Ведзьміна тоня

— Зарэмба сказаў, каб старшыня сельвыканкама ехаў у раён — у пракуратуру, у райвыканкам, у ваенкамат, але каб к вечару быў адказ на пытанне: як рэальна зрабіць перазахаванне, каб гэта было цалкам у рамках закона, — крыху спакайней закончыла маці.

— Ну, вось, Мікалай Рыгоравіч, як бачыш — чалавек разумны: ніякай самадзейнасці, усё грунтоўна, усё па закону. Ён і гаспадарыць так: без крыку, але настойліва і прынцыпова…

— Хвалі, хвалі… — маці пачала была сёрбаць боршч, зноў адклала лыжку. — Самі будзеце тут упраўляцца. На мне і школа, і дэпутацтва, яшчэ і балота гэтае…

Жэнька, якая з заміраннем сэрца слухала гэты дыялог маці з бацькам, не вытрымала. Пачала гаварыць спакойна, але міжволі ў яе словах прарываўся выклік:

— Мам, а мне здаецца, што Мікалай Рыгоравіч мае рацыю…

— А ты ўжо што разумееш? — бразнула лыжкай маці. — За кветкамі сваімі глядзі.

Жэнька, не звярнуўшы ўвагу на крыўдныя словы маці, працягвала:

— Сорамна вам там, у сельсавеце, стала, што чужынец прыехаў у вёску і паказаў вам пальцам: вунь дзеці збіраюцца на магілу партызан, а вы займаецеся афарбоўкай помніка ля клуба, які нікому не пастаўлены, пад якім ніхто не ляжыць!

— Хто табе сказаў!?

— Тата казаў. І ты казала, што ўсе вяскоўцы пахаваны на могілках, што ля клуба не помнік, а проста памятны знак. А вы нас прымушалі туды кветкі класці і ў пачэсным каравуле стаяць… Ля пустога месца!

— Чакай, чакай, дачушка, — загаварыў бацька. — Ты надта ўсё заблытала… Разумееш, ёсць розніца між захаваннем і месцам для таго, каб аддаць павагу ўсім загінуўшым. Ну, зразумей…

— Нічога яна разумець не хоча! Яна ў нас разумная і дарослая! — выгукнула маці.

Жэнька выскачыла з-за стала, стала прама, рашучая, аж кулачкі сціснула:

— Я буду разам з дзедам Васілём і хлопцамі! З Віцькам пойдзем!

— Мы пойдзем, — узняўся з-за стала і Віцька.

Маці павольна паклала лыжку, паправіла рукой пасмачку валасоў на скроні і стала завучам Аленай Адамаўнай.

— Ну-ну… Яны пойдуць. Вам напляваць на маці, на бацьку, вы ж выраслі, вы дарослыя… Гэта мне адной трэба агарод, гаспадарка, дом, абеды… Гэта не вас я раджала, не за вамі мыла, не вас грудзьмі карміла. І што ночы не спала — сёння нішто, бо вы ж выраслі. І аб маці можна выціраць ногі…

— Алена, Алена, — загаварыў з дакорам бацька. — Ну, навошта ты так? Што яны, на месяц ці хоць на тыдзень? Няхай ідуць на добрую справу. І ў Жэнькі цудоўны матэрыял для артыкула можа атрымацца, а Віцька няхай развеецца, тры дні бы сонная муха ходзіць.

— Ты мяне не суцяшай! — сарвалася зноў на крык маці.

— Не крычы, — паморшчыўся бацька. — І давай глядзець на рэчы больш рэальна: перазахаванне ў дзень свята — гэта падзея не вясковага маштабу. Гэта — раённая падзея. Калі на самай справе будзе так, як задумаў Рыгоравіч, то чакай у дзень свята сюды высокіх гасцей з райцэнтра. Гэта добрая, скажу больш — высакародная справа — знайсці і прывесці ў парадак магілу партызан. Дык чаму гэта будуць рабіць іншыя, а не твае дзеці?

Бацька замаўчаў, маўчала і маці. Потым правяла стомлена далонню па валасах:

— Прабач, дачушка… Мне і праўда сорамна было. І прыкра…

– Ідзіце, дзеці, — махнуў рукой бацька.

Жэнька ціха падышла да маці, нахілілася і пацалавала яе ў шчаку.

– І ты мне даруй…

Віцька з Жэнькай выйшлі на надворак.

Праз акно даносіліся прыглушаныя галасы: нервовы, узбуджаны маці і спакойны, разважлівы бацькаў.

— Ну, як яны знойдуць тую магілу, калі 60 год прайшло. Там нага чалавека не ступала, дзед хлапчуком быў, не атрымаецца як нічога, а шум уздымем… — гарачылася маці.

Бацька нешта адказваў.

— Пайшлі адсюль, а то як падслухоўваем, — пацягнула Жэнька Віцьку на вуліцу. — Пасядзім на лавачцы. Бацька выйдзе, усё раскажа…

Бацька выйшаў хвілін праз дзесяць. І не адзін — з маці.

— Ну, што насы павесілі? — падмаргнуў ён бадзёра. — Усё добра. Мы дазваляем. З дзедам Васілём я сам перагавару. Ідзіце, дамаўляйцеся.

— Ура! — ціха выгукнула Жэнька. — Яшчэ, — яны павярнуліся да маці: — Мам, там у нас недзе павінны ляжаць мае былыя адзёжкі. Я памятаю, ты казала, што шкада выкідваць, а куды ты іх схавала? Разумееш, — заспяшалася яна, бачачы здзіўленне маці, — у гэтай Нэлы, бачыла я яе, нават трусікаў няма. А так бы я аддала, у нас жа многа ўсяго павінна заставацца…

— Бяры, — усміхнулася праз сілу маці. — У кладоўцы стаіць стары бабулін куфэрак — там усё дзіцячае. Вось і добра, што не выкінула, — дадала яна больш сама сабе. — З гэтым дзіцём і маці яго мы будзем разбірацца…

…А бутэлек не хапала. Паўтары сотні назбіралі, хоць па хатах цяпер ідзі.

– І пойдзем па хатах! — рашыў Віталь. — Што тут такога? Не міласціну ж просім. Вось к вечару ўсе з работы вернуцца, мы мяхі за плечы — і гайда!

На тым і рашылі.

Распалілі невялікі касцёр у Сяргеевай «пячурцы», прынеслі ночвы з вадой. Мылі бутэлькі, прасушвалі, вешаючы на галінкі вішань, акуратна сплаўлялі рыльцы тых бутэлек, для якіх не знайшлі коркаў, пакавалі акуратна бутэлькі ў мяхі. Карацей, не надта цікавая была пакуль справа.

— Нам дазволілі! Мы — з вамі! — радасна пракрычала Жэнька, як толькі з Віцькам зайшлі ў садок. — І мы з гасцінцамі!