мір – сына

детте санаа дайынды екі жыл брын басталады. Оан арнайы институттар атысады. Бізді жадайда Статистика агенттігіні Алматыдан Астанаа кшуіне байланысты санаты жарым-жартылай жасаталан Халы санаы департаменті зірледі. 2008-жылы отстіктегі бір алада пилотты сана жргізіп крдік. Мен ол кезде Агенттікті модернизациясымен басым атып жрген. Сондытан пилотты сана сол ірді тжірибесіне сйеніп ткізілді.

Санаа бір жыл аланда Сана департаменті директорыны, Сана бойынша орынбасарды да мені кабинетіме келістері жиіледі. Жарнама шкезедік болуы тиіс, ол брін амтуы керек; сана бланктеріндегі сауалдар тізімі ызыты, наты, жылдам толтыратындай болуы керек; сана жргізушілер мен ызметкерлерін бланктерді дейтін сканермен жмыс істеуге йрету керек. «Керек» деген за тізім – Сана департаментінде онсыз да адам саны аз еді…

Аырында бланктерге жазылатын сратар тізімін жасауа, нсаушылар мен сана жргізушілерге арналан нсаулыты отайландыруа зім атсалыстым. Санаты логотипі, «ркім маызды» слоганы тадалып, жарнаманы барлы бліктері мият зірленді.

«ркім маызды» слоганын мен ойлап таптым. Артынан лемдік сана шін де дл осындай слоган тадаланы белгілі болды. Біра, аылшын тілінде. Мен елім шін марайып алдым.

Сана бюджеті 2007-жылы бекітілген. Ол кезде Агенттікке енді келгем. Статистика жргізушілер жмысыны бге-шігесін лі білмейтінмін. Сондытан, бізді алдымыздаы Агенттік ызметкерлері жасаан бюджетпен жмыс істедік. Бланктер баасы – 15 теге, бны Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрлігі сынып, бекітіп берді. Егер Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрлігі белгілі бір тауар не ызметке баа сынса, мемлекеттік органдар млтіксіз келісетін. йтпесе, министрлік бюджетіізге ол оймайды. Сана сауалдары бл кезде лі жасаталмаан еді. Агенттік мысал болатын бланкті трін сына алмады. Себебі, ызметкерлерді зі бланкті алай жасауды білмеді. Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрлігі мысал ретінде Орталы сайлау комиссиясы бланктеріні баасын алды – а-ара тсті, жа аазда, мтіні жарты бет – 18 теге. Министрлік бізді бюджет ызметкерлеріне 15 тегені ішіне тасымал жне басасы кірмейтінін айтан. Келесі жылы стіне осамыз дейді. Келесі жылы бюджетке санаты жарнамасына деп тек бір телевизиялы роликке жететін сома осылан.

Маусым… Шілде… Тамыз… 2008-жылы – бланктерге, баса да сана ралдарына байау жариялау керек. Сауалдар тізімі дайын емес. Агенттік ішінде талас-тартыс жріп жатты, біресе салалы министрліктерден тізімге осымша сыныстар тседі.

ыркйек. Тізім дайын. Байау жариялауа болады.

шеуі бірден кірді – Сана департаменті директоры жне мені екі орынбасарым. «Бланктерді басып шыару шін алты вагон ааз керек, бізді елде мндай ааз жо. Елде бланктерді жылды соына дейін толы басып шыаратын типография жо». шеуі де абдырап алан.

Не істейміз? Модернизация жасаймыз деп Сана дейтін ауымды іске анша уаыт пен ресурс кететінін алдын ала есептемегенбіз. Мен кіметке барып кмек срауым керек дегенді ойламаппын. Мен басшы боландытан, проблеманы брін зім шешуім ажет деп ойладым.

ызметкерлерімні азастанда бланк зірлейтін ммкіндігі жоын таы бір пысытап алып, сол кезде Ресей Федерациясы Президентіні байланыс пен бизнес бойынша кеесшісі болып жмыс істейтін досыма хабарластым. Ол бір аптадан кейін хабарласты. Екі ірі типография бар деді. Бірі – Мскеуде, біреуі – Санкт-Петербургте. Мскеудегісі бос емес. Санкт-Петербургтегі басып беруге дайын деді.

Тендер жарияланды. Бюджеттік департаментті принципшіл директоры Санкт-Петербургті «Полет» типографиясын ткізбей тастады. Себебі, тендерге атысу шін типографияны жмыс тілі ш жыл болуы тиіс екен. Ал, «Полет» небрі екі жыл он ай ана жмыс істеп жатыр екен. Тендерді «Таик» деген типография жеіп алады. Бл типографияны байау жаттары дрыс рсімделген. Біра, «Таикты» осынша бланкті басып шыаруа з ауары жеткіліксіз. аржы полициясы 2009-жылды суіріне дейін тергеуді бастаанша біз «Таик» тендерді тып ап, «Полетті» субмердігерлікке алды деп ойлаанбыз.

Жмыс кн сайын ызып жатыр – 100 мы бланк басылды… С1 бланктерін басу аяталды. С6 бланктері дайын. Сана бойынша орынбасарым «Полет» типографиясымен жмыс істеп жр. Оны міндеті – бланктерді басып шыарылуын адаалау. Бір жылдан кейін аржы полициясыны ытиярымен оны міндеті зіне «ылмыс» болып таылды.

Желтосан айын орталап аланбыз.

– Машиналар кеденде трып алды.

азастан мен Ресей Кедендік одаа біріккен. Біра, екі ел арасындаы кедендік тазалы сол кйі саталан. Бл Одатан тыс елдерге араанда жылдам рі арапайым жргізіледі. Біра, брібір уаыт пен кш-айратыды жеп ояды. Кейде жадай ушыып жатады.

– Мен кеденге оырау шалайын.

– ажет емес. зіміз шешеміз.

2009-жылы ыста арлы боран кп болды. Жолды брін ар басып алып жатты. Жк тасымалы кешікті. Оны ішінде Ресейден де кешіктірілді.

Сана бойынша орынбасарым есеп береді: бланктерді негізгі партиясы жеткізілді. Азантайы алды, олар дайын, буып-тйілген. атарда жеткізіп береді.