся ўчора.

– Відаць, сёння ў нас дзень нечаканых візітаў! – адзначыў татухна, пакуль Снопін, аддзьмухваючыся ды абціраючы пот з ілба, прысаджваўся за стол.

– Выбачай, Канстанцін Мікалаевіч, але ж навіны мае не самыя радасныя, – адгукнуўся ён.

– Што надарылася? – татухна трывожна варухнуў бровамі.

– Дзятлікаў, шальмец, пабаяўся да вас ехаць, дык прыйшлося мне самому, – адрапартаваў Ігнат Андрэевіч. – Выклікалі на самое месца злачынства, даўненька ўжо не выбіраўся, але ж колькі клопату! Хто б мог падумаць, што нехта можа напасці на шынкара ды спрэс абрабаваць ягоныя сусекі – стары таксама й трошкі ліхвярыць. Ледзь не забілі, але, дзякуй Богу, абышлося, звезлі ў шпіталь, кажуць, мусіць ачуняць праз колькі дзён…

– А што яго дачка? – выпаліла панна Пракшына.

– Замкнулі ў каморы! – абвясціў павятовы спраўнік. – Нікога не бачыла, нічога не ведае.

– І што, скралі штось надта каштоўнае? – пацікавіўся Андрэй Вікенцьевіч.

– Пакуль не зразумела, аднак жа гэта ўжо другі напад за тыдзень у нашых Богам закінутых мясцінах, – пераможна выгукнуў Снопін. – З прычыны чаго я сюды і наведаўся.

Ён падаў вачыма некалькі неўразумелых знакаў татухну, перахапіўшы якія, Падгорскі без залішняй далікатнасці запытаўся, наколькі сур’ёзная справа ды ці не патрэбная з яго боку якая-небудзь дапамога. Канстанцін Мікалаевіч запэўніў яго, што пакуль надта турбавацца няма аб чым, аднак сцісла распавёў пра забойства ў флігелі, праз якое ён быў пазбаўлены галоўнага інжынера. Пры гэтым пра дукат, як адзначыла панна Пракшына, татухна маўчаў.

– Аднак жа калі з шынкаром усё амаль што зразумела, то з якой нагоды было ўчынена забойства тут? – Андрэй Вікенцьевіч аказаўся занадта кемлівы.

– Пра гэта і я хацеў спытаць, – падтакнуў павятовы спраўнік. – Маецца ў мяне адчуванне, што выпадкі гэныя могуць быць звязаныя.

– Але ж пры такім раскладзе мой Людвіг Восіпавіч мусіць быць бязвінным, – парыраваў татухна. – Разумею, што абрабаванне ў шынку здарылася пад раніцу?

– Менавіта, – кіўнуў Ігнат Андрэевіч.

– Не хочаш жа ты сказаць, што Штэйн вырваўся з-пад вашага нагляду ўначы ды ціхенька вярнуўся ў камеру, зрабіўшы напад на шынкара? Тады мы ўсе яго значна недаацэньвалі! – пасміхнуўся Канстанцін Мікалаевіч.

– А што, калі арудуе тут цэлая банда? – прыжмурыўся Снопін.

– Не бачу, што гэта змяняе, – паціснуў плячыма татухна.

– Мабыць, Штэйн – іхні завадатар, вось што, – адзначыў павятовы спраўнік.

– Чаму б нам не перабрацца на веранду? Пацешымся падманлівай восеньскаю цеплынёй, – татухна відавочна пачаў злавацца.

Але ж Ігнат Андрэевіч і седзячы ў кустоўях шыпшыны ды напаўняючы лёгкія вострай вечаровай духмянасцю спыняць размовы не пажадаў, за што быў уцягнуты панам Пракшыным у кабінет, дзе яны, пэўна, і працягнулі абмеркаванне новага здарэння. Шкада, Яўгенія Канстанцінаўна з асалодай бы паслухала, пра што яны спрачаюцца, мабыць, атрымалася б выцягнуць якія новыя сведчанні. Але не страшна, яна спадзявалася, што татухна не абдзеліць яе звесткамі, таму зараз дзявіца занатоўвала некаторыя думкі ў сваёй кніжачцы, якую прыхапіла, каб не трэба было абменьвацца ветласцямі з Падгорскім. Праўда, ён палічыў інакш.

– Дык, значыцца, вам больш даспадобы проза? – спытаў ён.

Яна зрабіла выгляд, што ў запале не пачула.

– Гэта дзённік альбо накіды да прыгожага пісьменства? – адсутнасць такту, здаецца, была яго галоўнай уласцівасцю.

– Штосьці каля таго, – магчыма, такі адказ спыніць яго спробы завязаць размову?

– Няўжо збіраецеся апісаць гэтыя крымінальныя здарэнні ў павеце?

Панна Пракшына ўскінула на яго вочы: падгледзеў праз плячо ці што?

– Аднак, напэўна, гэта было б цікава – Дзюпон з мясцовым каларытам, – ён пачаў вярзці абы-што, але, заўважыўшы яе збянтэжанасць, патлумачыў: – Поў. Не чыталі? У шасцідзясятыя пра яго так яскрава пісаў Дастаеўскі, у «Времени» здаецца. Называў Паэ – цікавае адаптаванне амерыканскага прозвішча, не знаходзіце?

У шасцідзясятыя яна была захопленая прыгодамі адной дзяўчынкі, якая была вымушана вырашаць лагічныя задачкі наперакор шалёным да смешнага дзівакам, гэта яшчэ перад тым, як пазнаёмілася з раманамі сваёй улюбёнай пісьменніцы і больш рэалістычным светам яе свавольных гераінь.

– Вы часта пішаце? – зноўку запытаўся Андрэй Вікенцьевіч.

Сутонела, і ёй было няпроста разгледзець, ці ён гэта са шчырага інтарэсу альбо жадае пасмяяцца. Некаторыя, бывала, так і рабілі: што можа напісаць дзявіца яе гадоў?

– Бывае, – ухіліста адказала Яўгенія Канстанцінаўна.