Падарожжа на «Кон-Цікі»

Пасля лекцыі пачалася гарачая вясёлая дыскусія. Вядомы дацкі палярны даследчык Петэр Фрэйхен[10], высокі грузны мужчына, падняўся са свайго месца, скептычна трасучы доўгай барадой. Ён не верыў у гэтыя навамодныя вынаходкі. Аднойчы ў час экспедыцыі ў Грэнландыю ён сам карыстаўся гумавай лодкай і мяшком-палаткай замест эскімоскага каяка[11] і іглу[12], і ў выніку траха не загінуў. Першы раз у час пургі, калі «маланка», пры дапамозе якой былі змацаваны палотнішчы ўваходу, так змерзлася, што ён не здолеў нават залезці ў палатку. А потым другі раз, калі ён рыбачыў, кручок зачапіўся за надзьмутую гумавую лодку; лодка, вядома, была праколата і затанула пад ім, як кавалак анучы. Яму і яго сябру эскімосу ўдалося на гэты раз дабрацца да берага ў каяку, які паспеў прыйсці ім на дапамогу. Ён упэўнены, што ні адзін самы таленавіты сучасны вынаходца не можа, седзячы ў лабараторыі, прыдумаць што-небудзь лепшае ў параўнанні з тым, чым карысталіся навучаныя вопытам тысячагоддзяў эскімосы ў сябе на радзіме.

Дыскусія закончылася нечаканай прапановай палкоўніка Хаскіна. Правадзейныя члены клуба могуць для сваіх бліжэйшых экспедыцый выбраць усё, што яны хочуць з навінак, якія ён дэманстраваў; адзіная ўмова — яны павінны, вярнуўшыся, паведаміць у яго лабараторыю сваю думку аб гэтых рэчах. Мне гэта толькі і трэба было. У той вечар я апошнім пакінуў памяшканне клуба. Я павінен быў уважліва агледзець усе гэтыя новенькія рэчы, што так нечакана зваліліся мне ў рукі і для атрымання якіх мне дастаткова было толькі выказаць сваё жаданне. Гэта было якраз тое, у чым я меў патрэбу, — рыштунак, з дапамогай якога мы маглі б паспрабаваць выратавацца, калі б насуперак надзеям наш драўляны плыт пачаў бы разбурацца, а іншых плытоў паблізу не было.

Назаўтра раніцай, снедаючы ў Доме маракоў, я ўсё яшчэ не пакідаў думаць аб убачаным рыштунку, як раптам добра апрануты, атлетычнага складу малады чалавек падышоў са сваім снеданнем на падносе да майго стала і сеў побач. Мы разгаварыліся; выявілася, што ён таксама не быў мараком, а дыпламаваным інжынерам з Транхейма, і прыехаў у Амерыку, каб закупіць дэталі машын і практычна азнаёміцца з тэхнікай халадзільнай справы. Ён жыў непадалёку і часта прыходзіў перакусіць у Дом маракоў, бо тут была добрая нарвежская кухня. Ён запытаўся ў мяне, што я раблю, і я коратка пазнаёміў яго з маімі планамі. Я сказаў, што калі да канца тыдня не атрымаю ніякага пэўнага адказу адносна майго рукапісу, то пачну рыхтавацца да экспедыцыі на плыце. Мой субяседнік амаль не задаваў пытанняў і слухаў з вялікай цікавасцю.

Праз чатыры дні мы зноў сустрэліся ў той жа сталовай.

— Ну, як вы парашылі, едзеце ў падарожжа ці не? — спытаў ён.

— Так, — адказаў я. — Еду.

— Калі?

— Як мага хутчэй. Калі я надоўга затрымаюся, з Антарктыкі пачнуць дзьмуць штормы, ды і на астравах надыдзе пара ўраганаў. Я павінен адплыць з Перу ў бліжэйшыя месяцы, але спачатку мне трэба дастаць грошай і арганізаваць усю справу.

— Колькі чалавек будзе з вамі?

— Я думаю, што ўсяго патрэбна шэсць чалавек; тады на плыце нас будзе дастаткова, каб не надакучыць адзін аднаму; апрача таго, з такой колькасцю людзей можна зручна размеркаваць вахты ля руля на працягу сутак, па чатыры гадзіны на кожнага.

Некалькі секунд ён стаяў, быццам абдумваючы штосьці, а потым горача загаварыў:

— Эх, ліха на яго, як мне хочацца паехаць з вамі! Я мог бы ўзяць на сябе тэхнічныя вымярэнні і метэаралагічныя назіранні. Вы ж, вядома, павінны будзеце падмацаваць свой эксперымент дакладнымі вымярэннямі сілы і напрамку вятроў, плыняў і велічыні хваляў. Не забудзьце, што вам давядзецца праплыць вялізныя прасторы акіяна, аб якіх практычна ніхто нічога не ведае, паколькі яны знаходзяцца ў баку ад звычайных марскіх шляхоў. Такая экспедыцыя, як ваша, можа правесці цікавыя гідраграфічныя і метэаралагічныя даследаванні; я здолею прынесці карысць сваімі ведамі па тэрмадынаміцы.

Я нічога не ведаў пра гэтага чалавека, апрача таго, пра што мог сказаць яго адкрыты твар. А гэты твар мог сказаць шмат аб чым.

— Згода, — прамовіў я. — Мы плывём разам.

Яго звалі Герман Ватсінгер. Ён быў гэткі ж гора-марак, як і я.

Праз колькі дзён я прывёў Германа як свайго госця ў Клуб падарожнікаў. Там мы адразу ж натрапілі на палярнага даследчыка Петэра Фрэйхена. Фрэйхен меў шчаслівы дар: ён ніколі не мог згубіцца ў натоўпе. Высокі і шырокі, нібы дзверы ў гумне, з ускудлачанай барадой, ён, здавалася, быў пасланцом бязмежнай тундры. Яго акружала нейкая асаблівая атмасфера — быццам ён увесь час ідзе па следу мядзведзя-грызлі.

Мы падвялі яго да вялікай карты, што вісела на сцяне, і расказалі аб нашым плане пераплыць Ціхі акіян на індзейскім плыце. Ён шырока расплюшчыў свае блакітныя, як у хлапчука, вочы, якія ад гэтага зрабіліся зусім круглымі, і ўвесь час скуб сябе за бараду, слухаючы, што мы гаворым. Потым ён тупнуў сваёй драўлянай нагой аб падлогу і тужэй зацягнуў рэмень.

— Тысяча чарцей! Я хацеў бы, хлопчыкі, рушыць разам з вамі!